این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مرتع، جلد ۱۷، شماره ۲، صفحات ۲۰۶-۲۲۰
عنوان فارسی بررسی ویژگیهای رویشگا‌هی و مدل پاسخ گونه مرتعی کلهر (Astragalus retamocarpus Boissier & Hohen. ) به عوامل محیطی در مراتع استان مازندران
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: امروزه استفاده از مدل‌‌های پیش‌‌بینی پراکنش گونه‌‌های‌‌گیاهی، نقش برجسته‌‌ای در ارزیابی، احیا، حفاظت و توسعه اکوسیستم‌‌های‌‌مرتعی، ایفا می‌‌کنند و از ابزارهای مهم جهت کسب اطلاعات درباره علل پراکنش گونه‌‌ها و تناسب رویشگاه برای گونه‌‌های‌‌گیاهی محسوب می‌‌شوند. در این تحقیق، با استفاده از آنالیزهای چندمتغیره، ضمن تعیین عوامل اکولوژیک مؤثر بر  تغییرات ترکیب ‌‌گیاهی در رویشگاه­های آن،  به بررسی پاسخ گونه‌‌ گیاهی  به تغییرات عوامل‌‌محیطی و تعیین پتانسیل گونه مورد نظر در شرایط رویشگاه مورد مطالعه، پرداخته شد. تا بدینوسیله ضمن  شناخت بهتر آشیان اکولوژیکی این گیاه، ‌بتوان توصیه­های لازم  برای استفاده در برنامه‌‌های اصلاح مراتع و در رویشگاههای مشابه آن انجام داد.  مواد و روش­ها: نمونه‌‌برداری از پوشش‌‌گیاهی به روش سیستماتیک- تصادفی طی سالهای 1398-1396 انجام شد. مطالعات پوشش گیاهی  شامل درصد تاج پوشش گونه ها و تراکم گونه­ها در داخل پلاتها انجام شد. همچنین در هر پلات، درصد لاشبرگ، خاک لخت و سنگ و سنگریزه نیز تعیین گردید. برای این منظورتعداد پنج ترانسکت با فاصله یکسان نسبت به هم بکار برده شد. سپس بر روی هر یک از آنها،  شش پلات ( به ابعاد 2 در 2 متر)  با فواصل یکسان، مستقر گردید. به‌‌منظور بررسی اثر عوامل‌‌محیطی بر پراکنش گونه‌ مورد پژوهش،  از هر یک از پلات‌ها، یک نمونه خاک با سه از عمق 0 تا 30 سانتی­متری سطح خاک برداشت گردید و در آزمایشگاه، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها اندازه‌گیری شد. عوامل اقلیمی مثل میانگین بارندگی و  دمای سالانه، با استفاده از داده‌‌های ایستگاه‌‌های هواشناسی نزدیک به منطقه مورد مطالعه، جمع­آوری گردید . جهت بررسی ارتباط متغیرهای محیطی اثرگذار و معنی‌‌دار با پوشش‌‌گیاهی و انتخاب روش مناسب خطی و غیرخطی، آنالیز تطبیقی قوس‌‌گیری شده (DCA) بر روی داده‌های پوشش‌‌گیاهی، انجام و طول گرادیان مشخص گردید.  برای پیش‌‌بینی پاسخ گونه­های‌‌گیاهی به تغییرات عوامل‌‌محیطی از مدل افزایشی‌‌تعمیم‌‌یافته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها در این بخش، از نرم­افزار Canoco  نسخه 4.5، استفاده شد. نتایج: دامنه ارتفاع رویشگاه این گیاه، 2700 - 2400 از سطح دریا است.  مقادیر متغیرهای هدایت‌‌الکتریکی خاک معادل 1/1-98/0 دسی زیمنس بر متر، اسیدیته خاک معادل 75/7 تا 3/7، آهک 6/2-6/1 درصد، کربن‌‌آلی خاک 85/6-01/2 درصد، ازت 54/0- 28/0درصد و بافت خاک،  شنی  لومی بوده است.  بررسی تأثیر مجموعه­ای از عوامل‌‌محیطی بر تغییرات پوشش‌‌گیاهی در رویشگاه،  منجر به انتخاب 6 متغیر از بین 22 متغیر اولیه شد. کل عوامل محیطی مورد بررسی،  6/36 درصد از تغییرات در پوشش گیاهی را بیان می کنند و از بین آنها، عوامل  درصد لاشبرگ، درصد رس، درصد شیب، میانگین بارندگی سالانه، درصد کربن­آلی و میزان فسفر ،  معنی­دار شده­اند  پاسخ گونه به  متغیرهای درصد شن، درصد سیلت، هدایت الکتریکی، ارتفاع از سطح دریا، میانگین بارندگی سالانه و میانگین دمای سالانه، به  صورت تک‌‌نمایی است.  پاسخ گونه به  متغیرهای جهت شیب، خاک لخت و سنگ و سنگریزه به‌‌صورت کاهشی  بوده و با افزایش مقادیر این عوامل، فراوانی و درصد پوشش‌‌گیاهی  گونه، نیز کمتر می­شود. پاسخ این گونه به متغیرهای درصد کربن آلی، درصد لاشبرگ، میزان پتاسیم و فسفر،  از مدل افزایشی  پیروی می­کند. پاسخ  گونه به درصد آهک، رطوبت اشباع خاک و وزن مخصوص ظاهری خاک،  از مدل دو نمایی، پیروی کرد. نتیجه­گیری: مدل افزایشی تعمیم‌‌یافته، اطلاعات ارزشمندی برای تعیین نیازهای اکولوژیکی گونه ‌‌ارائه می­دهد که می­توان با استفاده از داده­های این تحقیق، در مدیریت پوشش‌‌گیاهی و عملیات اصلاح مراتع (مرتعکاری) در مناطق مشابه از آن بهره گرفت. گونه مورد مطالعه از لحاظ تولید بالای علوفه، قابل توجه بوده و به عنوان یکی از گونه­های مناسب برای افزایش پوشش گیاهی مراتع منطقه،  پیشنهاد می­گردد.  
کلیدواژه‌های فارسی مقاله گونه کلهر، رسته‌‌بندی، عوامل اکولوژیک، مدل‌‌جمعی تعمیم‌‌یافته ، منحنی‌‌پاسخ گونه، ویژگیهای اکولوژیک
عنوان انگلیسی The study of habitats properties and response pattern of (Astragalus retamocarpus Boissier & Hohen.) to environmental factors in rangelands of Mazandaran province.
چکیده انگلیسی مقاله Background and objective: Today, the use of predictive models of plant species distribution plays an important role in the assessment, restoration, protection and development of rangeland ecosystems. It is one of the important tools to obtain information about the causes of species distribution and habitat suitability for plant species. In this research, using multivariate analysis, the ecological factors affecting in plant composition, species response to changes in environmental factors, and the potential of the target species in the study area were determined. Based on this, with a better understanding of the ecological niche of this plant, the necessary recommendations can be made for the use of the species in rangeland improvement programs in similar habitats. Methodology: Vegetation sampling was done by systematic-random method during 2016-2018. The number of five transects with the same distance to each other was used. Then, on each of them, six plots (2 x 2 meters) were established with the same distances.Vegetation studies was including the percentage of canopy cover, density of species, the percentage of litter, bare soil and stones  in the plots. In each of the plots, the soil sample was collected from the depth of 0 to 30 cm of the soil surface and analyzed in the laboratory for physical and chemical properties. Average annual rainfall and temperature were collected from weather station data. n order to investigate the relationship between the effective environmental variables and the vegetation cover and to choose the appropriate linear and non-linear method, DCA was performed on the vegetation data and the length of the gradient was determined. A generalized additive model was used to predict the response of plant species to changes in environmental factors. Canoco software version 4.5 was used to analyze the data in this section. Results: The height range of this plant habitat is 2400-2700 above sea level. The values ​​of Ec 0.98-1.1 ds/m, pH is 7.5-7.73, lime is 1.6-2.6%, soil organic carbon is 2.01-6.85%, nitrogen  is 0.54-0.28% and the texture of the soil is  loamy sand. Investigating the effect of a set of environmental factors on vegetation changes in the habitat led to the selection of 6 variables out of 22 primary variables. All environmental factors expressed  36.6% of the changes in vegetation and among them, the factors of litter percentage, clay percentage, slope percentage, average annual rainfall, organic carbon percentage and phosphorus content are significant. The response of the species to the variables of sand percentage, silt percentage, electrical conductivity, altitude, average annual rainfall and temperature is monoexponential. The response of the species to the variables of aspect, bare soil, stone and gravel is decreasing.  With the increase of these factors, the abundance and percentage of vegetation cover of the species also decreases. The response of this species to the variables of percentage of organic carbon, percentage of litter, amount of potassium and phosphorus, follows the monotonic increaser  model. Species response to lime percentage, saturated soil moisture and soil apparent specific gravity followed the bi-exponential model. Conclusion: The generalized incremental model provides valuable information to determine the ecological needs of the species, which can be used in vegetation management and rangeland improvement operations in similar areas using the data of this research. The studied species is significant in terms of high forage production and is suggested as one of the suitable species for increasing the vegetation cover of  rangelands.  
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله حسن قلیچ نیا | Hassan Ghelichnia
Agriculture and natural resources reseach center of Mazandaran
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

حمیدرضا میرداودی | Hamidreza Mirdavoodi
Agriculture and natural resources reseach center of Markazi
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

علی چراتی | Ali Cherati
Agriculture and natural resources reseach center of Mazandaran
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

نشانی اینترنتی http://rangelandsrm.ir/browse.php?a_code=A-10-98-4&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده کاربردی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات