این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مرتع، جلد ۱۷، شماره ۴، صفحات ۵۳۱-۵۴۵
عنوان فارسی تأثیر شدت‌های مختلف چرای دام بر برخی از شاخص‌های کمی پوشش گیاهی و خاک (مطالعه موردی: مراتع شهرستان فارسان در استان چهارمحال و بختیاری)
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: چرای دام یکی از دلایل مهم تخریب اراضی است. با این حال، اثر متضاد شدت‌های چرایی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و پوشش گیاهی در بیشتر مراتع شناخته نشده است. در همین راستا، این تحقیق با هدف بررسی و شناخت خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در قسمتی از مراتع شهرستان فارسان انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: مناطق مورد مطالعه شامل قرق (چلیچه)، چرای سبک (باباحیدر) و دو منطقه چرای سنگین (باباحیدر و چلیچه) از مراتع شهرستان فارسان است. در هر شدت چرایی نمونه‌برداری به صورت تصادفی- سیستماتیک با استقرار 30 پلات یک مترمربعی در طول 3 ترانسکت 100 متری در اردیبهشت و خرداد ماه سال 1394 مطابق با زمان حداکثر رشد گونه‌ها صورت گرفت. پس از ثبت گونه‌های داخل پلات، درصد تاج پوشش هر یک از گونه‌ها، تولید به روش نمونه‌گیری مضاعف برحسب فرم رویشی، لاشبرگ، خاک لخت و سنگ و سنگریزه ثبت شد. در هر شدت چرایی 6 نمونه خاک در طول سه ترانسکت 100 متری از عمق 30-0 سانتی‌متری خاک برداشت شد. خصوصیات خاک شامل میزان pH خاک، هدایت الکتریکی، نیتروژن، پتاسیم، فسفر، کربنات کلسیم معادل، کربن آلی و بافت خاک اندازه‌گیری شدند. از آزمون مقایسه دو گروه مستقل[1] برای بررسی اثر شدت چرا بر کلیه ویژگی‌های گیاهی و خاکی اندازه‌گیری شده در نرم افزار SPSS25 استفاده شد. آرایه‌های گیاهی ثبت شده در شدت‌های مختلف چرای دام با استفاده از برنامه‌ی VennDiagram در نرم افزار R انجام شد. ارتباط میان پوشش گیاهی و متغیرهای محیطی جهت تعیین عوامل کنترل‌کننده الگوی جوامع گیاهی با روش آنالیز تطبیقی متعارفی[2] با استفاده از برنامه‌ی vegan و CCA در نرم افزار R4.3.0 انجام شد.
نتایج: از 120 پلات برداشت شده در شدت‌های مختلف چرای دام در مجموع 82 گونه از 17 خانواده گیاهی شناسایی شدند. منطقه قرق چلیچه با 53 گونه دارای بیشترین تعداد گونه ثبت شده و منطقه چرای سنگین باباحیدر با 37 گونه ثبت شده دارای کمترین تعداد گونه گیاهی می‌باشد. چرای سبک باباحیدر بیشترین تعداد گونه‌ی اختصاصی را دارا می‌باشد. تعداد 17 گونه در شدت‌های چرایی مختلف به صورت مشترک مشاهده شد. همچنین میانگین درصد پوشش گیاهی 14 گونه گیاهی در مرتع چلیچه و 11 گونه گیاهی در مرتع باباحیدر دارای اختلاف معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که با افزایش شدت چرا درصد تاج پوشش و تولید کل کاهش و خاک لخت افزایش یافته است. منطقه قرق چلیچه دارای بیشترین درصد تاج پوشش و تولید کل، فرم بوته‌ای و فورب چندساله می‌باشد. درصد تاج پوشش و تولید گراس یکساله نیز در مناطق با شدت چرای سنگین افزایش پیدا کرده است. یافته‌های این مطالعه نشان داد که پتاسیم، میزان pH خاک و هدایت الکتریکی که هر سه جزء متغیرهای شیمیایی خاک محسوب می‌شوند، در شدت‌های مختلف چرایی دارای اختلاف معنی‌دار می‌باشند. افزایش شدت چرا باعث کاهش میزان پتاسیم، فسفر، نیتروژن، کربن آلی و هدایت الکتریکی سطح خاک شده است، ولی بر مقدار رس، کربنات کلسیم معادل و میزان pH خاک افزوده است.
نتیجه‌گیری: تغییرات پوشش گیاهی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در شدت‌های مختلف چرایی ناشی از اثر چرای دام بوده است. مدیریت چرا باعث تقویت خصوصیات خاک می‌گردد و از تأثیرات منفی و تخریب خاک جلوگیری می‌شود، لذا برای مدیریت زیست‌بوم‌های مرتعی این مناطق نیاز به اقدامات عملی در جهت کنترل شدت چرا می‌باشد.
 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله تاج پوشش، شدت چرای دام، ویژگی‌های شیمیایی خاک، مراتع فارسان.
عنوان انگلیسی Effects of Livestock Grazing on Vegetation and Soil Properties in Rangelands: A Case Study of Farsan – Chaharmahal Va Bakhtiari Province
چکیده انگلیسی مقاله Background and objectives: Livestock grazing is one of the significant causes of land degradation. However, the effect of contrasting grazing intensities on soil properties and vegetation cover in the Farsan rangeland remains poorly understood. Therefore, this research aimed to investigate and comprehend the physical and chemical properties of soil in a specific area of the Farsan rangeland.
Methodology: encompassed four locations within the Farsan rangeland: Cholicheh Enclosure, low grazing at Babaheidar, heavy grazing at Babaheidar, and Cholicheh. Sampling was conducted using a random-systematic method in May and June, corresponding to the time of maximum plant growth. Three 100-meter transects were established in each grazing intensity area, and within each transect, 10 plots measuring 1 m² were designated. Species composition, canopy cover, production (using the double sampling method based on vegetative form), litter, bare soil, stone and gravel percentages were recorded. In each grazing intensity, six soil samples were collected from a depth of 0-30 cm along three 100-meter transects. Soil parameters such as potential of hydrogen (pH), electrical conductivity (EC), nitrogen, potassium, phosphorus, calcium carbonate equivalent, organic carbon and texture were measured for all soil samples. Independent-Sample T-Test was used to examine the effect of grazing intensity on all measured vegetation and soil characteristics in SPSS25 software. Plant taxa recorded for grazing intensities were analyzed using the VennDiagram package in R4.3.0 software. The relationship between canopy cover and environmental variables to determine the controlling factors of the pattern of plant communities was carried out by Canonical Correspondence Analysis (CCA) method using vegan and CCA package in R4.3.0 software.
Results: A total of 82 species from 17 families were identified across 120 plots at different grazing intensities. Cholicheh Enclosure exhibited the highest number of recorded species (53 species), while heavy grazing at Babaheidar had the lowest (37 species). The low grazing at Babaheidar had the highest number of exclusive species. 17 species were observed across different grazing intensities. Moreover, there was a significant difference in the average canopy cover of 14 species in Cholicheh and 11 species in Babaheidar. The results showed that high grazing pressure led to a decrease in plant canopy covers and total production, as well as an increase in bare soil. Cholicheh Enclosure had the highest canopy cover and production for total, shrub and perennial forb. The canopy cover and production of annual grass increased under heavy grazing intensity The study findings indicated significant differences in soil chemical variables, such as potassium, pH, and EC, across different grazing intensities. High grazing pressure caused a decrease in potassium, phosphorus, nitrogen, soil organic carbon and electrical conductivity. Conversely, silt, calcium carbonate equivalent and pH showed significant increases.
Conclusion: Changes in vegetation cover, physical and chemical properties of soil in different intensities of grazing are caused by the livestock grazing. Grazing management enhances soil properties and prevents soil degradation. Therefore, practical measures are needed to control grazing intensity for management rangeland ecosystems within these areas.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Canopy cover, Grazing intensity, Soil chemical parameters, rangeland of Farsan.
نویسندگان مقاله زهرا حیدری قهفرخی | Zahra Heidari Ghahfarrokhi
Shahrekord University
دانشگاه شهرکرد

عطااله ابراهیمی | Ataollah Ebrahimi
Shahrekord University
دانشگاه شهرکرد

حسن عسگری پردنجانی | Hasan Asgari Pordanjani
Shahrekord University
دانشگاه شهرکرد

اسماعیل اسدی بروجنی | Esmaeil Asadi
Shahrekord University
دانشگاه شهرکرد

حمزه علی شیرمردی | Hamze Ali Shirmardi
Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری

نشانی اینترنتی http://rangelandsrm.ir/browse.php?a_code=A-10-249-3&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات