این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد ۳۰، شماره ۴، صفحات ۵۰۵-۵۲۰
عنوان فارسی تغییرات شاخص‌های پوشش گیاهی و تنوع گونه‌ای در اراضی زراعی شخم‌خورده، رهاشده و پوشش طبیعی مراتع اطراف سد زیرزمینی یان‌چشمه، استان چهارمحال و بختیاری
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف
تغییر کاربری در اکوسیستم‌های طبیعی ازجمله سدسازی و تبدیل اراضی مرتعی به اراضی کشاورزی می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به اجزاء مختلف اکوسیستم وارد کند. براساس نتایج تحقیقات، مخرب‌ترین آن کاهش پوشش گیاهی، افزایش فرسایش و کاهش تنوع زیستی است. در مدیریت اکوسیستم‌های طبیعی، پایش تغییرات پوشش گیاهی از اهمیت بسیاری برخوردار است. این تحقیق با هدف بررسی تغییرات شاخص‌های پوشش گیاهی و تنوع گونه‌ای در اراضی زراعی شخم‌خورده، رهاشده و پوشش طبیعی مراتع اطراف سد زیرزمینی یان‌چشمه واقع در شهرستان بن استان چهارمحال و بختیاری انجام شد.
مواد و روش‌ها
بدین منظور، چهار سایت شامل مراتع طبیعی اطراف سد، اراضی بالادست سد (دیم‌زار در حال کشت)، اراضی محل احداث مخزن سد (شخم‌خورده و رهاشده کمتر از 7 سال) و اراضی پایین‌دست سد (رهاشده بیش از 15 سال) انتخاب و در هریک از سایت‌ها، سه ترانسکت به طول 50 متر موازی باهم و عمود بر شیب منطقه به فاصله 50 متر از هم مستقر شدند. تعداد 15 پلات 2*2 مترمربعی با فاصله ده متر از هم بر روی ترانسکت‌ها قرار گرفت و بعد در هر پلات، درصد تاج پوشش، زی‌توده هوایی، تراکم، درصد لاش‌برگ و خاک لخت یادداشت شد. از روش برآورد نظری به‌منظور تعیین سطح تاج پوشش گیاهان در پلات‌ها استفاده شد. زی‌توده هوایی گونه‌ها با استفاده از روش قطع و توزین تعیین شد. برای بررسی تنوع گونـه­ای، شاخص­های سیمپسون و شانون – وینر و برای مقایسه‌ غنای گونه­ای، شاخص­های مارگالف و منهینیک در نرم‌افزار Past محاسبه شدند. تعیین وضعیت مرتع با استفاده از روش چهار فاکتوری انجام شد.
نتایج
نتایج نشان داد که شخم و تغییر کاربری اراضی مرتعی به اراضی کشاورزی سبب کاهش معنی‌دار پوشش تاجی و به‌تبع آن کاهش میزان زی‌توده هوایی، تراکم و کاهش تنوع و غنای گونه‌ای در اراضی شخم‌خورده و رهاشده نسبت به مراتع شیب‌دار منطقه شده است. نتایج نشان داد که شخم اراضی علاوه بر کاهش پوشش، سبب تغییر در ترکیب گونه‌ای و افزایش گونه‌های یکساله و مهاجم و کاهش گونه‌های بوته‌ای شده است. براساس نتایج، تغییر کاربری مرتع سبب شد تا مراتع اطراف از وضعیت متوسط به وضعیت ضعیف و خیلی ضعیف در مراتع شخم‌خورده رهاشده و تحت کشت (بالادست) با گرایش منفی نزول پیدا کند.
نتیجه‌گیری
 اقدامات انجام شده برای احداث سد و به‌دنبال آن گسترش کشاورزی سبب شخم دوباره و دست‌کاری خاک در منطقه شده است. ضمن آنکه ممکن است در درازمدت، رها کردن کشاورزی در اثر افت سطح آب سد زیرزمینی سبب فرسایش بیشتر خاک شود. بنابراین، لازم است پایش تغییرات پوشش گیاهی در محدوده احداث سد به‌صورت مستمر در سال‌های آینده انجام گردد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله ساختار پوشش، شاخص تنوع و غنای گونه‌ای، تغییر کاربری، مراتع دست‌نخورده،
عنوان انگلیسی Changes in vegetation indices and species diversity in plowed and abandoned agricultural lands and the natural cover of the rangelands around the Yan Cheshme underground dam, Chaharmahal and Bakhtiari province.
چکیده انگلیسی مقاله Abstract:
 
Background and objectives
Changing the use of natural ecosystems, including dam construction and also the conversion of pasture land to agricultural land, can cause irreparable damage to different parts of the ecosystem. Based on the research results the most destructive of them is the reduction of vegetation, the increase of erosion and also the reduction of biodiversity. In the management of natural ecosystems, monitoring vegetation changes is very important. The present research was carried out with the aim of investigating the changes in the vegetation cover indices and species diversity in the plowed and abandoned agricultural lands and the natural cover of the pastures around the Yan Chashmeh underground dam located in Ben city of Chaharmahal and Bakhtiari province.
 
Methodology
To carry out this research, four sites including natural pastures around the dam, lands upstream of the dam (rain fields under cultivation), lands where the dam reservoir is being built (plowed and abandoned for less than 7 years) and lands downstream of cedars have been planted for more than 15 years) were selected and in each of the sites, three transects with a length of 50 meters parallel to each other and perpendicular to the slope of the area were established at a distance of 50 meters from each other. 15 plots of 2 x 2 square meters were placed on the transects with a distance of ten meters from each other. And then, in each plot, the percentage of canopy cover, biomass, percentage density of leaf litter and bare soil were recorded. The theoretical estimation method was used to determine the level of plant canopy in the plots. The biomass of the species was determined using the cutting and weighing method. In order to check species diversity, Simpson and Shannon-Wiener indices and to compare species richness, Margalf and Menhinik indices were calculated in Past software. Determining the condition of the pasture was done using two modified four-factor and six-factor methods.
 
Results
 The results showed that plowing and changing the use of pasture land to agricultural land has caused a significant reduction in the crown cover and, as a result, a decrease in the amount of biomass density, and also a decrease in diversity and species richness in the plowed and abandoned lands compared to the sloping pastures of the region. The results showed that in addition to reducing the cover, plowing has caused a change in the species composition and an increase in annual and invasive species and a decrease in shrub species. According to the results of the change of pasture use, the surrounding pastures decreased from average to weak and very weak condition in plowed and cultivated pastures (upstream) with a negative trend.
 
Conclusion
The measures taken to build the dam and then the expansion of agriculture have caused plowing and soil manipulation in the region. Besides, it is possible that in the long term, abandoning agriculture due to the drop in the water level of the underground dam will cause more soil erosion. Therefore, it is necessary to continuously monitor the vegetation changes in the area of dam construction in the coming years.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله ساختار پوشش, شاخص تنوع و غنای گونه‌ای, تغییر کاربری, مراتع دست‌نخورده
نویسندگان مقاله الهام فخیمی |
استادیار پژوهشی،بخش منابع طبیعی،مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری،سازمان تحقیقات آموزش و ترویج

فرود صالحی |
دانشیار پژ‌وهشی، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

سعیدنعیم امامی |
دانشیار پژ‌وهشی، بخش تحقیقات آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

نشانی اینترنتی https://ijrdr.areeo.ac.ir/article_130963_52429ef44e8241ae44983a138ddb6396.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات