این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
فیزیک زمین و فضا، جلد ۴۸، شماره ۳، صفحات ۵۷۵-۵۹۲
عنوان فارسی توموگرافی مقاومت‌ویژه الکتریکی و پلاریزاسیون القایی جهت تعیین مرز سنگ‌بستر و رولایه؛ مطالعه موردی سدخاکی شهدای ایلام
چکیده فارسی مقاله مطالعه مرز بین رخساره‌ها و لایه‌ها با دانه‌بندی نزدیک به‌هم در یک محیط رسوبی و دارای چین‌خوردگی‌های بالا از مسائل ژئوفیزیکی چالش‌برانگیز است. یکی از موارد کاربرد برداشت‌های ژئوفیزیکی تعیین مرز رولایه و سنگ‌بستر در ساختگاه‌های مهندسی مانند سدهای خاکی است. توموگرافی الکتریکی (ERT)، به‌عنوان یکی از مؤثرترین رهیافت‌های ژئوفیزیکی برای به نقشه درآوردن لایه­های زیرسطحی بر اساس تباین رسانندگی مواد قلمداد می‌شود. در این مطالعه، به بررسی کارایی توموگرافی مقاومت‌ویژه الکتریکی و پلاریزاسیون القایی از طریق برداشت چندین پروفیل موازی با هدف تصویرسازی مرز رولایه و سنگ‌بستر و تعیین احتمال نشت و فرار آب در تکیه‌گاه چپ سد خاکی ایلام (گلال) پرداخته می‌شود. با توجه به نتایج به‌دست آمده از آرایه‌های برداشت شده، بخش‌های بارپذیر می‌توانند در ارتباط با زون شیلی و نیز آهک‌های مارنی حاوی پیریت باشد. همچنین به دلیل نزدیکی مقادیر شارژپذیری رولایه با دانه‌‌بندی در حد رس و سنگ کف آهکی با میان لایه‌های شیلی و مارنی، تغییرات مقاومت‌ویژه الکتریکی به‌عنوان عامل اصلی جهت تفکیک لایه های زیرسطحی از یکدیگر در نظر گرفته می‌‌شود. برای تفسیر بهتر مدل‌های به‌دست آمده و تطابق آن با شرایط زیرسطحی از اطلاعات زمین شناسی منطقه استفاده شد. همچنین با بهره‌‌گیری از گمانه‌های حفاری موجود در منطقه، مقاطع ژئوالکتریکی مورد صحت‌سنجی قرار گرفت. بر اساس مدل‌های منتج‌شده از داده‌های ژئوالکتریکی می‌توان نتیجه گرفت که بررسی‌های توموگرافی الکتریکی، به‌خوبی توانسته فروافتادگی موجود در منطقه موردمطالعه و همچنین مرز رولایه و سنگ‌بستر را با توجه به محدودیت‌های تفکیک‌پذیری تا حد قابل‌قبولی به تصویر درآورد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله توموگرافی مقاومت‌ویژه الکتریکی (ERT)،پلاریزاسیون القایی،مرز رولایه و سنگ‌بستر،سد خاکی،
عنوان انگلیسی Resistivity and IP Tomography to determine Overburden-Bedrock Interface: A case study of Ilam Embankment dam
چکیده انگلیسی مقاله Determination of the overburden-bedrock interface with fine-grained sediments in a high-fold sedimentary environment is a challenging geophysical issue. Electrical Resistivity Tomography (ERT) is considered one of the most effective geophysical approaches for mapping subsurface layers based on the conductivity distribution of materials. The surveys are often performed in two dimensions to investigate lateral and depth variations of resistivity and chargeability values of subsurface layers. The resistivity method, influenced by the volumetric properties of empty spaces, is defined by the ability to transfer charge in subsurface medium, but the induced polarization method depends upon the geometric properties of the pore spaces (grain surface size). Despite the advantages of geo-electrical methods in imaging subsurface structures, due to the high dependency of resistivity and induced polarization parameters on the physical and hydrogeological conditions of the layers, it is not possible to fully match the geological and geo-electrical sections.One of the applications of geophysical studies is to determine the contact zone between overburden and bedrock in engineering structures such as embankment dams. In cases where the conductivity contrast between the overburden and the bedrock is low, the exact determination of this boundary with the help of geo-electrical methods confronts high uncertainty. In this study, the efficiency of electrical resistivity tomography and induced polarization is investigated by measuring several parallel profiles with the aim of imaging the boundary between overburden and bedrock and determining the possibility of a water escape zone at the left bank of the Ilam embankment dam. According to the results obtained from the inversion of the field measurements, rechargeable sections would be ascribed to the shale region as well as marl limestone containing pyrite particles.The main objectives of this study include determining the general condition of the overburden concerning the bedrock, geometric imaging of the bedrock, and identification of parts of the bedrock eroded over time. The significant challenge of this geophysical study is the low conductivity contrast between clay and silt overburden and limestone bedrock interbedded with shale and marl. Due to the size of the study area, the studies were performed based on tomographic measurements of electrical resistivity and induced polarization. The field surveys were conducted using four almost parallel profiles (according to the topographic conditions of the area) and with relatively different lengths and through a Pole-Dipole array in forward and reverse measurements.Geological data as well as borehole information are used to validate the geo-electrical sections to better interpret the models obtained from the collected data (i.e., geo-electrical measurements). Finally, due to the high topography of the area and to better show the trend of subsurface structures using two-dimensional models obtained from electrical resistivity tomography and induced polarization as well as drilled boreholes, a three-dimensional view of sections and boreholes has been prepared. Based on the models obtained from the geo-electrical data, it can be concluded that geophysical studies (electrical tomography) have been able to successfully determine the eroded region of the bedrock surface as well as the bedrock-overburden contact which correlates well with boreholes drilled in the area.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله توموگرافی مقاومت‌ویژه الکتریکی (ERT),پلاریزاسیون القایی,مرز رولایه و سنگ‌بستر,سد خاکی
نویسندگان مقاله مرتضی عزیزلو |
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه فیزیک زمین، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

رضا قناتی |
استادیار، گروه فیزیک زمین، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

محمد کاظم حفیظی |
استاد، گروه فیزیک زمین، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

نشانی اینترنتی https://jesphys.ut.ac.ir/article_86961_90db4cd2072a38a135a2495defe820fd.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات