این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
علوم قرآن و حدیث، جلد ۴۵، شماره ۱، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی بررسی زمینه‌ها و عوامل عقل گرایی میان مفسران خراسان بزرگ
چکیده فارسی مقاله تفسیر قرآن - در دوره‌هایی که بر خود دیده - با گرایش‌ها و روش‌های گوناگون صورت گرفته است. تفسیر عقلی (اجتهادی) یکی از دو نوع عمدۀ تفسیر قرآن است که زمان دقیق آغاز شدنش را نمی‌توان باز گفت. این نوع تفسیر از میانۀ سدۀ دوم هجری شکل گرفت و درون مایۀ آن را عقل و اجتهاد می‌ساخت. این جریان، بازتابِ مبانی معرفتی‌ای مانند باورهای مذهبی آن روزگار، پیشرفت‌های علمی - فرهنگی آن دوران، و غیر معرفتی مانند حکومت و سیاست آن عصر بوده است. در پاره‌ای از نوشته‌های تفسیری با تعبیراتِ مختلفی مانند مکاتب تفسیری، مناهج تفسیر، مدارس تفسیر، اتجاهاتِ تفسیر و الوان تفسیر روبه رو می‌شویم که هر یک به فراخور موضوعِ پژوهش به روشن کردنِ گوشه ای از این دانشِ اسلامی پرداخته‌اند. ما در این نوشتار می‌کوشیم تا با بررسی تاریخی و جغرافیایی خراسان بزرگ، زمینه‌ها و عواملِ گرایش ِمفسران این دیار را به تفسیر عقلی روشن سازیم؛ مفسرانی که کاری بزرگ کرده، علم تفسیر را از یکنواختی و تک ساحتی بودنش (تفسیر اثری) بیرون آورده و به پویایی و شکوفایی رسانیدند. در این نوشتار با بیان دو نمونه از خراسانیان که از عقل گرایی در تفسیر نهراسیده و به این کار برجسته و بی پیشینه دست یازیده‌اند، در صدد یافتنِ زمینه های عقل گرایی در خراسان بزرگ شدیم. رواج فقهِ ابوحنیفه در خراسان، گذر جاده ابریشم از خراسان و خرد جویی موالی به عنوان دلایل این عقل گرایی بیان شده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله خراسان بزرگ، مکاتب تفسیری، عقل گرایی، تفسیر عقلی،
عنوان انگلیسی Study of the Backgrounds and Elements of Rationalism among the Exegetes of the Great Khorāsān
چکیده انگلیسی مقاله Interpretation of the Qur’ān – in the periods it has gone through – has been carried on with various trends and methods. The rational (jurisprudential) interpretation is one of the two major types of the Qur’ān interpretation, whose accurate time of beginning is not known. This type of interpretation was formed since mid-2nd/8th century and its core concept included intellect and ijtahād (legal reasoning). This trend was the reflection of the epistemic principles similar to the religious beliefs of that time, the scientific-cultural advances of that period, and non-epistemic developments like government and politicsofthatage. In some exegetical writings we encounter with various interpretations such as exegetical schools, ways of exegesis, schools of exegesis, orientations (ittijāhāt) of exegesis, and variegation (alwān) of exegesis, each one of which, in proportion to the research subject, have clarified an aspect of this Islamic science. In this writing, with a historic and geographical study of the great Khurāsān, we attempt to elucidate the backgrounds and elements of the tendency of the exegetes of this territory towards rational exegesis; the exegetes who had carried out a great enterprise in freeing the science of exegesis from its stagnancy and single-dimension status (i.e. atharī – narrational exegesis) and bring it to dynamism and fruition. Presenting two examples of the Khurāsāni exegetes who had no fear of applying rationalism to exegesis and proceeded to deal with this outstanding and unprecedented task, we seek in this writing to find the backgrounds of rationalism in the great Khurāsān. Prevalence of Abū Ḥanīfa’s jurisprudence in Khurāsān, the passing of Silk Road through Khurāsān, and the rationalism of the mawālī (the freed slaves) are stated to be among the reasons for this rationalism.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله خراسان بزرگ, مکاتب تفسیری, عقل گرایی, تفسیر عقلی
نویسندگان مقاله پرویز رستگار جزی |


محمد تقی رحمت پناه |


نشانی اینترنتی https://jquran.um.ac.ir/article_27045_e71afb1ba69dd5cb95c8511b333958e1.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات