در سالهای اخير اهميت و نقش بنگاههای زودبازده در کشورهای صنعتی و کشورهای در حال توسعه رو به رشد بوده است. در ايران نيز اهميت اين صنايع بهخصوص در برنامههای اخير توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مدنظر بوده و با تأکيد زيادی روبه رو شده است. هدف از انجام مطالعه حاضر بررسی ميزان موفقيت بنگاههای اقتصادی زودبازده بخش کشاورزی و شناسايی عوامل مؤثر بر موفقيت آنها در روستاهای شهرستان زابل در استان سيستان و بلوچستان بود. برای سنجش ميزان موفقيت بنگاههای زودبازده، شاخصهای توليدی و اشتغالزايی بهطور جداگانه برای بنگاهها در زيربخشهای مختلف کشاورزی در نظر گرفته شد و به وضعيت هر يک از اين شاخصها قبل و بعد از دريافت وام پرداخته و حاصل اختلاف اين وضعيت محاسبه گرديد. در تحليل عوامل مؤثر بر ميزان موفقيت اين بنگاهها نيز از مدل رگرسيون چندگانه توأم بهرهگيری شد. نتايج تحقيق نشان داد که بنگاههای زيربخش ماشينآلات، بهعلت بهبود در برخی شاخصهای توليدی و اشتغالزايی، از ساير بنگاهها موفقتر بوده و بنگاههای دامی و زراعی به ترتيب در ردههای بعدی قرار گرفتند. از نظر عوامل مؤثر بر موفقيت بنگاه نيز مشخص شد که در زيربخش زراعت و باغبانی، سن مدير، تحصيلات مدير، تعداد اعضای خانوار مدير، تجربه کار کشاورزی مدير و مقدار وام دريافتی بنگاه با ميزان موفقيت اين بنگاهها دارای ارتباط معنیداری بودند. همچنين در زيربخش ماشينآلات کشاورزی، تحصيلات مدير، فاصله بنگاه تا شهر، ميزان وام دريافتی، تعداد نيرویکار بنگاه، سطح زيرکشت و عوامل برونسازمانی و در زيربخش دام نيز تعداد اعضای خانوار، تجربه کار کشاورزی مدير، فاصله بنگاه تا شهر، تعداد نيروی کار بنگاه، سطح زيرکشت و عوامل درونسازمانی با ميزان موفقيت اين بنگاهها ارتباط معنیداری داشتند.
طبقهبندی JEL: L25، Q10
ملاشاهی غلامعباس، ظريفيان شاپور، پيشبهار اسماعيل. تعيين ميزان موفقيت بنگاه های اقتصادی زودبازده بخش کشاورزی در روستاهای شهرستان زابل. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه. 1394; 23 (91) :49-73