این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مرتع، جلد ۱۶، شماره ۲، صفحات ۲۸۱-۲۹۵
عنوان فارسی بررسی ویژگی‌های خاک و عوامل فیزیوگرافی موثر در استقرار گونه انحصاری کلاجوک ((Platychaete aucheri (Boiss.) Boiss. در استان هرمزگان
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: کلاجوک با نام علمی Platychaete aucheri (Boiss.) Boiss. گیاهی بوته‌ای از تیره کاسنی (Asteraceae) از گونه‌های انحصاری و مهم مرتعی جنوب ایران است که در استان‌های فارس، کرمان، بوشهر و هرمزگان پراکنش دارد. این گونه به دلیل سازگاری با محیط گرم و خشک جنوب، شکل رویشی بوته‌ای مقاوم به چرای دام، جذابیت در پرورش زنبور عسل، کاربردهای دارویی در طب سنتی و  نقش با ارزشی که در کنترل فرسایش آبی و بادی دارد، گونه‌ای چند منظوره است که می توان در طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی و احیای مراتع قشلاقی نواحی جنوب کشور از آن استفاده کرد. مواد و روش‌ها: نمونه‌‌برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک در داخل پلات‌‌های مستقر در امتداد ترانسکت‌‌های خطی انجام شد. در مجموع 90 پلات برای سه منطقه بستک، سیرمند و گنو (رویشگاه‌های اصلی گونه) بکار برده شد. عوامل توپوگرافی مثل ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب زمین، جهت جغرافیایی برای هر پلات مشخص گردید. در هر یک از واحدهای اکولوژیکی، پارامترهایی نظیر فراوانی، تعداد پایه‌ها و درصد پوشش تاجی هر یک از گونه‌های واقع در داخل پلات‌‌ها اندازه‌‌گیری شد. همچنین در داخل هر پلات پارامترهایی مثل درصد خاک لخت، درصد لاشبرگ و درصد سنگ و سنگریزه نیز برآورد گردید. تولید علوفه گونه کلاجوک به روش قطع و توزین در داخل پلات‌ها انجام شد. از هر یک از پلات‌ها، یک نمونه خاک با سه تکرار (نمونه مرکب) تا عمق 60 سانتی‌متری خاک برداشت و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن‌ها اندازه‌گیری شد. در این پژوهش به مطالعه نیازهای اکولوژیک این گونه با تأکید بر تعیین عوامل ‌‌اکولوژیک مؤثر بر تغییرات پوشش‌‌گیاهی و بررسی پاسخ آن به تغییرات عوامل اکولوژیکی، با استفاده از روش آنالیز تطبیقی‌‌متعارفی (CCA؛ Canonical Correspondence Analysis) و مدل‌‌ جمعی تعمیم‌‌یافته (GAM؛ Generalized Additive Models) در استان هرمزگان انجام و تجزیه و تحلیل داده‌‌ها با استفاده از نرم‌‌افزارهای SPSS17 و CANOC4.5 انجام شد. بدین‌منظور سه منطقه بستک، سیرمند و گنو که از رویشگاه‌های اصلی گونه بودند انتخاب و نمونه‌‌برداری از پوشش‌‌گیاهی به روش سیستماتیک- تصادفی انجام شد. نتایج: تجزیه و تحلیل پارامترهای خاک مناطق نشان داد که تمام پارامترها به جز فراوانی و اسیدیته خاک در سطح 5 درصد اختلاف معنی‌دار دارند. بافت خاک در منطقه بستک لومی و شنی‌لومی، در منطقه سیرمند شنی‌لومی و در منطقه گنو شنی‌رسی‌لومی بود. بیشترین درصد پوشش‌‌تاجی کل، تولید علوفه، تعداد پایه، درصد لاشبرگ، درصد پوشش تاجی، ارتفاع هر پایه، مقدار آهک و شن خاک در منطقه سیرمند بود. بیشترین درصد خاک بدون پوشش، هدایت الکتریکی، درصد اشباع و سیلت خاک نیز در منطقه بستک بود. الگوی پاسخ کلاجوک در امتداد شیب درصد شن و آهک، از مدل افزایشی پیروی کرد و با افزایش مقادیر مذکور، فراوانی و درصد پوشش ‌‌گیاهی آن نیز بیشتر شد. برعکس، پاسخ این گونه در امتداد شیب درصد سیلت و شیب زمین، از مدل کاهشی پیروی کرد و با افزایش مقدار این عوامل، فراوانی و درصد پوشش‌‌گیاهی کاهش یافت. الگوی پاسخ گونه در امتداد شیب هدایت ‌‌الکتریکی، از مدل زنگوله­ای پیروی کرد و حد بهینه رشد آن برای این عامل، 25 دسی‌زیمنس بر متر بود. همچنین عکس‌‌العمل این گیاه به ارتفاع از سطح دریا و رطوبت اشباع خاک، از مدل دو نمایی پیروی کرد. این مدل، نشان‌‌دهنده وجود یک محدودیت رقابتی در طول شیب محیطی است. نتیجه‌گیری: نتایج این بررسی نشان داد که درصد فراوانی و درصد پوشش ‌‌گیاه کلاجوک، با افزایش شیب درصد شن و آهک و کاهش شیب درصد سیلت و شیب زمین بیشتر شد. حد بهینه رشد گیاه برای عامل شیب هدایت‌‌الکتریکی، 25 دسی‌زیمنس بر متر بود. همچنین عکس‌‌العمل این گیاه به ارتفاع از سطح دریا و رطوبت اشباع خاک، از مدل دو نمایی پیروی کرد. بررسی پاسخ گونه کلاجوک در امتداد شیب عوامل توپوگرافی و خاک، اطلاعات ارزشمندی برای تعیین نیازهای اکولوژیکی این گونه‌‌ ارائه داد که می‌‌تواند در مدیریت پوشش‌‌گیاهی و عملیات اصلاح مراتع در مناطق مشابه، مورد توجه قرار گیرد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله فیزیوگرافی، خاک، گونه کلاجوک ((Platychaete aucheri، استان هرمزگان
عنوان انگلیسی Investigation of soil characteristics and physiographic factors affecting the establishment of the exclusive species of Platychaete aucheri (Boiss.) Boiss. In Hormozgan province
چکیده انگلیسی مقاله Platychaete aucheri is one of the exclusive and important rangeland species in the south of the country that has an important role in animal nutrition. In this study, using a generalized increase model, the pattern of response of this species to the slope of soil and topographic factors in its habitats in the province Hormozgan was identified and for this purpose, three regions of Bastak, Sirmand and Kuh-e-Geno, which were the main habitats of the species, were selected and vegetation information and habitat factors of the species were collected. The results showed that all soil measurement parameters except acidity were significantly different at 5% level. The highest electrical conductivity, the percentage of soil saturation and silt was in Bastak region, the highest amount of soil lime and sand was in Sirmand region and the highest percentage of organic carbon, nitrogen and soil clay was in Geno mountain region. Soil texture in Bastak was loam and sandyloam, in Sirmand was sandyloam and in Geno region was sandyclayloam. The application of a generalized collective model for each of the environmental variables showed that the response of Platychaete aucheri to soil sand percentage, soil silt percentage, soil salinity, soil lime percentage, slope and altitude was significant. With increasing sand percentage and soil lime percentage, the species response is increasing and the presence of species is increasing. With increasing soil silt percentage and with increasing slope percentage, species response is decreasing and species presence is less. By increasing the electrical conductivity of the soil, up to 25 species responses are increased, and after that, with the increase of electrical conductivity of the soil, the presence of the species decreases. With increasing the percentage of soil saturated moisture to 20%, the species response is increasing and since then with increasing the percentage of soil saturated moisture to 35%, the presence of the species has decreased and again with increasing the percentage of soil saturated moisture, the presence and growth of the species has increased. With increasing altitude up to 400 meters, the species response is increasing and since then with increasing altitude to 650 meters, the presence of the species has decreased and again with increasing altitude, the presence and growth of the species has increased.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Physiography, Soil, Platychaete aucheri, Hormozgan province
نویسندگان مقاله عبدالحمید حاجبی |
استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان هرمزگان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

حمیدرضا میرداوودی |
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس، ایران

محمد امین سلطانی پور |
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان هرمزگان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس، ایران.

نشانی اینترنتی http://rangelandsrm.ir/browse.php?a_code=A-10-1352-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات