این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۸، شماره ۱۹، صفحات ۷-۲۶
عنوان فارسی واکنش‌های فرهنگی جوامع پیش از تاریخ شمال ایران مرکزی به تغییرات اقلیمی هولوسن
چکیده فارسی مقاله در عصر هولوسن، با وجود افزایش پایداری اقلیمی نسبت به عصر آخرین یخبندان، اما تغییرات اقلیمی ناگهانی و شدیدی، به‌طور مکرّر و دوره‌ای، در مقیاس‌های جهانی و منطقه‌ای رخ داده‌اند؛ به‌طوری‌که بر فرهنگ و شیوه‌ی زندگی جوامع انسانی تأثیر گذاشته است. واکنش‌های انسانی مؤثر به این رویدادهای اقلیمی، همیشه از طریق سازگاری و یا مهاجرت ممکن بوده است. دوره‌های سرمایش و گرمایش که با پیامدهای طبیعی همچون: خشک‌سالی‌های شدید، توفان‌های گرد و غبار، امواج گرما و سرما، بارش‌های حدّی و وقوع سیل‌های سهمگین همراه بوده‌اند، به دلیل تخریب و کاهش محصولات کشاورزی، بروز قحطی، درگیری‌های اجتماعی، مهاجرت‌های گسترده، آوارگی، شیوع امراض کشنده و افزایش مرگ‌ومیر، بر روی سلامتی جسم و روان انسان‌ها نیز تأثیرات قابل‌ملاحظه‌ای داشته‌اند. این پژوهش در پی پاسخ‌گویی به این پرسش اصلی است که تغییرات اقلیمی ناگهانی و شدید هولوسن چگونه باعث تضعیف و اضمحلال فرهنگ‌های پیش‌از‌تاریخی منطقه‌ی فرهنگی شمال ایرانِ مرکزی شده‌اند؟ با توجه به این‌که مجموعه‌ی پیامدهای مذکور در جریان تغییر اقلیمی کنونی جهان (گرمایش زمین) در حال وقوع هستند و همچنین، از دوران تاریخی شواهد و مستنداتی در این‌خصوص، موجود است؛ این احتمال وجود دارد که فرهنگ‌های پیش‌از‌تاریخی نیز طی دوره‌های تغییر اقلیم به علل ذکر شده، دچار افول و فروپاشی شده‌ باشند. بنابراین، این پژوهش به ارتباط احتمالی فرهنگ-اقلیم در منطقه‌ی فرهنگی شمال ایرانِ مرکزی طی هزاره‌های هفتم تا پنجم قبل‌ازمیلاد می‌پردازد. بر طبق مطالعات دیرین‌اقلیم‌شناختی و اطلاعات باستان‌شناختی، در این مدت، وقوع دست‌کم چهار تغییر اقلیمی مؤثر محتمل است که می‌توانستند معیشت ساکنان این منطقه را دچار چالش و اختلال کنند. احتمالاً در بخش اعظمی از دوره‌ی فرهنگی سیلک I شرایط اقلیمی خشکی حاکم بوده است، ولی در اواخر این دوره و همچنین، مرحله‌ی چشمه‌علی قدیم، اقلیم نسبتاً معتدل و مرطوبی حاکم شده است. به‌نظر می‌رسد، بین حدود 5300-5000 ق.م.، اولین دوره‌ی شکوفایی فرهنگی در شمال ایرانِ مرکزی رخ داده باشد، و دومین دوره‌ی پیشرفت، مربوط به مرحله‌ی چشمه‌علی جدید، بین حدود 4700-4400 ق.م. بوده است. در اواخر هزاره‌ی پنجم قبل‌ازمیلاد یک افول فرهنگی و کاهش تعداد استقرارها در بیشتر نواحی این منطقه دیده می‌شود که احتمالاً در ارتباط با وقوع یک دوره‌ی خشک اقلیمی بوده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی Possible Study on Cultural Responses of prehistoric Societies in the North Central Iran to Holocene Climate Change
چکیده انگلیسی مقاله In the Holocene, despite the increase in climate sustainability compared to the last ice age, abrupt climatic changes has occurred repeatedly and periodically on global and regional scales, which have affected the culture and lifestyle of human societies. Effective human responses to these climatic events have always been possible through adaptation or migration. Cooling/warming periods that have come with natural consequences such as severe droughts, dust storms, heat waves, extreme weather events and floods, due to the destruction and reduction of crop production, famine, social conflicts, widespread migration, displacement, disease outbreaks and rising mortality rates have also had significant effects on the physical and mental health of humans. Given that the set of consequences during the current global climate change (global warming) are taking place, and there is also evidence from a historical periods in this regard, it is likely that prehistoric cultures, during climate change periods, have fallen for reasons mentioned. This research deals with the possible culture-climate association in the North Central Iran during the 7th to 5th millennia BCs. According to the paleoclimate research and the archaeological information, at least 4 effective climate change events are likely to be a challenge and disruption to the inhabitants of this region. Likely, most of the Sialk I period have been spent in a relatively unfavorable climate, but there was a mild and wet climate in the late period, as well as the early Cheshmeh Ali phase. It seems that the first cultural flourishing period in the North Central Iran has occurred between about 5300 - 5000 BC, and the second progress period, related to the late Cheshmeh Ali period, between about 4700 - 4400 BC. By the late 5th millennium BC, there has been a cultural decline and a decrease in the number of settlements in most areas of the region.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله بابک شیخ بیکلو اسلام |
دکترای باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

احمد چایچی امیرخیز |
استادیار پژوهشکده باستان‌شناسی، تهران، ایران.

حمیدرضا ولی‌پور |
استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_2583_aa38243934d02d033e72358cd7e3d280.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1361/article-1361-1322046.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات