این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های معماری اسلامی، جلد ۶، شماره ۲، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی کرانمندی و بیکرانی ساختار فضایی معماری اسلامی ایران در مساجد دوران صفوی (نمونه موردی مسجد شیخ لطف الله و امام اصفهان)
چکیده فارسی مقاله فهم معماری اسلامی مستلزم ادراک و دریافت فضاست، و فضای معماری اسلامی حاوی معانی است که تنها به واسطه حواس قابل فهم نیست. فضا به عنوان اساسی‌ترین مفهوم معماری، همواره در کرانه مشخص و معیّن، تصور می‌شود، که به واسطه ادراک حسّی دریافت می‌گردد، بدین ترتیب دارای حدود مشخص، و به صورت کرانمند است، از طرفی مساجد مهم‌ترین بنای دوران اسلامی هستند که مسلمانان برای برپایی نیایش در آنجا گرد هم می‌آیند و حاوی نمادها و معانی متعددی است، که باید به واسطه ادراک عقلانی و از رهگذر تاویل کشف شود. به این ترتیب، دریافت مفهوم فضا در معماری اسلامی، بویژه معماری مساجد، مسئله‌ای اساسی است. این مسئله در درک و دریافت معنای فضا، حاصل مقابله دو ساحت از ادراک است. در راستای تشریح و تبیین چنین مسئله‌ای، این مقاله به تبیین درک کرانمندی و ناکرانمندی ساختار فضایی مساجد ایرانی در دوره صفویّه پرداخته است. به همین جهت این پژوهش با رویکرد کیفی به روش نمونۀ موردی با مشاهدات میدانی و اسناد کتابخانه‌ای به تبیین، تحلیل و دریافت ساختار فضا در مساجد دورۀ صفویّه به عنوان یکی از دوره‌های طلایی معماری ایران می‌پردازد، مسجد امام اصفهان به عنوان نمونه‌ای از مساجد دارای حیاط و ایوان، و مسجد شیخ لطف‌الله، موردی از مساجد فاقد این عناصر، از دوران صفوی انتخاب شدند. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که فضا در معماری ایران متنوّع دریافت می‌شود، به این ترتیب که فضا از منظر ادراک حسّی به صورت کرانمند است. این کرانمندی و جسمیّت یافتگی فضا حاصل ادراک کرانه به واسطه حواس پنج‌گانه است، و متناسب با عالم صغیر، جسم محیط بر فضاست، از این منظر کرانه علاوه بر تمرکز درونیّت، مرکزگرایی، گسست فضا، تکثر و چند فضایی را نیز به همراه دارد. امّا فراتر از آن در معماری اسلامی، ادراک عقلانی است که سبب دریافت معناها می‌شود، در این ادراک، کرانه برای انسان ایرانی محدودیتی ایجاد نمی‌کند، و کرانه و فضا با هم یکی دریافت می‌شوند، فضا فاقد حد، و بیکران است. بیکرانی فضا در معماری اسلامی متناسب با عالم کبیر است. در این دریافت، فضای اسلامی معنای حضور واحد و یگانه ذات لاتعیّن الهی است. در حقیقت در ادراک عقلانی و شهودی، فضا واحد، متوسّع، ابدی و بیکران است، اما در ادراک حسّی فضا، کرانمند، درونی، خرد، و متکثر دریافت می‌شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله کرانه، دریافت فضا ، معماری اسلامی ایران، کرانمندی، بیکرانی
عنوان انگلیسی Finite and infinite of the spatial structure of Islamic architecture In the mosques of the Safavid era (Case study Sheikh Lotfollah Mosque and Imam Isfahan)
چکیده انگلیسی مقاله Understanding Islamic architecture requires perception and receiving space, and the space of Islamic architecture contains meanings that can not be understood only by the senses. Space, as the most basic concept of architecture, is always conceived in a specific definite, which is received through sensory perception, so it has a certain limit, and finite. On the other hand, mosques are the most important building of the Islamic era, where Muslims gather together for prayer and contain symbols and meanings. Which must be discovered through rational perception and through revelation. In this way, the concept of space in Islamic architecture, especially the architecture of mosques, is a fundamental issue. understanding and obtaining the meaning of space is the result of the twofold confrontation between perception. In order to explain such a challenge, this article is devoted to explaining the finite and infinite of the spatial structure of Iranian mosques during the Safavid period. Therefore, this study uses a qualitative approach in the form of a case study with field observations and library documents to explain, analyze and obtain the structure of space in Safavid period mosques as one of the golden architectural periods of Iran. Imam Mosque of Isfahan, as an example of mosques with courtyard and porch, and Sheikh Lotfollah mosque, a case of mosques lacking these elements were selected from the Safavid era. The findings of this study indicate that space is received variously in Iran's architectures. So that, space, in terms of perceptual perception, is finite. This finite and the physicalization of space result from the perception of the bound via the five senses. In proportion to the small world, the object surround the space. From this perspective, in addition to focusing on dynamism, the bound contains centering, space breaks, plurality and multi-spacing. But beyond that, in Islamic architecture, there is a rational perception that leads to obtaining the meaning. In this perception, the bound does not constrain Iranian and Muslim people. The bound and space get together, space is unlimited and unlimited. The infinity of space in Islamic architecture is proportional to the great world. In this revelation, the Islamic space means the presence of one and the only divine. In fact, in the rational and intuitive perception, space is unit, discreet, eternal and infinite. But in sensory perception, space is finite, inward, small, and multiplicity.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله علی دری | Ali Dorri
مدرس مدعو دانشکده عمران و معماری، دانشگاه ملایر

غلامرضا طلیسچی | Qolamreza Talischi
استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا

فاطمه جباران | Fatemeh Jabaran
مدرس مدعو دانشکده عمران و معماری، دانشگاه ملایر

نشانی اینترنتی http://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-182-91&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ایده های فضائی- هندسی، نمادها، آرایه ها، احجام و غیره)
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات