این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد ۲۵، شماره ۶، صفحات ۱۵۹-۱۷۳
عنوان فارسی بررسی و رتبه بندی عوامل پیشران اجتماعی بیابان زائی دشت سیستان
چکیده فارسی مقاله مفهوم بیابانزائی به از دست دادن خدمات اکوسیستم بدلیل تاثیر آشفتگی های انسانی و یا تغییرات اقلیمی در اکوسیستم های مناطق خشک مرتبط است. بیابان زایی بسته به پیشران و شرایط جغرافیایی، می تواند باعث تغییرات قهقرائی عمدتا پایدار در اکوسیستم گردد. مهار این پدیده مستلزم شناخت علل پیشرانی آن است. پیشرانهای بیابانزائی را می توان با عناوین بیوفیزیکی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و مدیریتی گروهبندی کرد. در این مقاله برخی آشفتگیهای ناشی از فعالیت های انسان که در ارتباط با دانش و فرهنگ مردم قرار داشته و زمینه ساز وضعیت فعلی تخریب زمین و بیابان زایی شده اند به عنوان پیشران اجتماعی بیایانزائی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. به این منظور از طریق منابع علمی مرتبط، پرسش نامه و پنل تخصصی با کارشناسان مرتبط لیستی از عوامل پیشران اجتماعی تهیه شده سپس عوامل کاندید در 6 معیار گروه‌بندی و در انتها با ابزار پرسش نامه مورد قضاوت کارشناسان قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS19 نشان داد که مهمترین معیارهای پیشران اجتماعی- فرهنگی موثر بر بیابانزایی و تخریب زمین با 20.49%، 19.32%، 17.36%، 16.76%، 13.12% و 13.008% به ترتیب عبارتند از : فقدان یا ضعف نهادهای اجتماعی، عادات تاریخی و فرهنگی نامتناسب ، مهاجرت جمعیت، ضعف دانش و آموزش، افت ارزش های اجتماعی و مسائل مربوط به مالکیت زمین. همچنین با استفاده از روشتحلیل سلسله مراتبی (AHP) مشخص شد که در بین 38 عامل کاندید، 18 عامل از بقیه تاثیر گزارتر بودند. مهمترین عوامل موثر بر تخریب زمین و بیابانزائی به ترتیب: فقدان نظام بهره برداری از محصولات و خدمات تالاب هامون، شخم اراضی بایر، کشت و کار سنتی، عدم اعتماد بهره برداران به دانش کارشناسان مرتبط، ترجیح کشت زراعی به باغی و عدم بهره گیری از دانش بومی همزیستی با طبیعت معرفی گردید. در مجموع اعمال سیاست هایی با هدف حفظ محیط زیست و جوامع در مقابل بهره برداری مفرط از منابع طبیعی و از دست دادن سنت ها و تواناساختن یک فرهنگ برای استفاده پایدار از خدمات و محصولات زیست محیطی ضروری است. مشارکت همه دست اندرکاران برای جستجوی راه حل هایی برای مدیریت اراضی به طرز رو به تزایدی پذیرفته شده است. هر یک از دست اندرکاران دانش و دیدگاهی متفاوت در مورد ریشه مشکل و چگونگی حل آن دارد. استخراج، مستندسازی و هم راستا کردن ای دانش می تواند در توافق و تفاهم بر راه حل های پیشنهادی مفید باشد.در اکوسیستمهای کشاورزی متاثر از بیابانزائی، افزایش امنیت غذایی با اصلاح کشاورزی، توانمند سازی مردم محلی، کمک به تنوع معیشت و ارتقاء پایداری استفاده از منابع گام های اساسی برای کاهش یا معکوس کردن روند بیابان زائی به شمار می آید. سیاست ها بایستی ابعاد چندگانه اجتماعی و فرهنگی را به عنوان ریشه های تخریب اراضی و بیابانزایی مورد نظر قرار دهد. این ابعاد بسته به شرایط زیست محیطی متغیر هستند. دستگاههای دولتی منطقه به عنوان متولی مقابله با تخریب زمین و بیابانزائی در تعامل با جامعه محلی برای کنترل این پدیده توفیقاتی داشته اند. اما چنانچه هدف توقف بیابانزائی یا معکوس کردن آن باشد، نیاز به همه جانبه نگری، تلاش بیشتر برای نزدیک کردن دیدگاهها و همکاری همه دست اندرکاران از جمله ذینفعان و بویژه بهره برداران از اراضی است. تبادل دانش، اعتماد سازی، همکاری در اجرای پروژه ها و... می تواند برای دولت و مردم مفید باشد اما اقدامات اصلاحی در مناطقی با شرایط سیستان قبل از همه با شناخت دلایل و عوامل تخریب اراضی حاصل می شود
کلیدواژه‌های فارسی مقاله بیابانزائی، تخریب زمین، پیشران اجتماعی، سیستان،
عنوان انگلیسی Investigation and ranking of Social Driver’s Factors of Desertification in the Sistan plain
چکیده انگلیسی مقاله The concept of 'desertification' is related to loss of ecosystem services cause to influencing of human disturbances and climatic variations almost in dry regions. Desertification based on its driver and geographical condition can change ecosystem downward in stable statue. Desertification control needs to identify its drivers and causes. This paper investigates the societal drivers of Land degradation and desertification in Sistan region in southeast of Iran in Afghanistan border proximity as a famous desert region in the world. We consider some of the recurrent anthropogenic disturbances and societal drivers that specifically contribute to the Sistan desertification. For this purpose, we have fallowed three step of survey. Questionnaires for each step of surveying of land degradation drivers including: i) collecting overall factors ii) selecting candidate factors in 6 categories and iii) identification and introducing and ranking the priority of factors based on their importance role in desertification statue by using of analyzing hierarchy process (AHP), and statistical methods. data were collected in collaboration with managers, experts and administrators that are related to combating desertification at the provincial level. Based on correlation statistics and multivariate analyses, the average contribution (%) of group to land degradation and desertification of the Sistan region, social participation deficit exhibited the highest fraction (20.41%), followed by cultural issues (19.32%), migration and land abandonment (17.36%), knowledge weakness (16.76%), social values (13.12%), while the contribution from the rest, land ownership are 13.008 percent. also more than 18 factors out of 38 resulted as significant in affecting land degradation and desertification in the Sistan region. Among them, the most important were Lack of system for using of local wetland's goods and services, farrow land cultivation, traditional farming, untrusting to experts knowledge, monoculture of cereals, ignorance to indigenous knowledge.In agro-ecosystems affected by desertification, enhancing food security by improving agriculture, empowering rural people, help to livelihood diversity, and promoting sustainable use of resources is a major step towards slowing down or reversing desertification. Policy must address multiple aspect of socio-cultural as causes of land degradation and desertification that are variable due to different environmental condition. Whenever the goal is to land degradation has to be addressed and possibly halted, it is required to expert close to stakeholder and beneficiaries so knowledge exchange can be facilitated and improved, cooperation, levels of bureaucracy and trust can be optimized, and there can be great benefits for all. Corrective policies in such region with high rate of land degradation and desertification should focus on: identifying of land degradation causes in advance then, decreasing current land degradation and finally remedying the effects.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Desertification, Land Degradation, Societal Driver, Sistan
نویسندگان مقاله مجید اونق |
استاد دانشگاه گرگان

حسین سرگزی |
دانشجوی دکترای بیابانزدائی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

حسین بارانی |
دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

نشانی اینترنتی http://jwsc.gau.ac.ir/article_4468_3ace80911b294630187d4755f635272b.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1379/article-1379-1322130.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات