این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مرتع، جلد ۱۷، شماره ۱، صفحات ۳۹-۵۰
عنوان فارسی ارزیابی قابلیت مراتع کوهستانی درمیان خراسان جنوبی برای بهره‌‌برداری از پتانسیل زنبورداری
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: یکی از رایج‌‌ترین کارکردهای مراتع، زنبورداری است که برای بهبود معیشت مرتعداران و مشارکت بهتر آنان در مدیریت مراتع، می‌‌تواند توسعه یابد. مطالعات بسیاری در خصوص شناسایی گونه‌‌های جذاب برای زنبورداری انجام شده است؛ اما در مورد ارزیابی قابلیت مراتع برای زنبورداری، تحقیقات کمتری صورت گرفته است. از اینرو، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی قابلیت مراتع کوهستانی درمیان خراسان جنوبی برای زنبورداری، انجام شد. مواد و روش­ها: برای این منظور، بر مبنای مقادیر معیارها و شاخص‌‌های اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و محیط‌‌زیستی، شایستگی مراتع برای زنبورداری مشخص گردید. شاخص‌‌های اکولوژیکی، با آماربرداری از پوشش گیاهی در داخل 60 پلات دو متر مربعی مستقر در امتداد ترانسکت‌‌های 200 متری، محاسبه گردید. اطلاعات اقلیمی نیز از نزدیک‌‌ترین ایستگاه هواشناسی، تهیه شد. فاصله از منابع آبی، فاصله از جاده و کلاس‌‌های مختلف شیب اراضی نیز به‌‌عنوان شاخص‌‌های محیطی، مد نظر قرار گرفت. محدودیت‌‌ها و پتانسیل‌‌های منطقه نیز برای بهره‌‌برداری از پتانسیل زنبورداری، از دیدگاه بهره‌‌برداران و کارشناسان، با طراحی مجموعه سئوالات، در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. از تلفیق نقشه‌‌ها در محیط GIS و بر مبنای رویکرد عامل محدوده کننده فائو (روش رایج تعیین شایستگی ‌مرتع)، نقشه نهایی شایستگی برای بهره‌برداری از پتانسیل زنبورداری بر اساس درجات شایستگی خوب (S1)، متوسط (S2)، کم (S3) و غیرشایسته (N) تهیه گردید. نتایج: با توجه به بررسی لیست گونه­های گیاهی مراتع درمیان، تعداد 85 گونه در مراتع منطقه پراکنش دارد که 65 گونه به‌‌عنوان گونه‌‌های جذاب برای زنبورعسل شناسایی شد. گیاهان با کلاس جذابیت III و II، به‌‌ترتیب با 8/42 و 2/30 درصد، بیشترین حضور را در ترکیب گیاهی دارند و در همه تیپ‌‌های گیاهی، سهم گیاهان کلاسI، اندک بود. بیشترین گونه‌‌ها، متعلق به خانواده‌‌های Asteraceae، Lamiaceae و Leguminosa بود. بر مبنای نتایج، 8/7661 هکتار (1/56 درصد) از مساحت مراتع منطقه، در طبقه شایستگی متوسط (S2)، 9/274 هکتار (0/2 درصد) در طبقه شایستگی کم (S3) و 4/5717 هکتار (9/41 درصد) در طبقه غیر شایسته (N) قرار دارد. دما و رطوبت نسبی در ارتفاعات منطقه، شاخص جذابیت گونه‌‌های گیاهی توأم با رطوبت در پایین­دست منطقه و مشکلات فرهنگی- اجتماعی نظیر؛ کمبود و یا نبود دانش مرتبط با زنبورداری؛ از عوامل محدود­کننده شایستگی اراضی، برای زنبورداری می‌‌باشند. ترکیب گیاهی، سرعت باد و در برخی تیپ‌‌های گیاهی، دوره گلدهی طولانی و همچنین بازار خوب مصرف عسل، از عوامل افزایش‌‌‌­دهنده شایستگی و عامل پایداری این حرفه در منطقه بود. نتیجه­گیری: با توجه به اینکه عمده سطح مراتع (1/56 درصد)، شایستگی مطلوب (S2) از نظر زنبورداری دارند؛ پرورش زنبورعسل می‌‌تواند به‌‌عنوان معیشت تکمیلی جهت افزایش درآمد مرتعداران و بهبود وضعیت اقتصادی آنان، به‌‌کار رود. در این خصوص، با برگزاری دوره‌‌های آموزشی و حمایت دولت جهت ارائه تسهیلات، انگیزه مرتعدران برای کاهش دام در قبال درآمد حاصل از زنبورداری، افزایش خواهد یافت.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله واژه‌‌های کلیدی، استفاده چندمنظوره، شایستگی مرتع، زنبورداری، مرتعداران
عنوان انگلیسی Evaluation the suitability of the Darmian mountain rangeland in South Khorasan to exploit the potential of beekeeping
