این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۸، شماره ۱۹، صفحات ۲۷-۴۶
عنوان فارسی محوطه هُرمَنگان استقراری از دوره نوسنگی در حوضه رودخانه بوانات
چکیده فارسی مقاله در حوزه‌ی فرهنگی فارس، بازه‌ی زمانی نیمه‌ی دوم هزاره‌ی هفتم قبل‌ازمیلاد، تحت عنوان «دوره‌ی موشکی» معرفی شده است؛ در این دوره، الگوهای معیشتی فارس از معیشتِ مبتنی‌بر کشاورزی به معیشتِ مبتنی‌بر شکارورزی تغییر کرده و سپس در اوایل هزاره‌ی ششم قبل‌ازمیلاد، هم‌زمان با «دوره‌ی جری» معیشتِ کشاورزی به‌شیوه‌ی آبیاری تبدیل می‌گردد که این موضوع تحلیل‌های متفاوتی را به همراه داشته است. جهت شناخت و تحلیل بهتر این تغییرات معیشتی نیاز است تا دیگر دره‌های فارس نیز مورد بررسی قرار گیرند تا بتوان به تحلیلی جامع‌تر دست‌یافت. طی بررسی‌های باستان‌شناسی حوضه‌ی رودخانه‌ی بوانات از سطح محوطه‌ی هرمنگان، سفال‌های دوره‌ی نوسنگی شناسایی گردید. جهت تعیین عرصه‌ی محوطه، گاهنگاری مطلق و نسبی دوره‌ی نوسنگی در منطقه‌ی بوانات، شناخت شاخصه‌های فرهنگی، بررسی و شناخت شیوه‌ی معیشت براساس مطالعه‌ی یافته‌های گیاهی و استخوانی و برهمکنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای منطقه‌ی بوانات در دوره‌ی نوسنگی، این محوطه مورد کاوش قرار گرفت. در این مقاله سعی بر این است تا در ابتدا، یافته‌های به‌دست آمده از نخستین فصل کاوش معرفی گردد؛ سپس جایگاه این محوطه را در نوسنگی فارس تبیین نماییم. با توجه به اهداف مقاله، این پرسش مطرح شد که، محوطه‌ی هرمنگان مربوط به چه دوره‌ای است؟ ساختارهای اقتصادی مردمان ساکن در این محوطه چگونه بوده و برهمکنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آن در طول دوران استقراری چگونه بوده است؟ طی کاوش‌های صورت گرفته، دو فاز استقراری شناسایی شد، با توجه به پژوهش‌های صورت گرفته، به‌نظر می‌رسد در نیمه‌ی دوم هزاره‌ی هفتم قبل‌ازمیلاد بر اثر تغییرات اقلیمی مردمانی از دیگر دشت‌های فارس به این منطقه کوچ ‌کرده‌اند. فاز قدیمی‌تر را با توجه به عدم وجود معماری، کمی ضخامت نهشته‌ها، وجود اجاق‌های متعدد می‌توان استقراری فصلی دانست و فاز جدیدتر را با توجه به وجود معماری مربوط به استقرار دائم تاریخ‌گذاری کرد. با توجه به مقایسه‌ی یافته‌های کاوش نیز این محوطه را می‌توان به نیمه‌ی دوم هزاره‌ی هفتم قبل‌ازمیلاد دانست که مواد فرهنگی آن قابل‌مقایسه با تل موشکی، تل جری ب، تل بشی، تپه رحمت‌آباد و کوشک‌هزار است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله حوضه رودخانه بوانات، محوطه هرمنگان، دوره نوسنگی، دوره موشکی،
عنوان انگلیسی Hormangan Site; A Neolithic Site in Bananat River Basin, Fars
چکیده انگلیسی مقاله The period from 6300 until 5600 B.C in Fars region is known as Mushki and Jari phases. Since 1950s until recent years, lot of discussion have been evolved around the origins of these societies and their development. However, new cultural phase, known as Bashi, is proposed as the transition phase from Mushki to Jari. The stereography and architectural remains as well as geometrical stone tools, wild animals' bones, particularly horses, are all indicating the existence of a seasonal settlement based on hunting in Tell-e Mushki, which is transformed into a sedentary settlement due to different type of architecture and a subsistence based on agriculture in Tell-e Jari B. A distinct cultural phenomenon is probably happened in Mushki phase which can be caused by sudden climate changes. It is suggested that the weather became cold and dry for centuries, until around 6200 B.C when the condition improved. In this regard, cultural changes are reflecting ups and downs in the climate situation, which have been recorded extensively in in Middle East archeological records. Furthermore, these climate changes have had direct influences on socioeconomical strategies of Neolithic societies in Fars. Lack of sheep bones in Tell-e Mushki on one side, and its abandonment in Tell-e jari A B on the other side, indicate a climate transmission from arid to more humid condition. However, the relationship between culture and climate is only one of the possible explanations for the cultural changes and obviously more studies are required. The majority of archeologists believe that severe climate changes in 8.2 Ka forced Neolithic societies to embrace new conditions. It is possible that some of them migrated to regions with more tolerable weather, while others found alternative survival methods for livelihood such as hunting or collecting foods instead of cultivating. Intermountain valleys in Fars region are required to be studied precisely and extensively in order to achieve a more comprehensive understanding of this period and to be able to analyze it. Following a survey by authors in 2015 on the Basin of Bavanat River in northeastern Fars, one of the most ancient settlements of this region, dates back to Neolithic era, was identified in Hormangan site and later in 2016 was excavated. The site is located on the west of Jeshnian village, situated on the southern basin of Bavanat River, on eastern Fars province in Iran. Hormangan is a small northern-southern directed site whose eastern side is destroyed because of gardening activities and the soul is dug up to 2 meters depth, accumulated on the slopes of hills on the northern side of the site. The cultural material from Hermangan site can increase our knowledge about the transition phase between Mushki (hunting societies) to Jari (agricultural societies), regarding the variety of ceramics, chronology and geography. Given the acquired information from this site, the technical and cultural aspects of Neolithic communities including ceramic productions, remote trades, livelihood patterns and manufacturing stone tools in this region are clearer to us. Regarding the climate changes during the seventh millennium B.C in Middle East, we observe alterations in settlement patterns of the period which is proved by the study of this period's sites in Fars. The climate change forced the Neolithic societies to immigrate from Marvdasht to other intermountain valleys such as Hormangan site on the Basin of Bavanat River. According to the results of the excavations, there are two settlement phases in this site, the older phase is related to nomadic communities from 6350 to 6200 B.C and the latter with stratum architecture is associated with sedentary lifestyle of people who settled down here as a result of climate improvement.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله مرتضی خانی پور |
پژوهشگر پسادکترای باستان شناسی دانشگاه تهران

کمال الدین نیک نامی |
استاد گروه باستان شناسی دانشگاه تهران

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_2584_d401cd44358ab190f4c038c1499b9ab1.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1361/article-1361-1322047.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات