اين مقاله نتيجه پژوهشی با هدف شناسايی عوامل مختلف تأثيرگذار بر بخش مالی غيررسمی در خريد محصولات، عرضه نهاده‌ها و اعطای اعتبارات و تعيين سهم آن و همچنين بررسی تطبيقی با بخش مالی رسمی در مناطق روستايی است.

  اطلاعات لازم از طريق مطالعات ميدانی و تکميل پرسشنامه­ در روستاهای 2 استان خراسان رضوی و آذربايجان غربی به دست آمد. روش تحقيق از نوع پيمايشی با استفاده از براورد مدل اقتصادسنجی انتخاب دو تايی (مدل لاجيت) است.

  نتايج تحقيق نشان ­داد که منابع مالی غير رسمی در روستاهای کشور غير از اعطای اعتبارات، کارکردهای متفاوت ديگر نيز دارند که يکی از آنها تأمين نيازهای روزمره و امور کشاورزی است، به طوری که سهم عوامل رسمی و غيررسمی در خريد محصولات اعم از زراعی، باغی و دامی به ترتيب 8/27 و 2/72 درصد به دست آمد. همچنين 70 درصد از وامهای اعطايی به روستاييان از طريق بخش مالی رسمی و مابقی (30درصد) از سوی منابع غيررسمی (بدون احتساب فاميل و دوستان) پرداخت شده بود.

  منابع غيررسمی علاوه بر تأمين نقدينگی روستاييان، در اجاره دادن ماشين‌آلات و ادوات کشاورزی به صورت نسيه و پيش خريد محصولات فعالند. اين منابع مزيتهايی مانند در دسترس بودن و نياز نداشتن به مدارک و وثيقه‌های خارج از توان روستاييان دارند، اما در مقابل، نسبت به منابع رسمی دارای نرخ بهره بالاتر می‌باشند.

  نتايج براورد مدل لاجيت نيز نشان داد که افزايش مساحت زمينهای زير کشت، احتمال استفاده از بخش مالی غيررسمی را افزايش می‌دهد. همچنين افزايش سن سرپرست خانوار (به دليل ريسک‌پذيری پايين افراد مسن) و افزايش درآمد غير کشاورزی خانوار موجب کاهش احتمال استفاده از منابع غيررسمی می گردد.