چکیده انگلیسی مقاله Background and objectives: One of the most common functions of rangeland is beekeeping, which can be developed to improve the livelihood of rangeland beneficiaries and their better participation in range management. Many studies have been conducted regarding the identification of attractive species for beekeeping; however, less research has been done on evaluating the suitability of rangeland for beekeeping. Therefore, the current research was conducted with the aim of evaluating the suitability of mountain rangeland in South Khorasan for beekeeping. Methodology: For this purpose, based on the values of ecological, economic, social and environmental criteria and indicators, the suitability of rangeland for beekeeping was determined. Ecological indicators were calculated by taking statistics of vegetation in 60 two-meter square plots located along 200-meter transects. Climatic information was also obtained from the nearest meteorological station. Distance from water sources, distance from road and different classes of land slope were also considered as environmental indicators. The limitations and potentials of the region to exploit the potential of  beekeeping were evaluated from the point of view of users and experts by designing a set of questions in the form of Likert scale. From the integration of maps in the GIS environment and based on the FAO limiting factor approach (common method of determining rangeland suitability), the final suitability map for exploit the potential of  beekeeping based on good (S1), medium (S2), low (S3) and non-suitability (N) was prepared. Results: According to the list of plant species in Darmian rangelands, 85 plant species are distributed in the rangeland of the region, of which 65 species were identified as attractive species for honey bees. Plants with attractiveness class III and II, with 42.8 and 30.2 % respectively, have the highest presence in the plant composition, and in all plant types, the share of class I plants was small. Most species belonged to Asteraceae, Lamiaceae and Leguminosa families. Based on the results, 7661.8 hectares (56.1%) of the rangelands area of ​​the region, in the middle competency class (S2), 274.9 hectares (2%) in the low competency class (S3) and 5717.4 hectares ( 41.9%) are in the inappropriate category (N). Temperature and relative humidity in the highlands of the region, the attractiveness index of plant species with humidity downstream of the region and socio-cultural problems such as; Lack or absence of knowledge related to beekeeping; are the limiting factors of land suitability for beekeeping. Plant composition, wind speed and in some plant types, long flowering period as well as good market for honey consumption, were among the factors that increase the competence and sustainability of this profession in the region.   Conclusion: : Considering that most of the area of rangeland (56.1%) have good suitable (S2) in terms of beekeeping; bee breeding can be used as a supplemental livelihood to increase the income of pastoralists and improve their economic situation. In this regard, with the holding of training courses and the support of the government to provide facilities, the motivation of beekeepers to reduce livestock will increase in return for the income from beekeeping.  
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله وحیده عبداللهی |
مجتمع آموزش عالی سراوان، سیستان و بلوچستان، ایران.

حسین ارزانی |
پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

جواد معتمدی |
بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

نشانی اینترنتی http://rangelandsrm.ir/browse.php?a_code=A-10-1320-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات