این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های معماری اسلامی، جلد ۱۰، شماره ۱، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی بررسی وجود نظم شبه تناوبی در تزئینات گنبدخانه تاج الملک مسجد جامع اصفهان
چکیده فارسی مقاله برای پوشاندن سطوح توسط اشکال هندسی، از دو شیوه تناوبی یا شبه­ تناوبی استفاده می­شود. در روش تناوبی واحد تکرار بر مبنای تقارن انتقالی است؛ اما روش شبه ­تناوبی فاقد تقارن انتقالی و بسیار پیچیده­تر از روش تناوبی است. نظم شبه ­تناوبی از جمله انتظام‌های خُرد مقیاس موجود در مواد طبیعی نیز هست. شبه­ بلورها (مواد دارای این نظم که در اواخر قرن بیستم به وجود آنها پی برده شد)، تقارنی خاص از خود بروز می‌دهند و قواعد بلورنگاری متعارف را که بر مبنای تقارن انتقالی است، نقض می‌کنند. تحقیقات اخیر در این زمینه نشان می­دهند که معماران ایرانی از قدیم با نظم شبه ­تناوبی آشنائی داشته­اند. استفاده از این نظم تاکنون در تزئینات سه بنای تاریخی ایران به اثبات رسیده است که قدیمی­ترین آنها گنبد کبود مراغه و مربوط به اواخر قرن ششم هجری (اواخر عهد سلجوقی (سلجوقیان عراق)) می­باشد. سوال اصلی تحقیق این است که آیا بنای دیگر (قدیمی­تر)ی در ایران وجود دارد که دارای تزئیناتی با نظم شبه تناوبی باشد؟ و به عبارت دیگر، قدمت استفاده از این نظم در ایران به چه زمانی برمی­گردد؟ این مقاله با این فرضیه که معماران ایرانی حداقل از اوایل دوره سلجوقی سابقه آشنایی با این نظم خاص هندسی را داشته­اند، هدف اصلی خود را در بررسی تزئینات گره­چینی گنبدخانه تاج­الملک (481ه.ق) که از بناهای مهم این عصر است، قرار داده است. روش تحقیق این مقاله بر مبنای روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و استدلال منطقی می­باشد؛ که بر طبق آن، شبکه زیرساختی هندسی در تزئینات گره­چینی بناهای مطالعه شده قبلی مورد مقایسه تطبیقی قرار گرفته و مبنایی جهت دستیابی به نتایج جدید در این تحقیق شده­اند. با مقایسه نظم موجود در نقوش گنبدخانه تاج­الملک با ساختار شبه بلورها، مشخص شد که حداقل یکی از گره­ چینی­ های داخلی آن دارای چینشی با نظم شبه­ تناوبی (از نوع تقارن دورانی درجه هفت) می­باشد. بدین ترتیب، این قدیمی­ترین نمونه معماری از هنر هندسه دارای نظم شبه ­تناوبی در ایران می­باشد که تاکنون شناسایی و معرفی شده است و قدمت استفاده از نظم شبه تناوبی در معماری ایرانی به اواخر قرن پنجم هجری انتقال می­یابد. شاید تحقیقات آتی در این خصوص، وجود نمونه­های دیگر در این عصر تاریخی و یا قدیمی­تر را به اثبات برسانند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله تزئینات هندسی، گره چینی، نظم شبه تناوبی، شبه بلور، گنبد تاج الملک
عنوان انگلیسی Investigating the existence of quasi-periodic order in the decoration of the dome of Taj Al-Molk in Jame’ Mosque of Isfahan
چکیده انگلیسی مقاله Two methods, periodic or quasi-periodic, are used to cover surfaces with geometric shapes. In the periodic method, the unit of repetition is based on transitional symmetry; But the quasi-periodic method lacks transitional symmetry and is much more complex than the periodic method. Quasi-periodic order is also one of the micro-scale arrangements found in natural materials. Quasi -crystals (materials of this order that were discovered in the late twentieth century) exhibit a special symmetry and violate the rules of conventional crystallography, which are based on transitional symmetry. Recent research in this field shows that Iranian architects have long been familiar with the quasi-periodic order. The use of this order has so far been proven in the decoration of three historical monuments of Iran, the oldest of which is the Gonbad-e-kabood of Maragheh and belongs to the late sixth century AH (late Seljuk era (Seljuks of Iraq)). The main question of the research is whether there is another (older) building in Iran that has decorations with a quasi-periodic order? In other words, when does the use of this order in Iran date back? This article, with the hypothesis that Iranian architects have been familiar with this particular geometric order at least since the early Seljuk period, aims to study the knotted decorations of the Taj al-Molk dome (481 AH), which is one of the most important buildings of this era. Is, put. Research method This article is based on descriptive-analytical research method and logical reasoning; according to which, the geometric infrastructure network in the knotted decorations of the previously studied buildings has been comparatively compared and has become the basis for achieving new results in this research. Comparing the order in the designs of Taj Al-Molk dome with the structure of quasi-crystals, it was found that at least one of its internal nodes has an arrangement with a quasi-periodic order (of the seventh degree rotational symmetry type). Thus, this is the oldest architectural example of the art of geometry with quasi-periodic order in Iran, which has been identified and introduced so far, and the use of quasi-periodic order in Iranian architecture dates back to the late fifth century AH. Future research in this area may prove the existence of other examples in this historical or older era.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Geometric decorations, knotting, quasi-periodic order, quasi-crystal, gonbad Taj Al-Molk
نویسندگان مقاله نورالدین حضرتی | Nooraldin hazrati
urmia university
دانشگاه ارومیه

ساحل دژپسند | Sahel Dezhpasand
urmia university
دانشگاه ارومیه

نشانی اینترنتی http://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1754-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ایده های فضائی- هندسی، نمادها، آرایه ها، احجام و غیره)
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات