این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
فیزیک زمین و فضا، جلد ۴۹، شماره ۳، صفحات ۶۰۹-۶۳۲
عنوان فارسی زمین‌ساخت فعال سامانه گسلی امتدادلغز گیلاتو-تبریز، شمال‌غرب ایران
چکیده فارسی مقاله سامانه گسلی فعال گیلاتو-تبریز، با روند کلی شمال‌غرب-جنوب‌شرق و طول بیش از 400 کیلومتر، در شمال‌غرب ایران گسترش دارد. این سامانه گسلی امتدادلغز در دوره تاریخی و دستگاهی چندین زمین‌لرزه مخرب را تجربه کرده است. در این مقاله، با استفاده از تصویرهای ماهواره‌ای، تصویرهای DEM (مدل رقومی ارتفاعی)، شواهد میدانی، داده‌های زمین‌لرزه‌ای و GPS، زمین‌ساخت فعال این سامانه گسلی بررسی شده ‌است. این سامانه گسلی از جنوب‌شرق به شمال‌غرب، از سه زون گسلی اصلی شمال تبریز، میشو-تسوج، و گیلاتو-سیه‌چشمه-خوی تشکیل شده است. انتهای شمال‌غربی سامانه گسلی گیلاتو-تبریز به ساختار دم‌اسبی (horsetail structure) شامل گسل‌های نرمال در جنوب کاقیزمان (Kaghysman) ترکیه و انتهای جنوب‌شرقی آن به زون راندگی بزقوش ختم می‌شود. سامانه گسلی گیلاتو-تبریز ساختارهای زمین‌ساختی ترافشاری (transpression) و تراکششی (transtension) (گسل‌های انشعابی (splay faults)، گسل‌گامه‌ها (stepovers)، خمش‌ها (bendings) و حوضه‌های کششی-جدایشی (pull-apart basins) پدیدآمده در یک زون برشی راست‌گرد، با چیدمان پلکانی (en echelon)، را در بر دارد. زون گسلی شمال تبریز که عامل سه زمین‌لرزه تاریخی ویرانگر 04/11/1042، 6/7Mw ؛ 26/04/1721، 7/7 Mw؛ و 08/01/1780، 7/7 Mw، بوده ‌است، شامل سه گسل‌پاره (fault segment) امتدادلغز راست‌گرد بستان‌آباد، شیبلی و تبریز با چینش راست‌پله (right-stepping) است. زون گسلی میشو-تسوج که رومرکز میدانی زمین‌لرزه تاریخی 10/1786، 2/6 Mw، در نزدیکی آن تعیین شده است، در خمش ترافشاری شکل گرفته‌ در نواحی مرکزی سامانه گسلی گیلاتو-تبریز پدید آمده است. در سوی شمال‌غرب، زون گسلی امتدادلغز راست‌گرد گیلاتو-سیه‌چشمه-خوی، که رومرکز میدانی زمین‌لرزه تاریخی 02/07/1840، 4/7Mw ، در انتهای شمال‌ شمال‌غربی آن تعیین شده است، چندین حوضه کششی-جدایشی را پدید آورده است. جنبش‌شناختی کنونی سامانه گسلی گیلاتو-تبریز نقش کلیدی در لرزه‌ زمین‌ساخت شمال‌غرب ایران دارد و بخشی از همگرایی میان ‌صفحه‌های اوراسیا و عربستان را تعدیل می‌کند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله سامانه گسلی گیلاتو-تبریز، زمین‌ساخت فعال، گسل‌گامه‌ها، خمش‌ها، شمال‌غرب ایران،
عنوان انگلیسی Active tectonics of the Gailatu–Tabriz strike-slip fault system, northwestern Iran
چکیده انگلیسی مقاله Iran is a wide compressional deformation and seismic activity zone along the Alpine-Himalayan orogenic belt resulting from the conversion motion between the stable Arabian and Eurasian plates. Northwestern Iran is part of a complex tectonic system within the Arabia-Eurasia collision zone. The main active fault of northwestern Iran is the Gailatu–Tabriz strike-slip fault system (GTFS) that extends ~400 km in length from north of Mianeh (a town in the East-Azarbaijan province of Iran) to the southwest and south of Kaghsman (in Turkey) to the northwest. It has a conspicuous history of seismicity and a controlling role in the geodynamics of the region. In this study, we utilize satellite images, DEM images, field evidence, earthquake information, and GPS data, to investigate the active tectonic characteristics of the GTFS. From the southeast to the northwest, GTFS consists of three main fault zones, named: North Tabriz Fault, Mishu-Tasuj Fault, and Gailatu-Siah Cheshmeh-Khoy Fault. Near Kaghsman, the northwestern end of the GTFS forms a horsetail splay structure, with many faults having normal components, and to the east, GTFS merges with the Bozghush fault zone. GTFS shows a variety of transtension and transpression tectonic structures (stepovers, bendings, pull-apart basins, and splay structures) formed in the dextral shear zone. North Tabriz fault zone is characterized by three main NW striking right-stepping en echelon segments (Bostan Abad, Shebli, and Tabriz fault segments) and is known as the causative fault of three destructive historical earthquakes on 1042/11/04 (Mw 7/6), 1721/04/26 (Mw 7/7), and 1780/01/08 (Mw 7/7). To the east, it joins the Bozghush thrust fault zone that caused the 2019/11/07 (Mw 6/0) earthquake on its Shalgun-Yelimsi left-lateral strike-slip fault segment. In the central part of the GTFS, the Mishu-Tasuj fault zone is formed as a transpressional bend. The macroseismic epicenter of the 1786/10 (Mw 6/2) earthquake is located near this fault zone. Thrust faults in the southern part of the Mishu-Tasuj fault zone are parallel with close distances, and have uplifted the land masses; probably representing the migration of thrust faulting into the southern plains; similar to the Esfarayen and Sabzevar thrust faults in northeastern Iran. Four pull-apart basins have been created due to the movement of fault segments along the Gailatu-Siah Cheshmeh-Khoy fault. The current kinematics of the GTFS plays a key role in the tectonic of northwestern Iran and accommodates part of the convergence movement between the Eurasian and Arabian plates. Earthquake history and geometry of different segments of the GTFS imply seismic gap, especially on the North Tabriz fault, and faults interaction (e.g., between Shalgun-Yelimsi left-lateral strike-slip fault and south Bozghush thrust fault, and Gailatu-Siah Cheshmeh-Khoy right-lateral strike-slip fault and Tasuj thrust fault) which are important issues in seismic hazard in northwestern, especially for Tabriz City with a population of about 1.5 million.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله سامانه گسلی گیلاتو-تبریز, زمین‌ساخت فعال, گسل‌گامه‌ها, خمش‌ها, شمال‌غرب ایران
نویسندگان مقاله سعید رحیم‌ زاده |
گروه زلزله‌شناسی، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

نوربخش میرزائی |
گروه زلزله‌شناسی، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

نشانی اینترنتی https://jesphys.ut.ac.ir/article_94164_07dcc282b573614662b166751d31b64b.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات