مجله تخصصی

مقدمه و اهداف: امروزه عدالت یکی از اولویت های اساسی سیاستگذاران بوده و توزیع عادلانه سلامت یکی از نگرانی های آنها به شمار می آید. مفهوم عدالت، هدف سیاست های سلامت است. چارچوب بین المللی حقوق بشر حرکت به سوی عدالت در سلامت از طریق توجه به تعیین کننده های اجتماعی سلامت را مورد تاکید خاص قرار داده است. در این پژوهش به منظور شناخت بیشتر مدل های موجود در دنیا در زمینه عوامل اجتماعی موثر بر سلامت 7 چارچوب پرکاربرد تعیین کننده های سلامت جهت شناسایی و بررسی دقیق معرفی شده اند.

روش کار: این پژوهش از مطالعات تطبیقی بوده و محیط پژوهش شامل کلیه مدل های عوامل اجتماعی موثر بر سلامت در دنیا بوده که، 7 مدل با معیار عدالت محوری، تصمیم گیری مبتنی بر شواهد، رویکرد استراتژیک و جامع، اهمیت خانواده در سلامت از طریق جستجو هدفمند، انتخاب شدند و به صورت دقیق مورد بررسی قرار گرفته اند.

یافته ها: در این مطالعه، هفت مدل شناسایی شده شامل مدل برنامه ریزی و سیاستگذاری جامع ملت های اولیه، چارچوب مفهومی برای برنامه ریزی سلامت جوامع، به سوی عدالت در سلامت: چارچوب اقدام، چارچوب مفهومی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت کمیسیون سازمان جهانی بهداشت و چارچوبی جهت اقدام در خصوص بی عدالتی در عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، چارچوبی برای پرداختن به عوامل اجتماعی موثربر سلامت و تندرستی، مدل گسترده تعیین کننده های سلامت، ماندالای سلامت از لحاظ سطح مدل، نوع، اساس و حیطه تمرکز مورد بررسی قرار گرفته اند.

نتیجه گیری: مدل های بسیار متنوعی جهت نشان دادن عوامل اجتماعی و در واقع تعیین کننده های سلامت در سراسر دنیا وجود دارد که هر کدام از این مدل ها دارای مزایا و معایبی می باشند. در کشور ایران، مدل گسترده تعیین کننده های سلامت بیشترین مدلی است که مورد استفاده قرار گرفته است این پژوهش می تواند به سیاست گذاران و محققین در انتخاب مدل برای تحلیل عوامل اجتماعی موثر بر سلامت با توجه به گفتمان حاکم، کمک نماید.