این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های معماری اسلامی، جلد ۴، شماره ۲، صفحات ۱۰۷-۱۲۳
عنوان فارسی دگرگونی جایگاه مسجد جامع در پیکره‌بندی فضایی شهر اسلامی مورد مطالعه:‌ مسجد جامع شهر سبزوار
چکیده فارسی مقاله در یکصد سال اخیر، توسعه‌ی شهری در ایران سبب تغییرات عدیدهای در ساختار فضایی شهرها شده است. یکی از مهمترین این تغییرات، دگرگونی در روابط میان عناصر شهری و اثرات آن بر ویژگی‌های فضایی- عملکردی مسجد است. مسجد جامع شهر سبزوار یکی از عناصر مهم تاریخی شهر می‌باشد که علاوه بر عملکرد اجتماعی- مذهبی، نقش مهمی در ارتباط و پیوستگی فضایی هسته‌ی تاریخی شهر سبزوار داشته است. اما امروزه این عنصر نقش خود را به عنوان یک فضای اصلی شهری از دست داده است و به صورت منفک از سایر عملکردهای شهری قرار دارد. مسأله‌ی اصلی در این تحقیق، بررسی و تحلیل اثرات پیکره‌بندی شهر و مسجد جامع سبزوار بر روابط فضایی- عملکردی و مقایسه آن در دو دوره‌ی تاریخی (1285- 1394 هجری شمسی) است. هدف از این تحقیق، بررسی ویژگی‌های فضایی مسجد در دو دوره‌ی فوق و سنجش آن در مقایسه با کارکردهای کنونی آن است. تحقیق از نوع کمی- مقایسه‌ای است و با استفاده از متغیرهای هم‌پیوندی، اتصال و انتخاب در تئوری چیدمان فضا به تحلیل روابط فضایی می‌پردازد. نکته‌ی قابل توجه در این تحقیق تحلیل توپولوژیک فضاهای شهری و مقایسه‌ی آنها جهت تحلیل روابط عملکردی است. نتایج نشان داد که مسجد در دوره‌ی تاریخی از وضوح و خوانایی قابل توجهی نسبت به دوره‌ی کنونی برخوردار بوده است. همچنین مسجد و شهر در سال 1285ه.ش. از انسجام فضایی بالایی نسبت به دوره‌ی معاصر برخوردار بودند. علاوه بر این تحلیل توپولوژیک فضای شهری و رابطه‌ی همبستگی میان دو متغیر هم‌پیوندی و انتخاب نشان داد که مسجد در سال 1285ه.ش. به واسطه ارتباط کالبدی و فضایی با پیرامون خود علاوه بر نقش اجتماعی- مذهبی به عنوان یک فضای شهری عمل می‌کرده است و از نظر عملکردی یکی از جاذب‌ها و انتخاب‌های اصلی استفاده‌کنندگان در تردد و استفاده از این فضا به شمار می‌رفته‌است؛ درحالیکه در سال 1394 ه.ش. مداخلات گسترده و حذف ارتباط کالبدی- فضایی میان مسجد جامع و سراهای مجاور و بافت مسکونی پیرامون سبب تغییر جایگاه مسجد جامع از یک فضای شهری در ساختار فضایی شهر تاریخی سبزوار و نزول آن به یک عنصر کالبدی و معماری صرف در زمان حال است. از این رو، امروزه به میزان زیادی از تعاملات اجتماعی در مسجد جامع سبزوار کاسته شده و مسجد جامع به عنوان یک عنصر کالبدی فقط دارای نقش مذهبی است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی Transformation of the Grand Mosque Position in the Islamic City Spatial Configuration-Case study: the Grand Mosque of Sabzevar City
چکیده انگلیسی مقاله In recent century, urban development has caused be numerous changes in spatial structure of Iranian cities. One of the most changes has occurred in the relationships between urban elements and effect on grand the mosque functional spatial characteristics. Sabzevar grand mosque is one of the important elements of the historic city with religious and social function and had important role in urban spatial relation and solidarity. But today, this element has lost role as an urban space and isolated other urban municipal functions. From the spatial characteristics of space, mosque is a part of urban opens spaces and interacts with it. The position of the mosque by the spatial configuration analysis and its impact on the use of space, flow and function is explained. Mosque has formed by open spaces and its relationship with city space in a complex system and has changed from a mere physical element, to an element with spatial nature. The main research object is to study of functional and spatial configuration of the city and the mosque and analysis of its effects on grand mosque spatial and functional properties between two historical periods (1907- 2015). The aim of this study is to evaluate the spatial characteristics of mosques and comparison with its existing functions. From Space Syntax theory; situations analysis and how to communicate these points in the city, indicate accessibility, hierarchy and choosing the paths leading to the specific points that have a direct relationship with the routing of these characteristics and mental structure of space urban. The important aspect in this research is topological analysis of urban spaces and their comparison to analysis of functional relationships. In other words; the availability of space or urban areas does not necessarily mean short distance and close it (physically), but the availability and arrangement of space or places dependent on the construction of urban space. Therefore, urban open spaces and the arrangement of the physical elements followed on space topological characters such as integration and choice, and features structural and functional relationship forms. Research is a quantitative-comparative study using spatial parameters as,integration, connectivity and choice which referred in the theory of space syntax analysis. The results showed that despite an increase of integration and connectivity the grand mosque in 2015, the standard deviation of historical mosque in the city has increased. The spatially the grand mosque in 1907, the integration of spatial and physical relationship is better than 2015. The studies of characteristics of the city in two historical periods indicate that the city of Sabzevar in 1907 was more cohesive and homogeneous nature. In addition to the grand mosque in historic period the clarity and intelligibility of the city is remarkable. Therefore; we can say that the element of the grand mosque has remarkable position in the hierarchy of urban space in this period. Analysis of the space a characteristic the show the grand mosque has defined as a place in urban space configuration and performed and indicated as an urban space. The basis of this analysis, evaluation of choice and integration and analysis of correlation of selected parameter that defined topological space characteristics. In terms of space syntax theory, if you have highest correlation between choice and integration, it has important position in urban configuration as functional characteristics. Comparison of results show that the mosque in the historical period, was as part of a system of communication and coordination with the city›s spatially and functionally. Therefore, the high integration and intelligibility caused to turn the grand mosque to a key element, promoting it as a unique space in the city. However, in contemporary times, this relationship is significantly lower than the historical period and shows that the mosque not only as an urban space as a physical element associated with urban space and spatial- functional properties. Finally, in the spatial structure of Iranian cities, the grand mosque was an important element and symbol of the Muslim community due to their position of spatial- functional properties. The grand mosque is not only a physical element that is specified by the fence and the wall surrounding the internal spaces, but rather an active urban element caused to integrated space and the city in global and local level.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله هادی سلطانی فرد | hadi soltanifard


زهره سادات سید مرادی | zohreh sadat seyedmoradi


نشانی اینترنتی http://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-182-38&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1429/article-1429-246258.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ایده های فضائی- هندسی، نمادها، آرایه ها، احجام و غیره)
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات