این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، جلد ۱۴، شماره ۲۶، صفحات ۲۷۹-۳۰۴
عنوان فارسی فراز و فرود اسطوره در ادب فارسی پس از عصرحافظ
چکیده فارسی مقاله فراز و فرود اسطوره در ادب فارسی پس از عصر حافظ* سید علی دسپ1 استادیار دانشگاه پیام نوریاسوج دکتر حسینعلی قبادی دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرس چکیده مهمترین ویژگی اسطوره­ها، قداست و جستجوی ازلیت در قالب روایت است، که طیّ آن، ضمیر ناخودآگاه و رؤیای جمعی بشر با زبانی زیبا و برپایۀ ادبیت (literariness)بازنمایی می­شود. اصولاً اسطوره­ها بر پایۀ فطرت آدمیان شکل می­گیرند و در هر دوره سیلانی دارند و در ذهن و زبان مردم جاری می­شوند. از این­روی باید اسطوره را فصل جدایی ناپذیر ادبیّات دانست. تجلّی اسطوره در عرصۀ ادبیّات دو گونه رخ می­دهد: گاه، به صورت پاره روایت یا عبارت، جوهره یا مفهوم اسطوره منتقل می­شود. قسم دیگر این ظهور، بر مبنای جوشش طبیعی اسطوره است که ذهن خلاق ادیب طراز اول با آن ارتباط برقرار می­کند و به صورت روایت و یا آفرینش اسطوره­، در متن­ جلوه می­کند. در این صورت ادیب و هنرمند، موضوع متن را از حالت هنجار و متعارف خارج کرده، به آن جنبۀ ماورایی می­دهد تا اسطوره بیافریند. گونة دوم یعنی آفرینش اسطوره در عرصۀ تاریخ ادبیّات فارسی در شعر نوابغی چون فردوسی، مولوی، حافظ و دیگران درخور مشاهده است و پس از قرن هشتم، در ادبیّات فارسی پس از حافظ کم­رنگ و کم­مایه می­شود. در پژوهش حاضر دلایل فرود و کم­رنگ شدن اسطوره در این برهه­ از تاریخ ادبیّات فارسی، بازکاویده شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و برپایۀ چهارچوب نظری رهیافت تحلیل گفتمان استنباط صورت خواهد گرفت که با توجه به بافت موقعیت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و پیوند آن با موقعیت ادبی این دوره، مسألۀ تحقیق کاویده و تحلیل می­شود. اجمالاً نتیجة تحقیق نشان می­دهد که در این دوره، به دلیل تحولات سیاسی- اجتماعی، تهاجم مغول و پس از آن تیموریان و نبردهای مذهبی صفویان، از بین رفتن مراکز فرهنگی – علمی و مهاجرت اهل دانش و فرهنگ به هند، گسست از سنت شعر فارسی، افت نشاط و ذوق­پروری در جامعۀ عصر صفوی، عامیانه­شدن ادبیّات و دور شدن از هنر ناب ادبی، کاربرد اسطوره در ادبیّات کم­رنگ شد، این ویژگی در درونمایه و محتوای اشعار این دوره درخور بررسی است. واژگان کلیدی: اسطوره، تداوم اسطوره، شعر فارسی پس از حافظ، حماسه­های ملّی، شعر دورة صفوی. * تاریخ دریافت مقاله: 01/12/1389 تاریخ پذیرش نهایی: 26/07/1391 1- نشانی پست الکترونیکی نویسنده مسئول: ali_dasp@yahoo.com
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی
چکیده انگلیسی مقاله
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله
نشانی اینترنتی
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات