این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مرتع، جلد ۱۶، شماره ۱، صفحات ۱۴-۲۸
عنوان فارسی بررسی اثر فلزات سنگین سرب و کادمیم بر جذب عناصر غذایی پرمصرف در گیاه شیرین بیان ( Glycyrrhiza glabra L.)
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: سمیت فلزات سنگین و تجمع آنها در خاک، گیاه و زنجیره های غذایی یکی از اصلی ترین معضلات زیست محیطی و بهداشتی جوامع امروزی است. در بین فلزات سنگین سمی، کادمیم و سرب به دلیل دوام و پایداری در محیط زیست بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند در این راستا بررسی تاثیر این فلزات بر گیاهان مرتعی با ارزش دارویی و علوفه ای که از طریق مصرف انسان و دام وارد زنجیره غذایی می گردند از اهمیت خاصی برخوردار است. شیرین بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra L. یکی از این گونه های با ارزش است که به واسطه دارا بودن ترکیبات دارویی و غذایی مهم در ریشه و ریزوم آن در دنیا حائز اهمیت بوده و مورد توجه صنایع دارویی و غذایی  قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، بررسی اثر فلزات سنگین سرب و کادمیوم بر جذب عناصر غذایی پرمصرف و همچنین میزان انباشت این عناصر در بافت‌های گیاه شیرین بیان است. مواد و روش‌ها: این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو تیمار سرب و کادمیوم در 4 تکرار و 6 غلظت به صورت کشت گلدانی (مجموعاً 48 گلدان) اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل غلظت‌های صفر، 10 ، 20 ، 40 ، 80 و 160(ppm) برای کادمیوم و صفر، 50، 100،200، 400و 800 (ppm) برای سرب بودند. غلظت‌های مورد استفاده براساس جداول مربوط به استانداردهای میزان غلظت فلزات در خاک و محدودیت‌های ملی و سازمان جهانی بهداشت تعیین گردید نمک‌های مورد استفاده برای تهیه غلظت‌های تیمارها نمک نیترات سرب و نیترات کادمیوم (مرک) بودند. پس از تهیه بستر کاشت و اسپری نمودن محلول نمک فلزات سنگین سرب و کادمیوم با غلظت های فوق الذکر به خاک، ریزوم های شیرین بیان داخل گلدان ها کشت و به مدت 7 ماه در گلخانه تحت مراقبت و آبیاری قرار گرفتند و عناصر غذایی با توجه به نتایج تجزیه خاک درحد بهینه و بدون اثر بر تیمارهای گلدان‌ها (به صورت اسپری بر خود گیاه) مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت نمونه های خاک و گیاه (در دو بخش اندام های هوایی و زیرزمینی) تهیه و جهت هضم اسیدی و استخراج سرب و کادمیوم به آزمایشگاه منتقل شد. همچنین جهت ارزیابی توانمندی گیاه شاخص‌های TF، BCF و BAC جهت ارزیابی توان انباشت این عناصر تعیین گردید نتایج: مقایسه میانگین تیمارهای سرب و کادمیوم در غلظت های تحت بررسی نشان داد افزایش غلظت این دو عنصر در خاک اثر معنی داری بر مقدار عناصر پتاسیم، سدیم، منیزیم، کلسیم و ماده‌آلی در اندام های هوایی و زیرزمینی گیاه شیرین بیان نداشته است. در حالی که افزایش غلظت فلز کادمیوم در خاک، اثر معنی دارکاهنده بر مقدار این فلز در اندام های هوایی و زیرزمنی و میزان ازت در اندام هوایی داشته، همچنین افزایش غلظت سرب اثر معنی دار با روند متغییر بر مقدار این فلز در در اندام های هوایی و زیرزمینی و میزان فسفر و ازت در اندام هوایی به همراه داشته است. همچنین نتایج بررسی تیمارهای مورد مطالعه بر تجمع و انتقال کادمیوم و سرب در گیاه شیرین بیان نشان داد که در همه غلظت‌های تیمارهای کادمیوم (به جز غلظت 20 (ppm)) مقدار TF برای فلز کادمیوم کوچکتر از 1بوده ولی مقدار BAC و BCF بزرگتر از یک می‌باشد و در مورد فلز سرب در همه غلظت‌های مختلف تیمار سرب به جز غلظت‌های 200 و 800 (ppm) مقدار فاکتور انتقال بزرگتر از یک می‌باشد ولی مقادیر BAC و BCF در خصوص این دو تیمار بیشتر از یک می‌باشد. بنابراین گیاه شیرین بیان دارای توانایی مناسبی درگیاه استخراجی فلز سرب و گیاه تثبیتی فلز کادمیم می‌باشد نتیجه‌گیری:  بررسی تیمارهای مورد مطالعه بر تجمع و انتقال کادمیوم و سرب در گیاه شیرین بیان نشان داد این گیاه می‌تواند به عنوان یک گونه بیش اندوزگر در مورد این دو فلز سنگین، به ترتیب نقش گیاه تثبیتی و گیاه استخراجی را ایفا نماید. همچنین باتوجه به اینکه شیرین بیان در غلظت‌های موردبررسی در اندام هوایی از نظر ازت و فسفر در تیمار سرب و ازت در تیمار کادمیوم معنی‌دار شده است به نظر می‌رسد اگر آلودگی با مقدار بالا باشد بیشترین آلودگی در اندام هوایی تثبیت می‌شود و به لحاظ استفاده گیاهی که عمدتا از ریشه است، آسیبی وارد نمی‌کند ولی در صورتی که کادمیوم عامل آلوده کننده باشد چون ریشه عامل تثبیت کنندگی است استفاده مستقیم از ریشه گیاه به عنوان دارو می‌تواند خطرات سوء داشته باشد.  
کلیدواژه‌های فارسی مقاله فلز سنگین، سرب، کادمیم، عناصر غذایی پرمصرف، شیرین بیان (.Glycyrrhiza glabra L)
عنوان انگلیسی Investigating the effect of heavy metals like lead and cadmium on absorption of high consumption nutrients in (Glycyrrhiza glabra)
چکیده انگلیسی مقاله Background and objectives: Toxicity of heavy metals and their accumulation in soil, plant and food chains is one of the main environmental and health problems of today's societies. In this regard, the impact of these metals on valuable medicinal plants and forages that enter into the food chain through human and animal consumption is of particular importance. Glycyrrhiza glabra L. is one of the most valuable species which is important in the world due to the presence of important medicinal and nutritional compounds in its roots and rhizomes and has been considered by the pharmaceutical and food industries. The purpose of this study is to investigate the effect of heavy metals of lead and cadmium on the absorption of high consumption nutrients and also the accumulation of these elements in the tissues of the lichen plant. Methodology:  This research was carried out in a completely randomized design with two treatments of lead and cadmium in 4 replicates and 6 concentrations in pot culture (a total of 48 pots). The treatments consisted of concentrations of 0, 10, 20, 40, 80 and 160 (ppm) for cadmium and zero, 50, 100, 200, 400 and 800 (ppm) for lead. After preparing bedding and spraying a heavy metal salts solution of lead and cadmium with the above concentrations, rhizomes were cultivated in pots and placed in the greenhouse for 7 months under irrigation and care. Finally, samples of soil and plant (in two parts of the air and underground organs) were prepared and transferred to the laboratory for acid digestion and extraction of lead and cadmium. To assess the plant's ability, TF, BCF and BAC indices were also used to evaluate the accumulation capacity of these elements. Results:  The results of the comparison of the mean of lead and cadmium in the studied concentrations showed that increasing the concentration of these two elements in the soil did not have a significant effect on the amount of potassium, sodium, magnesium, calcium and organic matter in the aerial and underground parts of this plant. While the increase in the concentration of cadmium in the soil has a significant reducing effect on the amount of this metal in the air and underground organs and the amount of nitrogen in the air. Also, the increase in lead concentration has a significant effect on the amount of this metal in the air and underground organs and the amount of phosphorus and nitrogen in the air. Conclusion: The results of the study on the accumulation and transfer of cadmium and lead in the lichen plant showed that the plant could play the role of stabilizing plant and extractive plant in these two heavy metals, respectively
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Heavy metals, lead, cadmium, high energy nutrients, licorice
نویسندگان مقاله فیروزه مقیمی نژاد |
گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج

علی طویلی |
Department of Arid and Mountains Regions Reclamation, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj


محمد جعفری |


انوشیروان شیروانی |
Dep. of Forestry and Forest Economics, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.


محمدعلی زارع چاهوکی |


نشانی اینترنتی http://rangelandsrm.ir/browse.php?a_code=A-10-287-247&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات