این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۹، شماره ۲۲، صفحات ۱۸۱-۱۹۶
عنوان فارسی تجزیه‌ی عنصری سکه‌های پیروز ساسانی به‌روش پیکسی (PIXE)، مطالعه‌ی موردی: سکه‌های گنجینه‌ی پیروزگت کشف‌شده از روستای تیسِ چابهار
چکیده فارسی مقاله دوره‌ی حکومت پیروز ساسانی را باید یکی از پرتنش‌ترین دوره‌های تاریخ دانست؛ خشک‌سالی، جنگ‌های پی‌درپی و طولانی، تصرف ایران از دو جناح مختلف، و درنهایت خراج‌گذاری ایرانیان به ‌هپتالیان را باید عوامل این تنش‌های سیاسی-اقتصادی دانست. به‌طورکلی سکه‌های پیروز ساسانی در چهار گونه‌ی مختلف در چهار بازه‌ی متفاوت زمانی از حکومت وی، در ضرابخانه‌های مختلف به ضرب رسیده‌اند؛ بنابراین، تجزیه‌ی عنصری فلزات این سکه‌ها اطلاعات با ارزشی در مورد شرایط اقتصادی-سیاسی، نوع معادن و طریقه‌ی آماده‌سازی سکه را در اختیار قرار می‌دهد. در پژوهش حاضر، جهت تجزیه‌ی عنصری این سکه‌ها از روش آزمایش غیرمخرب پیکسی استفاده شده است. پرسش‌های پژوهش عبارتنداز: حال قدرت اقتصادی ایران در چهار بازه‌ی زمانی حکومت پیروز ساسانی با شاخصه‌ی عیار سکه­‌ها چگونه است؟ با توجه به تجزیه عنصری این سکه‌­ها، می­‌توان نوع معادن، نحوه‌ی استحصال فلز از سنگ معدن، و عیارکردن سکه­‌ها را مشخص نمود و شرحی از آن ارائه داد؟داده‌های این مقاله را 41 سکه‌ی غیرتکراری از 183 سکه‌ی گنجینه‌ی پیروزگت که در سال 1380 در تیسِ چابهار کشف شده را تشکیل می‌دهد. اما برخلاف این تصور که عیار سکه‌ها به‌علت تنش‌های سیاسی این دوره، باید پایین می‌آمد؛ چنین نشده و با آزمایش پیکسی ثابت گردید که عیار این سکه‌ها به‌طور میانگین همیشه بالاتر از 96 درصد بوده است. مقدار طلای موجود در این سکه‌ها همواره به‌طور میانگین 1 درصد بوده است و چون این مقدار میان 0.2 تا 1.5 درصد بوده، نشانگر استفاده از معادن سروسایت در آن دوره است که وجود سرب در برخی از سکه‌ها نیز این نظر را تأیید می‌کند؛ فقط یک سکه (120,GOM) مقدار پایینی از طلا به‌اندازه‌ی 0.15 درصد داشته است که می‌تواند علتی بر استفاده از معادن گالنا در بازه‌ی چهارم حکومت پیروز باشد. اما مقدار پایین مس، به‌علت آلیاژ نشدن در این سکه‌ها و همچنین وجود مقدار سرب و تنوع عنصری، به‌خصوص در دوره‌ی دوم و سوم، می‌تواند نشانگر تعجیل در ضرب سکه‌ها و عدم دقت کافی در استحصال نقره باشد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله باستان‌سنجی، پیکسی، سکه‌شناسی، پیروز ساسانی، پیروزگت،
عنوان انگلیسی Elemental Analysis of Piruz, the Sassanid King, Coins by Using PIXE Technique, A case study of Piruzgat Treasure coins, discovered in Tis Village, Chabahar
چکیده انگلیسی مقاله Abstract The ruling era of Piruz, the Sassanid king, must be considered one of the most challenging historical periods. The reasons of political-economic tensions could be traced in drought, successive and long wars, the capture of Iran from two different directions, and, ultimately, the tribute paid by Iranians to Hephthalites. Generally speaking, the coins belonging to Piruz ruling era were minted in four different forms throughout four different periods of time in various places; therefore, the elemental analysis of the metal used in these coins provides us with valuable information about the economic-political conditions, the type of mines, and the minting process of the coins. Hence, to conduct an elemental analysis of these coins, the non-destructive PIXE test was employed. The data of the present study is extracted from 41 non-repetitive coins out of 183 coins belonging to Piruzgat Treasure discovered in Tis, Chabahar, in 1380. However, unlike the supposition that the coins alloy must have been low due to the political tensions of that era, PIXE proved that the alloy has always been above 96 percent on the average. The amount of gold in these coins has always been at an average of one percent. Since this value ranged from 0.2 to 1.5 percent, the use of Cerussite mines in that period is proved which is also confirmed by the presence of lead in some coins. Only one type of coin (120,GOM) had a low amount of gold (0.15 percent) which could be the sign of using Galena mines in the 4th period of the ruling era. But the low amount of copper could signify a hurry in minting and inadequecy of silver extraction as a result of not using copper in these coins, existence of lead, and elemental variety especilly in the second and third periods. Keywords: PIXE; Numismatics; Piruz, the Sassanid King; Piruzgat; Sassanian.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله سوسن کیان زادگان |
دانش‌آموخته‌ی کارشناسی‌ارشد تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد.

سیدجلال رجائی |
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد.

پرستو مسجدی |
استادیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه نیشابور.

محمدامین سعادت مهر |
دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه مازندران.

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_3062_db82b66963f6c43517721b17a737e2a3.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1361/article-1361-2107619.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات