این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، جلد ۱۴، شماره ۵۰، صفحات ۷۹-۱۰۲
عنوان فارسی مطالعه تطبیقی جایگاه و کارکردهای علم نجوم و تنجیم در دو قلمرو صفویه و عثمانی
چکیده فارسی مقاله علم نجوم در ادوار مختلف تاریخی به دلیل جنبه کاربردی در زندگی انسان‌ها و نیز تمایل و گرایش دانشمندان برای فعالیت در این عرصه علمی مورد توجه حاکمان و عامه مردم بوده است. این اقبال و توجه به نجوم در دوره صفویه و عثمانی نیز تداوم یافت و دانشمندان این عرصه آثار متعددی در زمینه نجوم از خود برجای گذاشتند که نشان‌دهنده توجه و گرایش آن‌ها به نجوم در این روزگار است. پژوهش پیش رو در چارچوب جایگاه و کارکردهای علم نجوم و تنجیم در دو قلمرو صفویه و عثمانی، به روش تطبیقی و برمبنای منابع دست اول تاریخی و منابع تحقیقاتی معتبر به بررسی و تحلیل این موضوع می‌پردازد که در عصر مورد مطالعه (از قرن دهم تا نیمه قرن دوازدهم هجری/ قرن شانزدهم تا نیمه قرن هجدهم میلادی) حاکمان و عامه مردم به نجوم گرایش بیشتری داشتند یا تنجیم؟ چه عواملی بسترساز این گرایش و اقبال بود؟ و تحولاتی که در علم نجوم مقارن با همین ایام در اروپا اتفاق افتاد چه تأثیری بر فعالیت‌های نجومی این عصر نهاد؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در قلمرو صفویه و سرزمین عثمانی چه در دربار و چه در نزد عامه مردم، هیچ‌گونه تفکیک و تمایزی میان آنچه در حوزه نجوم علمی بود و آنچه شبه‌نجوم و تنجیم بوده صورت نگرفت و این امر موجب رشد اوهام و خرافات در جامعه گردید. سطح پایین دانش و آگاهی جامعه، گرایش افراطی بعضی از حاکمان به خرافاتی که توسط درباریان ترویج و تقویت می‌شد، از علل مهمی بودند که مسلمانان این عصر را از تلاش برای دستیابی به دانش نجومی جدید که اروپا در حال گذر از آن بود، بازداشت.  
کلیدواژه‌های فارسی مقاله کارکردهای علم نجوم، کارکردهای تنجیم، عصر عثمانی، عصر صفویه، اعتبارسنجی منجمان.
عنوان انگلیسی A Comparative Study of the Position and Functions of Astronomy and Astrology in the Safavid and Ottoman Realms
چکیده انگلیسی مقاله Astronomy has been the focus of rulers and common people in different historical periods due to its practical aspect in human life and also the desire and tendency of scientists to work in this scientific field. This luck and attention to astronomy continued in the Safavid and Ottoman periods, and scientists in this field left numerous works in the field of astronomy, which shows their attention and tendency to astronomy in this era. Using  a comparative method and based on first-hand historical sources and reliable research sources, the current research examines and analyzes the issue that "In the studied era, i.e. from the 10th century to the middle of the 12th century  AH/ 16th century to the middle of the 18th century CE, were rulers and common people more inclined towards astronomy or astrology? What factors were the foundation of this tendency and luck? And what effect did the changes in astronomy that took place in Europe at the same time have on the astronomical activities of this era? The findings of the research show that in the Safavid and Ottoman territories, both in the court and in the eyes of the common people, there was no separation and distinction between what was in the field of scientific astronomy and what was pseudo-astronomy and astrology, and this caused the growth of illusions and superstitions in the society. The low level of knowledge and awareness of the society, the extreme tendency of some of the rulers to superstitions that were promoted and strengthened by the courtiers, were important reasons that prevented the Muslims of this era from trying to achieve the new astronomical knowledge that Europe was passing through.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Functions of Astronomy, Functions of Astrology, Ottoman Era, Safavid Era, Validation of Astrologers.
نویسندگان مقاله پروین اصغری | Parvin Asghari
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Farhangian University, Tehran, Iran; Lecturer of Islamic Studies.
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. و مدرس دروس معارف اسلامی.

نشانی اینترنتی http://tarikh.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1778-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تاریخ نجوم
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات