این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مرتع، جلد ۱۷، شماره ۴، صفحات ۵۶۰-۵۷۵
عنوان فارسی تعیین رویشگاه بالقوه گونه زنبق گل‌چمنی Schrenk Iris songarica در شهرستان تربت‌حیدریه با استفاده از مدل تحلیل عاملی آشیان بوم‌‌شناختی
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: یکی از مهم‌ترین شروط برای موفقیت یک طرح اصلاح مرتع از طریق کاشت گیاهان، انتخاب مکان درست برای کشت هر گیاه خاص است. شناسایی دقیق رویشگاه بالقوه گونه و کاشت آن در مناطق مشابه، می‌تواند تا حدود زیادی موفقیت طرح را تضمین و به ‌این ‌ترتیب شرایط محیط را به شرایط قبل از تخریب نزدیک نماید. هدف از این پژوهش مدل‌سازی رویشگاه گونه زنبق بیابانی با نام علمی Iris songarica Schrenk  به عنوان یک گونه زینتـی و دارویی در شهرستان تربت‌حیدریه با استفاده از مدل تحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی است.
مواد و روش‌ها: از طریق پیمایش میدانی 34 نقطه حضور زنبق وحشی با استفاده از سیستم موقعیت‌یاب جهانی ثبت گردید. از داده‌های مکانی حضور این گونه به‌عنوان مکان‌های مناسب بالفعل برای رویش آن در نظر گرفته شد. متغیرهای محیطی مورد استفاده در این پژوهش شامل داده‌های فیزیوگرافی (سه متغیر)، داده‌های خاک‌شناسی (هفت متغیر) و داده‌های اقلیمی (نوزده متغیر) است. در ابتدا نقشه تمام متغیرها در نرم‌افزار Arc GIS تهیه شد. سپس لایه‌های اطلاعاتی در مدل ENFA وارد و با اعمال آنالیزهای آماری نرمال‌سازی‌ و همبستگی در نرم‌افزارBiomapper ، نقشه رویشگاه بالقوه گونهIris songarica  با استفاده از روش میانگین هندسی تهیه شد. ارزیابی نقشه رویشگاه با استفاده از آزمون Cross - validation و شاخص Boyce انجام گرفت.
نتایج: نمایه‌های حاشیه‌گرایی، تخصص‌گرایی و تحمل‌پذیری به ترتیب معادل با 536/0، 015/10 و 1/0 محاسبه گردید. این مقادیر بیانگر این است که این گونه تمایل به رویش در مرکز متغیرهای زیستگاهی دارد و یک گونه تخصصی است که دامنه خاصی از متغیرهای محیطی را در محدوده منطقه مورد مطالعه تحمل می‌کند. در این پژوهش متغیرهای جهت، هدایت الکتریکی، دامنه سالانه دما، همسانی دما، درصد سیلت، میزان کربن، میانگین دامنه دمای روزانه و مجموع بارندگی سردترین سه‌ماهه متوالی مهم‌ترین عوامل در انتخاب زیستگاه گونه زنبق گل‌چمنی می‌باشند. همچنین در منطقه مورد مطالعه متغیرهای اقلیمی مربوط به دما در پراکنش این گونه مؤثرتر از متغیرهای اقلیمی مربوط به بارندگی هستند. چنان‌که در نتایج مدل دیده می‌شود، از بین چهار متغیر اقلیمی مهم موثر بر پراکنش گونه زنبق گل‌چمنی در منطقه مورد مطالعه سه متغیر مربوط به دما و تنها یک متغیر مربوط به بارندگی است. از کل مساحت منطقه مورد مطالعه که 367200 هکتار است، 242 هزار و 975 هکتار معادل 16/66 درصد از مساحت کل منطقه در کلاس رویشگاهی نامناسب، 73 هزار و 825 هکتار معادل 1/20 درصد از منطقه در کلاس رویشگاهی تناسب کم، 24 هزار و 200 هکتار معادل 6/6 درصد از کل منطقه در کلاس رویشگاهی تناسب متوسط و 26 هزار و 200 هکتار معادل 14/7 درصد از منطقه به‌عنوان رویشگاه بالقوه گونه زنبق گل‌چمنی کاملاً مناسب است. برای ارزیابی صحت مدل از شاخص بویس استفاده شد که میزان صحت مدل 94 درصد تعیین شد که قابل قبول است.
نتیجه‌گیری: درنهایت می‌توان بیان نمود که مدل تحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی با دقت خوبی می‌تواند در پیش‌بینی  پراکنش گونه زنبق گل‌چمنی در منطقه مورد مطالعه مورد استفاده قرار گرفته و نتایج حاصله می‌تواند در مطالعات مختلف مدیریت مراتع مورد استفاده قرار گیرد. نتایج این مطالعه می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های مدیریتی برای حفاظت، بهره‌برداری و احیاء گونه زنبق گل‌چمنی مورد استفاده قرار گیرد.
 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله تحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی، تخصص‌گرایی، حاشیه‌گرایی، شاخص بویس
عنوان انگلیسی Determining the potential habitat of Iris songarica in Torbat Heydarieh county, using Ecological Niche Factor Analysis
