این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مطالعات باستان شناسی، جلد ۱، شماره ۱، صفحات ۱-۲۰
عنوان فارسی پیشنهادی در چگونگی طرّاحی (مهندسی) شبکه تأمین آب در کاروانسرای کویری نوگنبد بر پایه نتایج به دست آمده از بررسی باستان شناختی منطقه نوگنبد ـ ارکان در نائین
چکیده فارسی مقاله ارتباط بین مراکز مهمّ استقراری در فلات مرکزی ایران و به خصوص در مکان‌های کویری بدون داشتن سیستم ارتباطی مطمئن امکان‌پذیر نبوده است. در این بین، طرّاحی شبکه‌های ارتباطی ازطریق ساخت جاده‌هایی قابل اطمینان، با اقامتگاه‌های بین راهی در مناطق کویری که عمدتاًً فاقد منابع آبی مطمئن سطحی و زیرزمینی هستند نیاز به تدابیری خاص دارد. ایرانیان با شناخت منابع آبی پایدار و ابداع تکنیک‌های پیشرفته تأمین، انتقال و ذخیره آب و نیز از طریق ساخت تأسیسات امن بین‌راهی، به بهترین شکل ممکن زیرساخت‌های لازم را برای دسترسی آسان تجاری، سیاسی و اقتصادی بین مراکز مهمّ حکومتی و تجاری با یکدیگر فراهم نموده‌اند. ساخت کاروانسراها و شبکه‌های گسترده جاده‌ای در مراکز خشک و بدون آب کویر مرکزی ایران با ابداع قنات و طرّاحی شبکه‌های انتقال آب به وسیله حفر یا احداث کانال در دل سنگ یا با لوله‌های سفالین (تنبوشه)، ساخت فضاهای ذخیره آب از قبیل آب‌انبار یا استخر‌ امکان پذیر شده است. مقاله حاضر در جهت دستیابی به پاسخ پرسشی است بنیادی در زمینه چگونگی طرّاحی (مهندسی) شبکه‌های تأمین آب در کاروانسراهای کویری. از این رو با مطالعه متون و بررسی میدانی به صورت موردی، منطقه نائین و در واقع کاروانسرای نوگنبد در 24 کیلومتری شرق نایین بر سر راه نائین ـ یزد، به عنوان موضوع تحقیق انتخاب گردید. در این منطقه حداقل از قرن هفتم هـ. ق. ضمن شناسایی منابع مطمئن آبی در روستای ارکان در فاصله 15 کیلومتری کاروانسرای نوگنبد در کنار جاده اصلی اصفهان به یزد، شبکه انتقال آب پیشرفته‌ای با تنبوشه‌های سفالی، طرّاحی و اجرا شده که آب دریافتی پس از انتقال به نوگنبد از طریق آب‌انباری با حجم ذخیره مطمئن به مصرف کاروانیانی می‌رسید که به صورت شبانه‌روز در بین مراکز مهمّ استقراری مرکز ایران (اصفهان و کاشان) با شرق و جنوب شرق آن (همچون یزد و کرمان) در تردّد بوده‌اند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله آب انبار، آبرسانی، تنبوشه، کاروانسرا،
عنوان انگلیسی A Study on Designing Provision, Transfer, and Reserving Water in Halfway Caravansarais;
چکیده انگلیسی مقاله The contact between major settlements in the Central Plateau of Iran, especially in desert areas, was not possible without having a secure communication system. In this regard, designing communication networks through constructing secure roads with halfway caravansarais in desert areas, usually without secure underground and surface water supply, needed special insights and provisions. Iranians with good knowledge on water resources and inventing developed techniques of provision, transfer, and reserving water, in addition to constructing halfway installations, in a best way established the necessary foundations for commercial, political, and economic communication between major governmental and commercial centers. Constructing caravansarais and extensive road systems in arid and dry areas in Central Plateau was possible through inventing Qanat and designing water transfer system by digging canals in stone, making ceramic pipe lines (Tanbushe), and constructing water reservoirs. The present study is seeking to solve the basic question on the circumstances of designing the water provision systems in halfway caravansarais. For this purpose we chose Nowgonbad caravansarai in the area between Naein and Arekan. Our methodology was based on both examining sources and field observations. In the study area we know, through sources, the existence of confident water resources near Arekan village, 15 km far from Nowgonbad caravanserai, from at least the 7th century AD. In addition, there was a sophisticated water transfer system designed and executed by use of ceramic water pipes by which water could reach the Nowgonbad caravanserai, where it was stored in reservoirs and then used by the various caravans.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار | mohammad esmaeil esmaeili jelodar
دانشجوی دوره دکتری باستان¬شناسی دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

جواد صفی نژاد |
استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

نشانی اینترنتی http://jarcs.ut.ac.ir/article_28639_921f93300dc02b70b982ad7cb6235eae.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1121/article-1121-213615.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات