ايجاد و توسعه صنايع تبديلی و تکميلی ميوه خرما با توجه به تأثير آن در اشتغالزايی و فقرزدايی، کاهش ضايعات در جهت حل مشکل تغذيه جامعه، بالا بردن بهرهوری و ارزش افزوده، توسعه صادرات و ارزآوری و توسعه پايدار مناطق روستايی اهميت ويژهای دارد. از اينرو، تحقيق حاضر با هدف شناسايی وضعيت و توانمندیهای صنعت خرمای استان خوزستان به روش پيمايشی انجام گرفت. بر اساس نتايج مدل سوات ((SWOT، 13 فرصت، 10 تهديد، 4 نقطه قوت مهم و 10 نقطه ضعف شناسايی شدند. با کسب امتياز 58/2 و 83/1 به ترتيب توسط ماتريس عوامل خارجی و داخلی، جايگاه مکانی صنعت در ناحيه راهبرد محافظهکارانه تعيين شد. در ارزيابی عوامل از ديد پيشبرندگی و بازدارندگی ، دو عامل امکان دستيابی به فناوری و نيروی کار ارزان با رتبه موزون 284/0 مهمترين عوامل پيشبرنده و دو عامل عدم اطلاعرسانی و تبليغات و نبود برند با رتبه موزون 172/0 مهمترين عوامل بازدارنده شناخته شدند. در فرايند شناسايی راهبرد با استفاده از ماتريس برنامهريزی استراتژيک (QSPM)، به ترتيب پنج راهبرد شامل افزايش سهم بازار، بهسازی يا نوسازی ساختار کارگاهها، بهبود کيفيت محصولات، شرکتهای تضامنی موقت (کنسرسيوم) و گسترش حجم توليد به ترتيب با کسب امتياز 93/4، 63/4، 54/4، 2/4 و 19/4 شناسايی شدند. در پايان با توجه به نتايج تحقيق و وضعيت قرار گرفتن اين صنايع در استان پيشنهاد شد، ضمن در اولويت قرار دادن اجرای پنج راهبرد اول، جهت توسعه اين صنايع از ماتريس ترکيبی تمامی راهبردها استفاده شود.
طبقهبندی JEL: Q18, L7,L66
احمدی زاده سهام، مستعان احمد. عوامل پيشبرنده و بازدارندۀ ايجاد و توسعه صنايع تبديلی و تکميلی خرما در استان خوزستان. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه. 1396; 25 (97) :183-217