این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تاریخ علم، جلد ۱۷، شماره ۱، صفحات ۱۸۷-۲۱۴
عنوان فارسی معرفی رسالۀ فی الآلات العجیبه اثر عبدالرحمن خازنی
چکیده فارسی مقاله منجمان دست کم از سدۀ نخست قبل از میلاد از ابزارهایی برای رصد اجرام آسمانی استفاده می‌کردند. ابزارهای این دوره عمدتاً برای تعیین زاویۀ میان دایرهالبروج و معدل‌النهار و تعیین لحظۀ ورود خورشید به اعتدالین استفاده می‌شدند. بطلمیوس از ابزارهایی مانند ذات الحلق، ذات الثقبتین و ذات الشعبتین نام برده است. در دورۀ اسلامی و ضمن انجام رصدهایی برای تدقیق گزارش‌های بطلمیوس، گزارش‌هایی از ساخت ابزارهای نجومی نو نیز به‌دست ما رسیده است، هرچند که بیشتر رساله‌های نوشته شده توسط مسلمانان مربوط به روش‌های ساخت و به‌کار بردن انواع گوناگون اسطرلاب هستند. رسالۀ فی الآلات العجیبه، اثر عبدالرحمن خازنی، رسالۀ کوچکی است که خازنی در آن به تشریح هفت ابزار رصدی مورد استفاده در زمان خویش پرداخته و روش‌های استفاده از آنها را آورده است و محاسباتی را که باید روی نتایج حاصل از این ابزارها انجام بشود، به صورت مدون و مشروح آورده است. در حال حاضر چهار نسخۀ خطی شناخته شده از این رساله در کتابخانه های مجلس شورای اسلامی، مدرسۀ سپهسالار، مغنیسه و دانشگاه استانبول وجود دارند. مقالۀ پیش رو ضمن معرفی رسالۀ مذکور، محتوای علمی آن را مورد بررسی قرار می‌دهد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی ʿAbd al-Raḥmān al-Khāzinī’s Treatise Fī al-Ālāt al-ʿAjība: A short Review
چکیده انگلیسی مقاله The astronomers used instruments from the first century BC to observe heavenly bodies. The most of them were used to determine the angle between the ecliptic and equator circles and to find the moment of the sun's arrival to the equinoxes. Ptolemy mentions some names of the instruments such as the armillary, dioptra and triquetrum. With the biginning of the attention to astronomy in the Islamic era and the new observations for the examination of Ptolemy's reports, we have received reports of the construction of the instruments, although most of the essays written by the Muslims related to the construction and application of Astrolabes. ʿAbd al-Raḥmān al-Khāzinī's (fl. in 6th AH/12th AD century) Fī Ālāt al-ʿAjība is a small treatise in which al-Khāzinī describes the seven usual observation instruments of his era and the methods of their use and computations on the date which are derived from the observations. Currently, there are four manuscripts of this treatise available at the libraries of Majlis (in Iran), Sepahsalar School (in Iran), Manisa (in Turkey), and Istanbul University (in Turkey). In this article, we will give a brief report on this treatise and its surviving versions and the materials described therein
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله رضا کیانی موحد |
دانشگاه تهران

نشانی اینترنتی https://jihs.ut.ac.ir/article_74008_3582fe41a499fc8f5db946b3269230cc.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات