این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، جلد ۵، شماره ۹، صفحات ۶۷-۹۰
عنوان فارسی خواجه نظام الملک سیاست در نامه، سیاست در عمل
چکیده فارسی مقاله سده‌های دوم تا اوایل قرن پنجم هجری از جمله سده‌های پربار و طلایی فرهنگ و تمدن ایران و اسلام است. دستیابی به چنین فرهنگ و تمدنی پویا و پیشتاز بر بنیاد علل و عواملی بوده است که این فرهنگ را زاده و پرورده است. از جمله این عوامل و علل است توجه و پشتیبانی فرمانروایان و امیران و پادشاهان محلی ایران در امر فرهنگ‌سازی و تولیدات فرهنگی است. نیز دوری از تعصب و یکسونگری، تساهل و تسامح در همه امور اجتماعی، پاگرفتن نهضت ترجمه و وامگیری فرهنگ های گوناگون، مکاتب پویای فکری و فرهنگی و کلامی از دیگر علل چنین پیشرفت شگفت­ آوری است. اما از قرن پنجم هجری و بعد از روی کار آمدن حکومت های ترک‌نژاد آسیای میانه و انحطاط در دربار خلفا و از میان رفتن فرمانروایان و حکومت های ایرانی و رواج تعصب، چشمه‌های جوشان دانش و فرهنگ در ایران روی به خشکیدن می‌نهد و شعله‌های فروزان دانش و تمدن به خاموشی می­گراید و خار انحطاط و تدنی بر پیکر فرهنگ ایران خلیده می‌شود. عوامل مختلفی در مسیر این پیشامد نامیمون نقش ایفا کرده‌اند. مهمترین این عوامل را باید در تأسیس مدارس نظامیه و رواج اندیشه‌های صوفی­گرایانه جستجو کرد. آموزه‌های مدارس نظامیه بیش از هر چیز فلسفه‌ستیزی و عقل­گریزی و قشری­گری و یکسونگری را ترویج می­ کرد. مخالفت با هر گونه علوم عقلی و خردورزانه از جمله دیگر آموزه‌های این مدارس بود. این نوشته تلاش دارد، تا با اشاره‌ای کوتاه به پاره‌ای از علل رشد و فرهنگ ایرانی-اسلامی در قرون اولیه هجری، به نقش مهم مدارس نظامیه در سیر انحطاط و افول فرهنگ و اندیشه ایرانی اشاره‌ای گذرا داشته باشد. سپس نمونه‌هایی از شعر شاعرانی فلسفه‌ستیز و عقل­گریز که از روی اعتقاد قلبی و باورهای راسخ، در چنین راهی گام نهاده بودند، به خوانندگان خود نشان دهد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله نظام الملک، سیاست نامه، عقل گریزی، غزالی، فلسفه ستیزی،
عنوان انگلیسی Khajeh Nezam Almolk Politics on Paper, Politics in Practice
چکیده انگلیسی مقاله The Second Century up to the early fifth century A.H. is the golden era of the Iranian culture and civilization under Islam. The flourishing owes a lot to a number of factors. One of them is the support of Iranian local kings and governors for cultural developments. The other factors may be recounted as the avoidance of prejudice and ignorance in social affairs, borrowing from other cultures through translation, and the advent of progressive schools of thought and education. After the fifth century A.H., however, the cultural and scientific enterprises started to decline. This was due to the formation of 8 Turkish governments in the Middle Asia, Corruption and prejudice in Muslim caliphs’ governments, and the fall of Iranian rulers. The most important factor which brought about such a sad cultural decline was the establishment of Nezamieh schools and their propagation of mysticism; what they taught was against philosophy and rationalism and in fever of sectarianism and self-centeredness. Picking up the above mentioned factors, this article aims at the rise and fall of Iranian-Islamic culture. The discussions are supported by extracts from those poets who had consciously adopted anti-rationalistic and philosophy-fighting positions in their works.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله نظام الملک, سیاست نامه, عقل گریزی, غزالی, فلسفه ستیزی
نویسندگان مقاله مرتضی فلاح |
استادیار دانشگاه یزد

نشانی اینترنتی http://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_2299_0f1cc01efe1036403aae89da42edf802.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات