این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تاریخ روابط خارجی، جلد ۱۳، شماره ۵۱، صفحات ۹۹-۱۴۳
عنوان فارسی کشمکش بین اعراب، ترکان و ایرانیان بر سر بصره (طی سال‌های ۱۷۰۰-۱۶۰۰میلادی)
چکیده فارسی مقاله بصره ایستاری[1]  در راه رسیدن به مکه بود. این شهر نقش محوری در تجارت و سیاست و نیز کشمکش قدرت میان دولت صفویه و امپراطوری عثمانی ایفاء می‌کرد. در سال 917ق./ 1512م. بصره تحت سلطه حکومت مستقل عربی به نام منتفق اداره می‌شد. ظاهراً نخستین بار شاه اسماعیل اول صفوی ادعای تملک بر بصره را داشت، اما هرگز تفوق خود را بر آن نواحی تثبیت نکرد. در سال 1021ق./ 1612م. یکی از سرکرده‌های نیروهای عثمانی با حفظ مقیدات محلی، سلسله مستقلی به نام افراسیاب را بنیان نهاد که تا سال 1080ق. / 1669م. بر بصره حکم می‌راند. دخالت در امور بصره تنها به ایرانیان محدود نمی‌شد؛ هنگامی که افراسیاب پاشا نیروهای والی هویزه را از شهر بصره بیرون کرد، نیروهای صفوی در اواخر سال 1029ق./ 1620م. تحت فرماندهی امام قلی خان به بصره یورش بردند. اما از آنجایی که پرتغالی‌ها از تجارت با بصره سود سرشاری کسب می‌کردند، در صدد دفاع از شهر برآمدند. اقتدار مجدد دولت عثمانی در سال 1080ق. / 1669م. منجر به صلح و آرامش 10 ساله در این ناحیه گردید، با این حال بار دیگر از سال 1090ق. / 1680م. جنگ‌ها با قبایل عرب به ویژه با قبیله منتفق از سرگرفته شد. طی سلطنت شاه سلیمان صفوی تعدادی از والیان بصره به دولت ایران پناهنده شدند و از حاکم صفوی تقاضای کمک نظامی نمودند. اما شاه برای حفظ قرارداد صلح بین دو کشور به هیچ یک از آن‌ها کمک نکرد. سرانجام در دوره شاه سلطان حسین صفوی بود که پادگان ایرانی کلید طلایی دروازه شهر را به فرمانده عثمانی واگذارکرد و نیروهای ایران در سال 1110ق. / 1700م. شهر را ترک کردند. این پژوهش تنها قدرت‌ها و قبایل در دوره مورد بحث را بررسی نمی‌کند، بلکه جامعه بصره و مشکلات آن را از آغاز سده شانزدهم تا پایان سده هفدهم به تصویر خواهد کشید.   [1]. به معنی جایگاه
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی Between Arabs, Turks and Iranians: The town of Basra, 1600–1700
چکیده انگلیسی مقاله Basra was a halfway station to Mecca. The city played a pivotal role in trade and politics amid the power relations between the Safavid and Ottoman Empire governments. One of the major parameters changed in Basra from the early sixteenth to end of seventeenth century was the lack of an imposing effective control by the central government and the presence of various centrifugal powers that every now and then brought violence to the city. From the beginning of the fifteenth century, the dynasty of the Al Mughamis ruled Basra. However, after a while Musha'sha took over Basra until Shah Ismā`īl I gained power. In 1512 Basra was ruled by Muntafiq, an independent Arab tribe that has politically and militarily dominated there. Apparently, Shah Ismā`īl I claimed authority over the area, but the he never enforced it. It was only after the conquest of Baghdad by Sultan Sulaymān (r. 1520-66) that the Muntafiq rulers of Basra in 1534 offer his pro forma allegiance to the Ottoman Sultan. Although Ottoman coins were struck at Basra during that time, for the next twelve years nothing changed. Then, in 1546 Basra was annexed by the Ottoman Empire. However, Ottoman rule was never accepted in southern Iraq and for the next sixty years or so the Ottoman governors of Basra constantly had to fight the rebellious Arab tribes around their city. The Ottomans finally lost this war of attrition and in 1612 or thereabouts Āfrāsiyāb, an Ottoman official with local ties, founded an independent dynasty that ruled Basra till 1669. Interference in Basra wasn't only limited to Iranian force; when Āfrāsiyāb Pasha ousted the forces of the Vālī of Huvayza from Basra province as well as those of another Safavid officials, Safavid forces under Imāmqulī Khān attacked Basra in late 1620s and in order to profit from trade the Portuguese stood against the Safavid troops. The re-establishment of Ottoman rule in 1669 resulted in ten years of relative peace and quiet, but from 1680 the running war with the Arab tribes, particularly the Muntafiq, started again. During the reign of Shah Sulaymān some governor of Basra refuged to Safavids and petitioned military force but the shah did no action for maintain the treaty. Eventually in dominion of shah Sultan Hussein Iranian garrison rendered the golden key of Basra to Ottoman Commander and Persian army discharged there in 1700.This study does not limit it to a particular tribe or state in the history of Basra, but it portrayed society of Basra and their vicissitudes from the beginning of 16th until end of 17th.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله رودی متی |
استاد تاریخ تجارت عصرصفوی و قاجار در دانشگاه دلاوار آمریکا

حسن زندیه |
مترجم/ استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

مصطفی نامداری منفرد |
مترجم/ کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی از دانشگاه شیراز

نشانی اینترنتی http://www.hfrjournal.ir/article_83627_294a72b36acc857377761492b4ffecc4.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/673/article-673-1307765.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات