این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تاریخ علم، جلد ۱۵، شماره ۲، صفحات ۲۰۷-۲۳۲
عنوان فارسی علم عقود ابنیه: کلیدی برای فهم نسبت علم و معماری در جهان اسلام
چکیده فارسی مقاله علم عقود ابنیه نخستین بار به این نام در ارشاد القاصد ابن اکفانی (سدۀ 8ق) یاد شده است؛ اما تأمل در تعریف و متون منسوب به آن معلوم می‌کند که این علم پیشینه‌ای کهن‌تر دارد. نخستین نشانه‌های آن در احصاء العلوم فارابی و با عنوان «علم ریاست بنا» یافت می‌شود. هیچ متنی از دوران اسلامی به‌دست ما نرسیده است که انتساب به این علم در آن، یا در دانشنامه‌ها، تصریح شده باشد؛ فقط سخن از این است که ابن هیثم و ابوبکر کرجی در این علم تصنیفاتی داشته‌اند. دانشوران احتمال داده‌اند که کتاب‌های این دو مهندس برجسته گم شده باشد؛ اما این احتمال نیز می‌رود که کتاب‌های ایشان به‌خطا به نام علم دیگری، مانند هندسۀ عملی، شهرت یافته باشد. تصور اجمالی‌ای که از موضوع و هدف و کاربرد این علم از منابع اولیۀ طبقه‌بندی علوم به‌دست می‌آید به داوری در بارۀ این کتاب‌ها و شناسایی متون احتمالی دیگر متعلق به علم عقود کمک می‌کند. از این طریق، درمی‌یابیم که بخش مهمی از کتاب اجرائاتِ الحفورِ و الأبنیۀ ابن هیثم، بخش‌هایی از إنباطُ المیاه ابوبکر کرجی، و تمامی رسالۀ مجهول‌المؤلف معروف به رسالۀ اعمال و اشکال در همین علم است. این شناسایی و سپس برررسی محتوای این رساله‌ها تصویر روشن‌تری از علم عقود ابنیه، به منزلۀ علم اصلی مربوط به معماری در نظام علوم دوران اسلامی، به‌دست می‌دهد و اهمیت بررسی آن، مستقل از علم هندسۀ عملی، را آشکار می‌کند. از این بررسی، معلوم می‌شود که این علم فروتر از مرتبۀ علم هندسۀ نظری (که مهندسان نظری یا عالمان هندسه متکفل آن بودند)، و فراتر از علم هندسۀ عملی (که صانعان و بنّایان با آن سروکار داشته‌اند) بوده است و معماران و سربنّایان بدان عالم بوده و در آن مهارت داشته‌اند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی ʿIlm-i ʿUqūd-i Abnīyih; A Key for Understanding of Relation between Science and Architecture n Islamic World
چکیده انگلیسی مقاله ʿIlm-i ʿUqūd-i Abnīyih first time is named in ʾIrshād al-Qāṣid from Ibn al-Akfānī; but reflection on primary sources shows this science has older antecedent. There is no text in this science from Islamic period; but be said Ibn al-Haytham and Karajī had have compilations in this science. Primary sources in science classification in Islamic world help us to obtain the clearer concept from this science. Search in this texts shows ʿIlm-i ʿUqūd-i Abnīyih was main science connected to architecture in Islamic sciences. This research defines ʿIlm-i ʿUqūd-i Abnīyih was lower than theoretical geometry and upper than practical geometry.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله مهرداد قیومی بیدهندی |
عضو هیات علمی گروه مطالعات معماری ایران، دانشگاه شهید بهشتی، ایران

روح اله مجتهدزاده |
گروه معماری، دانشکده مهندسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

نشانی اینترنتی https://jihs.ut.ac.ir/article_72679_94a24867745c7eec73aeea9cc1b33eb2.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/674/article-674-1902104.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات