این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، جلد ۳۷، شماره ۱، صفحات ۱۳۵-۱۶۹
عنوان فارسی ارائه چارچوبی برای بازیابی تعاملی اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتال مبتنی بر نظریه شناختی-اجتماعی
چکیده فارسی مقاله توجه به ابعاد تعامل به‌عنوان مفهومی اساسی در محیط‌های رایانه‌ای برای درک و ترسیم کارکرد روانی و رفتارهای کاربران و در نتیجه، طراحی بهینه نظام‌های بازیابی تعاملی اطلاعات ضروری است. از طرف دیگر، مسئله تعامل به‌دلیل ماهیت پیچیده‌ای که دارد، توجه همزمان به عوامل شخصی-شناختی، رفتاری و محیطی کاربران در فرایند بازیابی اطلاعات و درک درست این مؤلفه‌ها را می‌طلبد. از این ‌رو، هدف پژوهش حاضر ارائه چارچوب و تعیین عناصر اصلی و فرعی تعامل بازیابی اطلاعات مبتنی بر نظریه شناختی‌ـ ‌اجتماعی «بندورا» و توسعه سیاهه وارسی بعد تعامل بازیابی اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتال مبتنی بر این نظریه است. پژوهش حاضر‌ در دو مرحله به‌ روش کتابخانه‌ای و پیمایشی، یعنی نظرسنجی از خبرگان و پانل «دلفی» انجام ‌شده است. نخست، با بررسی متون مختلف، مؤلفه‌های مختلف تعامل در سامانه‌های کتابخانه‌های دیجیتال و همچنین، مؤلفه‌های تأثیرگذار نظریه شناختی‌ـ‌ اجتماعی در رفتار اطلاعاتی استخراج و ارزیابی شد. سپس، ابعاد و مؤلفه‌های تعامل مبتنی بر نظریه شناختی-اجتماعی با استفاده از آرای خبرگان دانشگاهی برآوُرد و در پرسشنامه‌ای در قالب طیف «لیکرت» پنج‌گزینه‌ای تنظیم و اعتبارسنجی گردید. مؤلفه‌های اصلی شامل سه بعد تعامل با اطلاعات، تعامل با رابط کاربری و تعامل با وظایف، و مؤلفه‌های فرعیِ هر یک از آن‌ها گروه معلول، و نظریه شناختی-اجتماعی با سه مؤلفه اصلی شخص، محیط، و رفتار، گروه علت‌ها را تشکیل می‌دهند. جامعه خبرگان، بر اساس روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی، شامل 17 متخصص حوزه بازیابی اطلاعات بود. با توجه به مقادیر بالای ضـریب تـوافقی «کنـدال» در دو مؤلفه شخص و رفتار حـدود 0/77 و ضریب 0/72 در مؤلفه محیط در ‌مجموع، 60 مؤلفه در این سه بعد مورد توافق و اجماع واقع شد. بر اساس یافته‌های پژوهش و در ضمن مراحل دوگانه دلفی و پس از حذف مؤلفه‌هایی با میانگین کمتر از عدد 3 در طیف «لیکرت»، تعداد 21 مؤلفه در بُعد شخص، 20 مؤلفه در بُعد رفتار و 19 مؤلفه در بُعد محیط مورد تأیید خبرگان پژوهش قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گویه اعتبار در هر سه مولفه شخص، رفتار، و محیط و گویه‌های جامعیت و پیچیدگی وظیفه کاری عینی در مؤلفه محیط و گویه دشواری وظیفه کاری ذهنی در مؤلفه رفتار از نظر خبرگان پژوهش نیز کم‌اهمیت بود و در نتیجه، حذف شدند. چارچوب به‌دست‌آمده از این پژوهش می‌تواند به‌عنوان مبنای پژوهش‌های آتی در جهت کاربست این مؤلفه‌ها با تأکید بر سه جنبه اساسی رفتار کاربر در طراحی بهینه نظام‌های بازیابی تعاملی اطلاعات قرار گیرد. .
کلیدواژه‌های فارسی مقاله کتابخانه‌های دیجیتالی، بازیابی تعاملی اطلاعات، تعامل، نظریه شناختی–اجتماعی، تعامل با اطلاعات، تعامل با رابط کاربری، تعامل با وظایف
عنوان انگلیسی Developing a Framework for Interactive Information Retrieval of Digital Libraries Based on Bandura's Social-Cognitive Theory
چکیده انگلیسی مقاله It is necessary to pay attention to the dimensions of interaction as a basic concept in computer environments to understand and draw the psychological function and users' behaviors and the optimal design of Interactive Information Retrieval systems. Also the issue of interaction, due to its complex nature, requires the simultaneous attention of personal-cognitive, behavioral, environmental factors of users related to the process of information retrieval and correct understanding of these components. Hence, the main aim of this study is presenting a framework for main and sub elements of information retrieval interaction based on social-cognitive theory and to develop a checklist for Interactive Information Retrieval based on this theory in digital libraries. The present study was conducted using library and survey methods. In this regard the survey of experts and Delphi panels were used in two stages. Initially, the extraction and evaluation of various components of Interactive Information Retrieval in digital library systems as well as the effective components of social-cognitive theory were done via the study of different texts. Then, the dimensions and components of interaction, based on social-cognitive theory were calculated using academic experts' opinions. These elements were set and validated in a five-option Likert scale questionnaire. The main components include three dimensions of interaction with information, interaction with interface and interaction with tasks and sub-components, each of which forms the effect group and social-cognitive theory with the three main components of personality, environment and behavior form the causes group. The community of experts included 17 experts in the field of information retrieval based on the snowball sampling method. Considering the high values of Kendall consensus coefficient in two components of personality and behavior of about 0.77 and the coefficient of 0.72 in the environment component, a total of 60 components in these three dimensions were agreed. Based on the research findings and in addition to the two stages of Delphi and after removing the components with an average of less than three in the Likert scale, 21 components in the personal dimension, 20 components in the behavior dimension and 19 components in the environment dimension were approved by the research experts. The results indicated that the authenticity item of all three components of personality, behavior and environment and comprehensiveness, objective work task complexity items of environment and subjective work task difficulity item of behavior dimension were recognized as unimportant items according to the opinion of research experts and were eliminated. The framework obtained from this study can be used as the basis for future research to apply these components with emphasis on three basic aspects of user behavior in the optimal design of Interactive Information Retrieval systems.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Digital Libraries, Interactive Information Retrieval, Interaction, Social-Cognitive Theory, Interaction with Information Resource, Interaction with Interface, Interaction with Tasks
نویسندگان مقاله سمیه نعمتی لفمجانی | Somayeh nemati lafmejani
Department of Knowledge and Cumminucation Sciences; Islamic Azad University; Science and Research Branch; Tehran, Iran;
دانشگاه آزاد اسلامی؛ واحد علوم و تحقیقات؛ تهران، ایران

مهدی علیپور حافظی | Mehdi Alipour-Hafezi
Faculty of Psychology and Educational Sciences; Allameh Tabataba’i University; Tehran, Iran;
گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی؛ دانشگاه علامه طباطبائی؛ تهران، ایران؛

فهیمه باب‌الحوائجی | Fahimeh Babalhavaeji
Department of Knowledge Studies and Cumminucation Sciences; Islamic Azad University; Science and Research Branch; Tehran, Iran
گروه علوم ارتباطات و دانش شناسی؛ دانشگاه آزاد اسلامی؛ واحد علوم و تحقیقات؛ تهران، ایران؛

نجلا حریری | Nadjla Hariri
Department of Knowledge and Cumminucation Sciences; Islamic Azad University; Science and Research Branch; Tehran, Iran;
گروه علوم ارتباطات و دانش‌شناسی؛ دانشگاه آزاد اسلامی؛ واحد علوم و تحقیقات؛

فاطمه فهیم‌نیا | Fatemeh Fahimnia
Faculty of Management; University of Tehran; Tehran, Iran;
دانشکده مدیریت دانشگاه تهران؛ تهران، ایران؛

نشانی اینترنتی http://jipm.irandoc.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-7034-2&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده دیگر زمینه‌ها، موضوع‌ها، و فناوری‌های نوین در پردازش و مدیریت اطلاعات و دانش علمی و فناورانه
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات