این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل، جلد ۳۰، شماره ۳، صفحات ۸۷-۱۱۴
عنوان فارسی پهنه‌بندی و الویت‌بندی فعالیت‌های تفرجی در جنگل‌های مانگرو خمیر و قشم
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: در فرآیند برنامه‌ریزی و توسعه فعالیت‌های طبیعت‌گردی، پهنه‌بندی و الویت‌بندی مناسب فعالیت‌های تفرجی برای ‌استقرار و جانمایی ‌در طبیعت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بدین ترتیب که فعالیت‌های تفرجی مستعد و قابل استقرار در پهنه‌های ‌انتخاب شده در گستره‌هایی از طبیعت مورد طراحی ‌قرار می‌گیرد و سپس به ارائه برنامه مدیریتی پایدار با لحاظ نمودن آموزش، ‌مشارکت و پایش بر انجام فعالیت‌های ‌تفرجی اقدام می‌شود. ‌بر این اساس در مطالعه حاضر ضمن شناسایی پهنه‌های مناسب برای ‌توسعه فعالیت‌های تفرجی مورد تقاضا و قابل توسعه در جنگل‌های مانگرو خمیر و قشم، به الویت‌بندی هر یک از این فعالیت‌ها با ‌توجه به ‌توان و قابلیت عرصه‌های طبیعی منطقه و همچنین معیارهای پیشنهادی و مؤثر بر توسعهء آن‌ها صورت گرفت.‌

مواد و روش‌ها: در این مطالعه به پهنه‌بندی فعالیت‌ها بر اساس رابطه خطی شاخص‌های مکانی پرداخته شد. سپس به وزن‌دهی و ‌الویت‌بندی این فعالیت‌ها مطابق با یکسری از معیارهای منتخب بر ‌اساس نظرات کارشناسان و متخصصان و همچنین مطالعات و اسناد ‌مشابه اقدام گردید. در فرآیند شناسایی معیارها، همچنین شرایط محیطی محدوده مورد مطالعه و سایر عواملی که می‌تواند بر توسعه ‌‌فعالیت‌های تفرجی در این منطقه مؤثر باشد، مورد توجه قرار گرفت. معیارهای مورد مطالعه شامل شبکه ‌دسترسی جاده‌ای، فاصله از ‌شهر، موقعیت سکونتگاه‌ها، زیرساخت‌های دریایی و بندرهای موجود، فاصله از لکه‌های ‌حفاظتی و جمعیت ساکن است. این معیارها ‌ابتدا در دامنه عددی 0 تا 1 به روش خطی، ‌استانداردسازی شده و سپس با استفاده از مدل ‌ANP‌ به هر یک از معیارها وزنی اختصاص ‌داده شد. در ادامه برای هر ‌یک از معیارها نقشه‌ای مکانی در نرم افزار ‌Arc GIS‌ تهیه گردید و برای الویت‌بندی فعالیت‌های تفرجی از ‌روش ‌Topsis‌ در نرم افزار ‌Topsis Solver‌ استفاده شد.‌

یافته‌ها: مطابق نتایج به‌دست آمده پهنه‌بندی فعالیت‌های تفرجی در این منطقه شامل 4 گزینه از نحوه ترکیب فعالیت‌های ‌تفرجی مورد ‌تقاضا در جنگل‌های مانگرو خمیر و قشم می‌باشد که گزینه 1 شامل پهنه‌هایی با سه فعالیت تفرجی (بازدید از جنگل با بالن، تماشای ‌جانوران و پرندگان دریا و پیاده‌روی و جنگل‌گردی)، گزینه 2 شامل پهنه‌هایی با چهار فعالیت تفرجی (بازدید از جنگل با بالن، ‌تماشای جانوران و پرندگان دریا، پیاده‌روی و جنگل‌گردی و بازدید از روستاهای حاشیه جنگل)، گزینه 3 شامل پهنه‌هایی با پنج ‌فعالیت تفرجی (بازدید از جنگل با بالن، تماشای جانوران و پرندگان دریا، گردش با قایق موتوری، ماهیگیری با ‌قلاب و عکاسی در ‌جنگل مانگرو) و در نهایت گزینه 4 در برگیرنده هفت فعالیت تفرجی (بازدید از جنگل با بالن، تماشای جانوران و پرندگان دریا، ‌پیاده‌روی و جنگل‌گردی، تماشای جزایر گلی و جنگلی، اردو زدن در ‌جنگل مانگرو، گردش در کرانه با موتور 4 چرخ و حمام آفتاب ‌در کرانه) است. نتایج وزدن‌دهی معیارها نیز نشان داد که بیشترین وزن مربوط به معیار زیرساخت‌های دریایی و بندرهای موجود و ‌کمترین ‌وزن به معیار فاصله از شهر اختصاص یافته است. در نهایت رتبه‌بندی فعالیت‌های تفرجی حاکی از آن است که بالاترین الویت ‌مربوط به گزینه 2، و الویت‌های بعدی به‌ ‌ترتیب شامل گزینه‌های 3، 1 و 4 می‌باشند. ‌

نتیجه‌گیری: به طور کلی با توجه به نتایج به‌دست آمده، یکی از عمده‌ترین عوامل در توسعه طبیعت‌گردی پایدار و همچنین امکان ‌‌بهره‌وری از توان و جاذبه‌های گردشگری در اکوسیستم‌های طبیعی، پهنه‌بندی و الویت‌بندی فعالیت‌های تفرجی متناسب ‌با شرایط ‌محیطی منطقه می‌باشد. با توجه به ‌این‌که جنگل‌های مانگرو خمیر و قشم از ذخایر ارزشمند حفاظت شده سواحل جنوب کشور ‌می‌باشد، ‌الویت‌بندی فعالیت‌های تفرجی در پهنه‌های مناسب و خارج از زون‌های حفاظتی منطقه می‌تواند ضمن حفاظت از این ‌‌رویشگاه‌های طبیعی به استفاده ‌پایدار از ظرفیت منابع طبیعی و نحوه متناسب توزیع فعالیت‌های تفرجی در منطقه ‌‌کمک نماید.‌
کلیدواژه‌های فارسی مقاله فعالیت‌های تفرجی ساحلی-دریایی، پهنه‌بندی و الویت‌بندی، جنگل‌های مانگرو خمیر و قشم،
عنوان انگلیسی Zoning and prioritization of recreational activities in ‎Khamir and Qeshm mangrove forests
چکیده انگلیسی مقاله Background and purpose: In the process of planning and developing nature tourism activities, ‎proper zoning and prioritization of recreational activities for establishment and location in ‎nature is of special importance. In this way, recreational activities that are suitable and can be ‎established in the selected areas are designed and then a sustainable management program is ‎provided, taking into account training, participation and monitoring of recreational activities. ‎In the present study, while identifying suitable areas for the development of ‎recreational activities that are in demand and can be developed in the mangrove forests of ‎Khamir and Qeshm, prioritizing each of these activities according to the potential and ‎capabilities of the natural areas of the region, as well as the proposed and effective criteria for ‎their development.‎

Materials and methods: In this study, activities were zoning based on the linear relationship of ‎spatial indicators. Then the weighting and prioritization of these activities was carried out ‎according to a series of selected criteria based on the opinions of experts and specialists as well ‎as similar studies and documents. In the process of identifying the criteria, the environmental ‎conditions of the study area and other factors that can be effective on the development of ‎recreational activities in this area were taken into consideration. The studied criteria include road ‎access network, distance from the city, location of settlements, sea infrastructure and existing ‎patches, distance from protection spots and resident population. These criteria were first ‎standardized in the numerical range of 0 to 1 in a linear way, and then weight was assigned to ‎each of the criteria using the ANP model. Next, for each of the criteria, a location map was ‎prepared in Arc GIS software, and Topsis method was used in Topsis Solver software to ‎prioritize recreational activities.‎

Results: Obtained results, the zoning of recreational activities in this area ‎includes 4 options of how to combine the recreational activities required in the mangrove ‎forests of Khmer and Qeshm, which option 1 includes zones with three recreational activities ‎‎(Walking in the Forest -Watching Marine ‎Wildlife -Visiting the Forest ‎‎with a Balloon), option 2 ‎includes areas with four recreational activities (Visiting ‎Villages near the Forest -Walking in the ‎Forest -Watching Marine ‎Wildlife -Visiting the Forest ‎‎with ‎a Balloon), option 3 includes areas ‎with five recreational activities (Photography ‎in ‎Mangrove ‎‎Forest‎ -Traditional ‎Fishing -Jet ‎Boating-Watching Marine ‎Wildlife -Visiting the ‎Forest ‎‎with a Balloon) and finally option 4 ‎including seven recreational activities (Sunbathing ‎on the Beach Atv's on the Beach -Camping in ‎‎‎Mangrove ‎‎Forest -Watching Muddy ‎Islands and ‎Forest -Walking in the Forest -Watching Marine ‎‎Wildlife -Visiting the Forest ‎‎with a Balloon). The results of the evaluation of the criteria also ‎revealed that the highest weight was assigned to the criterion of sea infrastructure and existing ‎ports, Finally, the ‎ranking of recreational activities indicates that the highest priority is related to option 2, and the ‎next priorities include options 3, 1, and 4, respectively. ‎

Conclusion: In general, according to the obtained results, one of the most important factors in ‎the development of sustainable nature tourism, as well as the possibility of utilizing the potential ‎and tourist attractions in natural ecosystems, is the zoning and prioritization of recreational ‎activities according to the environmental conditions of the area. Considering that the mangrove ‎forests of Khamir and Qeshm are among the valuable protected reserves of the southern coasts ‎of the country, prioritizing recreational activities in suitable areas and outside the protection ‎zones of the region can protect these natural habitats and sustainably use the capacity of natural ‎resources and the appropriate distribution of recreational activities in the area.‎
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله فعالیت‌های تفرجی ساحلی-دریایی, پهنه‌بندی و الویت‌بندی, جنگل‌های مانگرو خمیر و قشم
نویسندگان مقاله پروانه سبحانی |
دانشجوی پسادکتری، گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، کرج، ایران

افشین دانه کار |
استاد‏ گروه محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، کرج، ایران

نشانی اینترنتی https://jwfst.gau.ac.ir/article_6644_26842b2985fca6a544454f4c1ff3e550.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات