این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مسکن و محیط روستا، جلد ۳۳، شماره ۱۴۷، صفحات ۸۳-۱۰۰
عنوان فارسی تحلیل ابعاد کالبدی– فضایی تمرکز‌گرایی در نظام شهری ایران
چکیده فارسی مقاله در چند دهه اخیر سکونتگاه­های شهری دنیا با سرعت زیادی گسترش یافته و به شهرهای بزرگ تبدیل شده‌اند. این گسترش در مورد کشورهای در حال توسعه حادتر می‌باشد، به‌طوری‌که یکی از بارزترین ویژگی‌های شهرنشینی در این کشورها توزیع فضایی نامناسب شهرها می‌باشد. سرعت و شتاب افزایش جمعیت در شهرها و تمرکز جمعیت در کانون‌های خاص و محدود و بازتاب آن بر ساختار کالبدی و فیزیکی شهرها از جمله مسائلی است که در سال‌های اخیر بسیاری از دولت‌ها و برنامه‌ریزان را با چالش اساسی مواجه نموده است. عدم توجه به نظام شهری و نحوه پراکنش مراکز و کانون‌های شهری در پهنه سرزمین از یک سو و رشد شتابان شهرنشینی از سوی دیگر، به گسیختگی و عدم انسجام در ساختار فضایی منجرخواهد شد. برآوردها نشان می‌دهد در حالی‌که در فاصله سال‌های 2000 تا 2030 جمعیت شهرنشین دنیا 72 درصد رشد خواهد نمود، رشد نواحی ساخته شده شهرهای صد هزار نفری و بیشتر 175 درصد خواهد بود. درحالی‌که در اغلب برنامه‌های 5 ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پس از انقلاب اسلامی ایران، کاهش سرعت رشد مادر شهرها به‌عنوان عاملی مهم در توازن فعالیت‌ها و جمعیت در نظرگرفته شده است، بررسی نظام شهری ایران در دهه‌های اخیر گرایش به تمرکز و استقرار جمعیت در پایتخت و شهرهای بزرگ را به‌وضوح نشان می‌دهد. در سال 1385 شش مادر شهر ایران 15 میلیون نفر و یا به‌عبارتی 32 درصد جمعیت شهرنشین کشور را در خود جای داده‌اند. همچنین 7 شهر بین 500000 تا یک میلیون نفر جمعیت در کشور وجود داشته که اگر جمعیت آن­ها را به جمعیت مادر شهرها اضافه کنیم مجموعاً بالغ بر 20 میلیون نفر و به‌عبارتی 43 درصد جمعیت شهری کشور را در بر می‌گیرند که موجب رخدادها و مشکلات فراوانی شده اند. فرایند رشد شهری و تمرکزگرایی در نظام شهری ایران ضمن برهم زدن توازن جمعیت بین سکونتگاه‌ها، باعث آلودگی‌های زیست محیطی، تخریب باغات و اراضی کشاورزی، رشد حاشیه‌نشینی و کمبود سرانه فضاهای عمومی و خدماتی در شهرها شده است که در مقاله حاضر به تفصیل موارد مذکور مورد کنکاش قرار گرفته است. در مقاله حاضر با روش تحقیق توصیفی ، تحلیلی و با استفاده از نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن و مدل زیپف ، شاخص نخست شهری، شاخص چهار شهر و ضریب جینی، ابعاد کالبدی- فضایی تمرکزگرایی نظام شهری در ایران بررسی شده است. جهت اصلاح نظام شهری و دستیابی به نظام شهری متوازن در کشور، توجه به شهرهای کوچک و میانی و طرح‌های آمایش سرزمین بسیار ضرورت دارد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله ایران، نظام شهری، تمرکزگرایی
عنوان انگلیسی Analysis of physio-Spatial Aspects of Centralization in Iranian Urban System
چکیده انگلیسی مقاله In recent decades, urban settlements across the world have been rapidly growing and turning into the large cities. This expansion is more severe in developing countries, in that one of the most salient features of urbanism in such countries is inappropriate spatial distribution in urban settlements. The velocity and intensity of population growth in cities and its concentration in specific and limited areas together with its reflection on corporeal and physical structures of cities are among the issues that pose serious challenges for many governments and planners in recent years. The lack of attention to urban system and distribution pattern of the urban centers on the one hand, and rapid-growth of urbanism on the other hand will lead to fragmentation and incoherence of the spatial structures. The estimates show that although urban population will have 72% growth between the years of 2000 and 2030, the constructed urban areas with the population of over 100000 will face a growth rate of 175%. While, slowing down the growth of metropolises has been considered as the main factor in balancing activities and population by most of the 5-year economic, social, and cultural development plans after the Islamic Revolution, investigating the Iranian urban system clearly illustrates the tendency towards population concentration and accumulation in the capital and large cities in recent decades. In 2006, fifteen million people (32% of urban population of Iran) were living in six Iranian megalopolises. In addition, there were 7 cities with 500.000 to 1 million populations in the country, which together with megalopolises' population accounted for 43% (about 20 million) of country's urban population, leading to numerous issues and problems. The process of urban growth and centralization in Iranian urban system not only has unbalanced habitats' population, but also has resulted in environmental pollution, destruction of orchards and agricultural lands, informal settlements growth, and shortage of per capita public spaces and services in the cities, which all have been comprehensively explored in the present articles. In the present article, spatial-physical dimensions of centralization of urban system in Iran have been investigated through analytic-descriptive research, using the results of population and housing censuses and Zipf's model, urban primacy index, four-city index, and Gini index. Paying attention to small and medium cities and land-use plans is essential for urban system reform and achieving balanced urban system.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Iran, Urban system, Centralization
نویسندگان مقاله علی حیدری | ali heidari
yasouj university
استان کهگیلویه وبویراحمد- شهریاسوج – خیابان دانشجو- دانشگاه یا سوج – دانشکده ی علوم انسانی
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه یاسوج (Yasouj university)

نشانی اینترنتی http://jhre.ir/browse.php?a_code=A-10-77-3&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1100/article-1100-211703.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده سکونتگاههای شهری و روستایی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات