این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران، جلد ۱۲، شماره ۳، صفحات ۴۲۹-۴۴۶
عنوان فارسی مطالعۀ جامعه شناختی مناسبات پزشک و بیمار در ایران
چکیده فارسی مقاله در این پژوهش، ضمن بررسی الگوهای جهانی موجود مناسبات پزشک و بیمار با توجه به موقعیت خاص ایران، الگویی از مناسبات پزشک و بیمار در این کشور ارائه شده است.
داده‌های تحقیق از مصاحبه با پزشکان، بیماران، دانشجویان پزشکی و متخصصان حوزۀ سلامت و همچنین تحلیل اسنادی قوانین، طرح‌ها و لایحه‌های مربوط به حوزه سلامت بعد از انقلاب 1357 در راستای دستیابی به دیدگاهی همه‌جانبه از این الگو کسب شده است. نظریۀ داده‌بنیاد چندگانه ضمن ایجاد حساسیت نظری، با بهره‌گیری از تکنیک مثلث‌سازی به متقن شدن یافته‌های پژوهش کمک کرده­است. در روش به‌کاررفته محققین تنها به داده‌های پژوهش اکتفا نکرده، بلکه نظریات موجود و پژوهش‌های انجام شده در حوزه مورد مطالعه نیز برای تحلیل یافته‌ها به‌کار رفته‌اند.
یافته‌ها در دو مقولۀ اصلی مناسبات پدرمآبانه و مناسبات تجاری میان پزشک و بیمار جای می‌گیرند. در مناسبات پدرمآبانه نشان دادیم چطور دوران دانشجویی، آموزه‌ها و تجربیات این دوران شکلی از رابطۀ پدرمآبانه را در دانشجویان ایجاد می‌کند. این آموزه‌ها در شکل رابطۀ پدرسالار به‌منزله عادت‌واره پزشکی در مناسبات پزشک و بیمار نهادمند می‌شوند. در کنار فرهنگ پدرسالار، عوامل اقتصادی نیز در این مناسبات نقش دارند که در طرح‌های خصوصی‌سازی و تعرفه‌گذاری‌ها خود را نشان می‌دهند.
سنتز این عوامل فرهنگی و اقتصادی، شکل‌گیری الگوی جدیدی از مناسبات پزشک و بیمار در ایران است که آن را الگوی پزشکی تهاجمی نامیدیم. مناسباتی که در آن نه‌تنها پزشک در قالب پدری مسلط بر رابطه در موضع فرادست از بیمار قرار دارد، بلکه در شکل فروشنده در بازاری رقابتی دنبال فروش کالای سلامتی نیز هست. 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله مناسبات پزشک و بیمار، پزشکی تهاجمی، خصوصی‌سازی، رابطۀ پدرمآبانه، عادت‌وارۀ پزشکی،
عنوان انگلیسی Sociological study of Physician-Patient Interactions in Iran
چکیده انگلیسی مقاله In this research, we present a model of the physician-patient relationship in contemporary Iran by analyzing extant models of the physician-patient relationship.
Research data was collected through interviews with physicians, patients, medical students, and healthcare professionals. We also conducted a document analysis of laws, development plans, and legislation of the health sector after the Iranian revolution of 1979. The document analysis allowed us to examine the lawmaking process and its cultivation in modern times. To prevent potential bias, we analyzed the data based on multi-grounded theory. It was validated using the triangulation method.
We reviewed the literature on physician-patient relationships in Iran. Emanuel, Emanuel, and Ozar’s theories served as the basic models for theorization. Our findings are categorized as paternalistic and commercial relationships between physicians and patients in Iran. In the context of a paternalistic relationship, we examined how medical students internalize the paternal model within the educational system. Discussed are the conduct of professors, the lack of health ethics instruction, and the academic hierarchy. These are institutionalized as a paternal physician-patient relationship. The paternal model is implemented with patients through the physician habitus, which consists of patients’ ignorance, non-communication, and an obtuse manner of speech. In addition to the paternal culture, economic factors play a significant role in the physician-patient relationship, as demonstrated by the privatization plans and tariffs examined. The nearly 40-year process of privatizing healthcare through legislation and regulation has made medicine a lucrative profession. The surge of inductive demand is a point of intersection between financial profit and moral well-being. In addition, the use of physician disagreements over tariffs as a pretext to increase salaries is another issue that calls medical ethics into question.
The combination of these two cultural and economic patterns is producing a new model of the physician-patient relationship in Iran, termed the “invasive medicine model.” In this relationship, the physician assumes the role of a controlling, dominant father over the patient. The patient participates minimally in the medical procedure. Additionally, the physician is a salesperson in a competitive health market to promote health products. Patients are not only excluded from the medical process but also confronted with an intrusive healthcare market. The reason for using the term “invasive,” comparable to invasive medical procedures, is the similarity between invading the patient’s body and mind
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله مناسبات پزشک و بیمار, پزشکی تهاجمی, خصوصی‌سازی, رابطۀ پدرمآبانه, عادت‌وارۀ پزشکی
نویسندگان مقاله شمیم شرافت |
گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، تهران

ابوعلی ودادهیر |
گروه انسانشناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

حسن عینی زیناب |
گروه تغذیه جامعه، دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران

مرضیه ابراهیمی |
گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

نشانی اینترنتی https://jisr.ut.ac.ir/article_92531_ea2eb494a25804c8416d293862ef7ef1.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات