این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
The Journal of Humanities، جلد ۲۱، شماره ۴، صفحات ۱۴۱-۱۶۰
عنوان فارسی تأملی بر مقام "وزرگ‌فرمذار" و محدوده‌ی قدرت او در عصر ساسانی با استناد به منابع تاریخی و شواهد کتیبه‌ای
چکیده فارسی مقاله در راستای مسیر تکاملی حکومت ساسانی، تغییراتی به مقتضیات زمان، شرایط و شیوه­های حکومتی هر یک از پادشاهان صورت پذیرفت که بیش از همه متوجه تشکیلات سازمانی، مناصب، القاب، عناوین و سلسله مراتب موجود در هر یک از تشکیلات زیربنایی جامعه گردید؛ به گونه­ای که چگونگی سازماندهی این عصر را تا حدود زیادی در پرده­ای از ابهام فرو برده است. یکی از این مناصب، عنوان "وزرگ­فرمذار" است که علاوه بر دارا بودن واژگان معادل که هر یک در دوره­ای خاص مرسوم و پس از آن منسوخ گشت، به لحاظ کارکرد واقعی نیز با آشفتگی مقطعی و زمانی مواجه بوده است؛ به گونه­ای که افزایش یا کاهش حوزه اختیارات منصب فوق­الذکر متأثر از سیاست­های خاص هر یک از پادشاهان در نوسان بوده است. با توجه به این امر، پرسش­هایی که مقاله­ی حاضر برای پاسخ دهی به آن­ها سامان یافته است، عبارتند از: در اوایل کار ساسانیان، چه عنوانی معرف شخص وزیر بزرگ (وزرگ فرمذار) بوده است؟ در چه دوره­ای از حکومت ساسانیان، وزرگ فرمذار را "هزارپت" خطاب می­کرده­اند؟ سیر تحول عملکردی منصب "هزارپت" به چه شکل بوده است؟ یافته­های مقاله­ی حاضر به بیان این مهم می­پردازند که واژه­ی "بیدخش"، عنوانی است که در اوایل دوره­ی ساسانی برای ملقب نمودن شخص وزیر بزرگ به کار رفته و پس از مدتی به طور کلی منسوخ گشته است. عنوان "هزارپت"نیز یکی دیگر از عناوینی است که در دوره­ی میانی حکومت ساسانیانمعادل با منصب "وزرگ­فرمذار" بوده و می­توان سه دوره­ی عملکردی را برای آن متصور بود؛ به گونه­ای که در اوایل دوره­­ی ساسانی یک منصب لشگری بوده و در دوره­ی میانی اقتدار لشگری- کشوری را توأمان با یکدیگر داشته و در اواخر دوره­ی ساسانی به ماهیت صرف لشگری خود رجعت نموده است. در این پژوهش سعی شده است با استناد به منابع تاریخی و شواهد کتیبه­ای به اصل و ماهیت وجودی منصب "وزرگ­فرمذار" و عناوین معرف آن و همچنین کارکرد واقعی یا افتخاری آن­ها در گذر زمان پرداخته شود تا بر اساس آن سیمای حکومتی و تشکیلات اداری دولت که در رأس آن شخص وزیر بزرگ قرار داشته است، در حد مقدور آشکار و زوایای تاریک آن روشن گردد. در نیل به این مقصود به بررسی تعامل میان عناوین "بیدخش"، "هزارپت"، "وزرگ فرمذار" و "سپاهبد" پرداخته شده تا بر اساس موجودیت و تقدم و تأخر جایگاه عناوین در شواهد کتیبه­ای و همچنین گواهی روایات تاریخی مبنی بر حوزه­ی عملکردی عناوین مذکور، درستی یا نادرستی فرضیه­های موجود مشخص گردد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله ساسانی، وزرگ‌فرمذار، بیدخش، هزارپت، سپاهبد، شواهد کتیبه‌ای،
عنوان انگلیسی A Deliberation on the Position of Vuzorg Farmzar and his Jurisdiction during Sassanid Era, Relying on Historical and Epigraphic Evidences
چکیده انگلیسی مقاله In its course of evolution, the Sassanian rule accepted a change in temporal exigencies, condition and manner of governance of each ruler where more attention was paid to the institutional establishment, grades/ranking, titles, symbols and administrative hierarchy. In a way, the organizational manner, to a larger extent, could engulf the period into a curtain of ambiguity. One of those ranks was Vuzorg Farmzar that apart from having equivalents in different periods of time, with respect to its real application, encountered with sectional and temporal confusion as well. As such, an increase or decrease in jurisdiction of the above rank was influenced more by policies of each emperor. According to this fact, the issues which are to be dealt with in this article are: Which title was synonymous to the word “grand vizier” or “Vuzorg Farmzar” in the early Sassanid era? In which era of Sassanid dominion, the title “Vuzorg Farmzar” was addressed as “Hazarpat”? How was the factional evolution of the position of “Hazarpat”? This research is concerning to show that the word “Bidakhsh”, is a title that in the early Sassanid era was employed to endow titles of person such as “grand vizier” or “Vuzorg Farmzar” and after some time it was completely forgotten. The word “Hazarpat” was one of the other titles which was equivalent to “Vuzorg Farmzar” in the middle Sassanid era and we can distinguish three Functional phases for it: It was a militaristic position in the early Sassanid era, a militaristic- civil jurisdictive position in the middle era and a militaristic position once again at the end at of Sassanid era. Taking into account historical sources and epigraphic records, the current research tries to find out the basis and essence of “Vuzorg Farmzar” and titles synonymous to it as well as their actual or the honorary functions during the era In order to clarify, the extent of governance and administration establishment, on the top of which was the “grand vizier” (Vuzorg Farmzar). To achieve this goal, the connections of the titles such as “Bidakhsh”,“Hazarpat”, “Vuzorg Farmzar” and “Sepahbad” are questioned, by determining the existence, primacy and recency of these titles in epigraphic records and also in the historical sources in which the functional jurisdiction of these titles mentioned,the accuracy or inaccuracy of these hypothesis would be distinguished.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله سید رسول موسوی حاجی | seyyed rasool mousavi haji
associate professor, university of mazandaran babolsar
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه مازندران (Mazandaran university)

سرور خراشادی |
phd student, department of archeology, faculty of humanities, tarbiat modares university, email
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تربیت مدرس (Tarbiat modares university)

نشانی اینترنتی http://eijh.modares.ac.ir/article_13106_988ebafb80fc3a3fa74b6b51971348e8.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات