امروزه یکی از زمینههای مهم در حوزه گیاهان دارویی، شناسایی نیازهای اکولوژیکی گونههای مختلف و عوامل محیطی موثر در استقرار گونههای گیاهی است. در بین عوامل محیطی مختلف، متغیرهای فیزیکی و شیمیایی خاک دارای نقش بسزایی هستند. از اینرو، هدف از انجام این تحقیق بررسی اثر عوامل ادافیکی بر پراکنش گیاهان دارویی با بهرهگیری از آنالیز آماری چند متغیره است. نمونهبرداری تاج پوشش 22 گونه گیاهی دارویی در 200 پلات یک مترمربعی برروی 40 ترانسکت 50 متری با استفاده از روش تصادفی- سیستماتیک صورت پذیرفت. همچنین بر روی هر ترانسکت، یک نمونه خاک مرکب از عمق 0 تا 30 سانتیمتر برداشت و در آزمایشگاه، 11 متغیر فیزیکی و شیمیایی خاک اندازهگیری شدند. با انجام آنالیز DCA معنیداری اثر عوامل ادافیکی در سطح یک درصد سنجیده شد و با انجام آنالیز CCA اثرات این متغیرها بر پراکنش گیاهان دارویی تعیین شد. نتایج نشان داد تمامی گونهها، تحت تاثیر این متغیرها قرار دارند. نتایج این آنالیز نشان داد که عامل فیزیکی بافت خاک بهویژه میزان شن و رس نقش بیشتری در تشریح تغییرات پراکنش گیاهان دارویی دارند. در بین خصوصیات شیمیایی نیز اسیدیته، میزان هدایت الکتریکی، میزان کلسیم و منیزیم نقش بیشتری بر پراکنش گیاهان دارویی ایفا نمودند. در نهایت با انجام آنالیز CCA جزئی سهم مجموع خصوصیات شیمیایی خاک در تغییرات پراکنش گیاهان دارویی 1/62 درصد و سهم مجموع خصوصیات فیزیکی خاک 8/32 درصد برآورد گردید. با توجه به تغییرپذیری نسبتاٌ کم ذاتی خصوصیات فیزیکی در برابر عملیات مدیریتی و همچنین توجیه مقدار زیاد تغییرات پراکنش گیاهان دارویی توسط پارامترهای شیمیایی بهنظر میرسد اعمال مدیریت بر خصوصیات شیمیایی خاک بتواند نیل به افزایش تولید رویشگاههای گیاهان دارویی میسرتر و سهلتر بنماید.
Identification & variance decomposition of some soil chemical and physical properties affecting medical plants distribution (Case Study: Melerd, SavadKooh). PEC. 2017; 5 (10) :19-38 URL: http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-264-fa.html
حقیان ایمان، شیدایی کرکج اسماعیل. تعیین سهم و شناسایی برخی از اثرات متغیرهای فیزیکی و شیمیایی خاک بر پراکنش گیاهان دارویی زیست بوم البرز مرکزی (مطالعه مورد: منطقه ملرد، سوادکوه). حفاظت زیست بوم گیاهان. 1396; 5 (10) :19-38