چکیده انگلیسی مقاله Background and objectives: One of the most important factors for the success of a pasture improvement plan through planting plants is choosing the right place to plant each type of plant. The correct identification of the potential habitat of the plant species and its planting in appropriate areas, to a large extent, guarantees the success of the plan, and thus provides the possibility of returning the environment to the conditions before the destruction. The purpose of this research is to model the habitat of the desert iris with the scientific name Iris songarica Schrenk in Torbat-Haidarieh city using the ecological nesting factor analysis model.
Methodology:The presence of the studied species was identified in 34 points through field survey and direct observations, and the location of the species presence points was recorded using GPS. From the spatial data, the presence of this species was considered as the actual suitable places for iris growth. The environmental variables used in this research include physiographic data (three variables), soil science data (seven variables) and climatic data (nineteen variables). At first, the map of all variables was prepared in Arc GIS software. Then the information layers were entered in the ENFA model and by applying statistical analyzes of normalization and correlation in Biomapper software, the potential habitat map of Iris songarica species was prepared using the geometric mean method. Habitat map evaluation was done using Cross-validation test and Boyce index.
Result: The indices of marginalism, specialization and tolerance were calculated as 0.536, 10.015 and 0.1, respectively. These values indicate that iris tends to grow in the central range of habitat variables and is a specialized species that tolerates a specific range of environmental variables in the study area. In this research, the variables of direction, electrical conductivity, annual temperature range, temperature homogeneity, percentage of silt, carbon content, average daily temperature range and the total rainfall of the coldest consecutive quarter are the most important factors in choosing the habitat of the Iris songarica of the valley species. Also, in the studied area, climatic variables related to temperature are more effective in the distribution of this species than climatic variables related to rainfall. As can be seen in the results of the model, out of the four important climatic variables that affect the distribution of Iris songarica, three variables are related to temperature and only one variable is related to rainfall. Of the total area of the study area, which is 367,200 hectares, 242,975 hectares, equivalent to 66.16% of the total area of the area, are in the unsuitable habitat class, 73,825 hectares, equivalent to 20.1% of the area, are in the low suitability habitat class, 24,000 And 200 hectares equivalent to 6.6% of the total area in the habitat class of medium suitability and 26 thousand 200 hectares equivalent to 14.7% of the area as a potential habitat of Iris songarica is quite suitable. Boyce's index was used to evaluate the accuracy of the model, and the accuracy rate of the model was determined to be 94%, which is acceptable.
Conclusion: Finally, it can be stated that the factor analysis model of the ecological niche can be used with good accuracy in predicting the distribution of the Iris songarica in the study area, and the results can be used in various pasture management studies. The results of this study can be used in management planning for the protection, exploitation and restoration of the flower Iris songarica species.
 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Ecological Niche Factor Analysis, Specialization, Marginality, Boyce Index
نویسندگان مقاله زهرا عباسی | Zahra Abbasi


جلیل فرزادمهر | Jalil Farzadmehr


حامد سنگونی | Hamed Sangouni


نشانی اینترنتی http://rangelandsrm.ir/browse.php?a_code=A-10-2419-2&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات