این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
فیزیک زمین و فضا، جلد ۳۷، شماره ۳، صفحات ۲۰۵-۲۲۷
عنوان فارسی الگوهای گردش جوّ بارش‌‌های تابستانه جنوب شرق ایران در ماه ژوئیه ۱۹۹۴
چکیده فارسی مقاله به‌‌منظور درک سازوکار حاکم بر وقوع بارش‌‌های تابستانه جنوب شرق ایران یک روش همدیدی مبتنی بر تحلیل جریان برگزیده شد. بر این اساس، داده‌‌های بارش روزانه تعداد 152 ایستگاه هواشناسی برای دوره پایه 33 ساله (2002-1970) مورد پردازش قرار گرفت. با بررسی توزیع فضایی و زمانی بارش‌‌های تابستانه، یک منطقه بارشی ویژه در جنوب شرق ایران شناسایی شد. در این منطقه ژوئیه 1994 بیشترین و فراگیرترین بارش را در طول دوره بررسی داشته است. به‌منظور تعیین ساختار گردش جوّ و شناسایی الگوی همدیدی حاکم در ژوئیه 1994، داده‌‌های ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای فشاری1000، 850، 500 و 200 هکتوپاسکال، نم ویژه ترازهای 1000 تا 700 هکتوپاسکال، مؤلفه‌‌های مداری و نصف‌‌النهاری باد در 12 تراز فشار استاندارد به‌صورت میانگین ماهانه، روزانه و 6 ساعته از مراکز ملی پیش بینی محیطی/ مرکز ملی پژوهش جوی (NCEP/NCAR) تهیه شد. با استفاده از داده‌‌ها، نقشه‌‌های ترکیبی ارتفاع ژئوپتانسیل، خطوط جریان، باد بُرداری، تاوایی نسبی و نمودار‌‌‌های ‌‌هاومولر و نیم‌رخ‌‌‌های تاوایی تولید و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. افزون بر این مسیر کم‌‌فشارهای موسمی برای ژوئیه 1994 ترسیم شد و شدت موسمی تابستانه نیز با استفاده از نمایه های وبستر-یانگ (WY)، تابش زمین تاب (OLR) و بارش تابستانه کل هند (AISMR) برای دوره آماری مورد بررسی، اندازه‌‌گیری شد. درنهایت ارتباط آنها با بارش تابستانه جنوب شرق ایران مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌‌ها نشان داد که منطقه اصلی بارش جنوب شرق کشور، محدوده‌ای مثلثی شکل در استان سیستان و بلوچستان در شرق 30/58 درجه طول شرقی و جنوب30/28 درجه عرض شمالی است که کم‌‌وبیش هر ساله دارای بارش است. همچنین نتایج پژوهش بیانگر آن است که وردش‌‌های ماهانه و سال‌‌به‌‌سال بارش تابستانه جنوب شرق ایران با تغییرات شدت موسمی روی شبه‌‌قاره هند، ارتباطی بسیار نزدیک دارد. دوره پُرباران ژوئیه 1994 در جنوب شرق ایران، با افزایش شدت موسمی تابستانه، افزایش شمار کم‌‌فشارهای موسمی در غرب شبه‌قاره هند و ناهنجاری‌‌های مثبت بارش روی این شبه‌قاره همراه شده است. افزون بر این، بر روی جنوب غرب آسیا پُرفشارهای جنب حاره‌‌ای، ترازهای فوقانی و میانی قوی‌تر و گسترش شمال‌سو و شرق‌سوی محسوسی را تجربه کرده‌‌اند. در مقابل، گردش چرخندی ترازهای زیرین جوّ نیز به میزان قابل‌‌ملاحظه‌‌ای شدیدتر بوده است. یافته‌‌ها روشن ساخت که به‌دنبال گسترش شرق‌سوی مرکز پُرفشار جنب حاره‌ای ایران در ترازهای میانی وردسپهر و افزایش گردش واچرخندی برجانب شمالی شبه‌قاره هند و پاکستان، جابه‌جایی غرب‌سوی کم‌‌فشارهای موسمی و ورود آنها به منطقه دریای عرب امکان‌پذیر شده است. در پی آن کم‌‌فشارهای موسمی با ایجاد و یا تقویت مراکز همگرایی روی جنوب و جنوب شرق کشور، در افزایش گردش چرخندی و وقوع بارش نقش داشته‌‌اند. نتایج پژوهش همچنین بیانگر آن است که کم‌‌فشار ایران عامل اصلی انتقال رطوبت و وقوع بارش‌‌های دهه اول ژوئیه 1994 در جنوب شرق ایران است. تشکیل این کم‌‌فشار بر جانب شمالی خلیج فارس، ضمن افزایش گردش چرخندی در نیمه جنوبی کشور، با ایجاد جریانات جنوبی مناسب روی جنوب شرق کشور و انتقال رطوبت دریای عمان در لایه‌‌ای کم‌‌ضخامت به منطقه مورد بررسی، موجب وقوع بارش‌‌های شدید روزهای پنجم تا دهم ژوئیه در جنوب شرق ایران شده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی Atmospheric circulation patterns of the summertime rainfalls of southeastern Iran during July 1994
چکیده انگلیسی مقاله A synoptic method based on stream analysis is applied to understand the governing mechanism of summer rainfall occurrence in the south of Iran. Based on this, the rainfall data of 152 stations of Iran were analyzed for a 33-year period (1970-2002). Investigating the spatial and temporal distribution of summer rainfall, a typical rainy region is recognized in the south east of Iran. It is found that July 1994 had the greatest and most widespread rainfall during the study period. In order to understand the circulation patterns causing the summer rainfalls in the south east of Iran, 6-hour, daily and monthly mean values of geopotential height, specific humidity and zonal and meridional wind components of the different atmospheric levels were obtained from NCEP/NCAR reanalysis dataset. Using the abovementioned dataset, the geopotential height, streamline, vector wind and relative vorticity composite maps, the hovmoller diagrams and vorticity cross-sections are produced and analyzed. Also, the monsoon depressions track is drawn for July 1994 and summer monsoon intensity is determined for the study period by using the WY, OLR and AISMR indices. Finally, their relationship with the summer rainfall of the south east of Iran is analyzed. The result showed that there is a triangular area in the south east of the country located to the east of 58:30 E and south of 28:30 N which has rain almost every summer. It is also found that the monthly and interannual variation of summer rainfall over the south east of Iran is in close relationship with the variation of summer monsoon intensity over India. The most humid period in southeast Iran, July 1994, is associated with the increased summer monsoon intensity, increased monsoon depression numbers over west India and the positive rainfall anomalies over India. Additionally, the upper and middle troposphere subtropical anticyclones over southwest Asia were stronger and experience the considerable north and eastward propagation. Conversely, the cyclonic circulation of the lower troposphere was significantly stronger. The results revealed that the eastward extension of the Iranian subtropical anticyclone at mid-troposphere and the associated increase of anticyclonic circulation over northern India and Pakistan are followed by the westward movement of monsoon depressions and their entering the Arabian Sea. In this case, the monsoon depressions by creating or strengthening the convergence centers over the south and south east of Iran have an important role in increasing the cyclonic circulation and precipitation occurrence. It is also found that Iran low is the main factor of moisture transport and the rainfall occurrence of 1-10 July 1994 in southeastern Iran. The formation of this low pressure in the north of the Persian Gulf, in addition to the increase of positive vorticity over the area, is the key factor in 5-10 July rainfalls of south eastern Iran, by making suitable southern winds over southeastern Iran and transporting the Oman sea moisture in a thin layer to the study region.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله بهلول علیجانی |
استاد، گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت معلم تهران، کرج
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی (Shahid rajaee teacher training university)

عباس مفیدی |
استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه فردوسی (Ferdowsi university)

عباسعلی علی اکبری بیدختی |
استاد، گروه فیزیک فضا، مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

نشانی اینترنتی https://jesphys.ut.ac.ir/article_23612_559adffd9fed209c0a257e998aae80af.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1035/article-1035-312037.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات