این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۸، شماره ۱۹، صفحات ۱۴۷-۱۶۶
عنوان فارسی مکان یابی و تبیین ساختار کالبدی شهر باستانی شاپور خواست برمبنای الگوی شهرهای ساسانی با ‌استفاده از ‌GIS‌ ‌
چکیده فارسی مقاله منابع تاریخی نشان می‌دهند که نخستین پادشاهان ساسانی از بنیان‌گذاران بزرگ شهرها بوده‌اند. اردشیر و شاپور اول به توسعه‌ی شهرهای کهن و بنا کردن شهرهای نوبنیاد پرداختند. در آن دوره، شهرهای کهن در غرب ایران مراکز تولیدات صنعتی و دادوستد بازرگانی بودند و همچنین به‌دلیل برقراری امنیت در بین راه‌های، شاهی شهرهایی بنا نمودند. یکی از این نمونه شهرها، شاپورخواست نام دارد که به‌دستور شاپور اول بنا شده است. موقعیت این شهر به‌علت قرارگیری بر مسیر راه‌های غرب به شرق (کرمانشاه به اصفهان) و شمال به جنوب (شوش به همدان) و هم از جهت راهبرد نظامی و بهره‌گیری از عوارض طبیعی و جغرافیایی یکی از مهم‌ترین شهرهای آن دوره به‌حساب می‌آمده است. پرسشی که این پژوهش در صدد پاسخ‌گویی به آن است، چگونگی مکان‌یابی شهرهای تاریخی توسط الگوی ساختار شکلی شهر و موقعیت جغرافیایی و شواهد باستان‌شناسی، در شهر تاریخی شاپورخواست است؟ متغییرهایی که جهت مکان‌یابی شهرها مورد بررسی قرارگرفتن شامل: 1- شیب عمومی زمین؛ 2- فاصله از رودخانه؛ 3- فاصله از راه‌های شاهی. در این پژوهش ابتدا به تجزیه‌ و تحلیل  نقشه‌ها و شکل شهرهای ساسانی پرداخته شده و نحوه‌ی شهرسازی شهر شاپورخواست از طریق تطبیق نقشه‌ی ساخت شهر با الگوهای سه شهر از شهرهای هم‌دوره‌ی شهر شاپورخواست بررسی شده و الگوی فضایی از آن‌ها با استفاده از روش تطبیقی به‌دست آمده است. در مرحله‌ی دوم با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS و با توجه به نتایج کاوش باستان‌شناسان و مطالعات کتابخانه‌ای و آثار به‌جا مانده از دوره‌ی ساسانی در خرم‌آباد مکان‌یابی شهر باستانی شاپورخواست تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شهر شاپورخواست در جنوب خرم‌آباد و در منطقه‌ی قاضی‌آباد، پشته‌ی حسین‌آباد و کناره‌های کوه مدبه تا تپه‌ی خیرآباد قرار گرفته است و سپس با توجه به تطبیق نتایج مکان‌یابی موقعیت شهر شاپورخواست با الگوی شهرهای ساسانی هم‌دوره‌ی خود، الگویی از ساختار شهر شاپورخواست ارائه‌ شده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی Localization choice and depicting physical structure of Shapurkhast ancient ‎city based on the Sassanid city patterns using GIS‏ ‏
چکیده انگلیسی مقاله Historical sources show that the first Sassanid kings were the founders of the great ‎cities. Ardeshir and Shapur I began to develop ancient cities and build new towns. At ‎that time, the ancient cities of western Iran were centers for industrial production and ‎trade, as well as for the establishment of security in the routes of the kingdom. One of ‎these cities is called Shapur-khast, which was founded on the orders of Shapur I. The ‎location of this city is considered to be one of the most important cities in the west of ‎the east (Kermanshah to Isfahan) and north-south (Shush in Hamadan), both in terms of ‎military strategy and exploitation of natural and geographical complications and in ‎terms of communication status. The question we will address in this article is how to ‎select the Shapur-khast Template for Sassanian designers? The research method of this ‎study in first step is interpretative historical method. Therefore the historic and physical ‎characteristics of city, monuments and urban archaeological properties of the city ‎analyzed. In the second step the location characteristics and geomorphological ‎properties of the three cities which founded by Shapur I.The variables that are ‎considered for locating the cities include: 1. General slope of the earth 2. Distance from ‎the river 3. Distance from the kingdom roads.The results shows that in all three case ‎studies the location of the city is depended on the minimum distance of the cities and ‎riverside. Also the main inclination of the urban lands and surroundings is gentle.. In ‎step 4 of research method, with the aim of the ArcGIS software and considering the ‎information of archaeological excavations in the region, library studies and ‎mounumental building restorerd form Sassanid era in Khoram abad, the probable ‎location of the city of Shapur-khast located in south of khoram abad city in the Qazi ‎abad, Hoseyn abad and hillside Madbeh to Kheyr abad hills.‎
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله کورش عطاریان |
استادیار گروه معماری دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول

مصطفی بیرانوند |
دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_2590_951505a649eebc783693bb1c5708f2a4.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1361/article-1361-1322053.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات