این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، جلد ۳۹، شماره ۳، صفحات ۸۸۷-۹۱۳
عنوان فارسی طراحی هستی‌نگاری کودکان و نوجوانان به عنوان ابزاربازنمون دانش: با تکیه بر روش شناسی مهندسی مجدد
چکیده فارسی مقاله هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی و ترسیم روابط موجود میان مفاهیم حوزه کودکان و نوجوانان و طراحی هستی‌نگاری این حوزه‌ با استفاده از ابزارهای بازنمون دانش است.
روش: در پژوهش حاضر طراحی مفهومی هستی‌نگاری با استفاده از روش مث‌آنتولوژی صورت پذیرفته است و براساس مراحل این روش‌شناسی ساختار تاکسونومی آن از رده‌بندی دهدهی دیویی اقتباس و برای استخراج فرهنگ واژه‌ها، مدخل‌های اصطلاحنامه اصکا (اصطلاح‌نامه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) و سرعنوان‌های موضوعی کودکان استفاده شده است. به‌منظور مهندسی مجدد اصطلاح‌نامه و سرعنوان های ‌موضوعی و تبدیل آن‌ها به هستی‌نگاری، استاندارد ایزو 25964 به کار رفت. همه مفاهیم اصطلاح‌نامه و سرعنوان موضوعی به عنوان کلاس‌های هستی‌نگاری و اصطلاحات اصطلاحنامه به عنوان برچسب کلاس‌ها در نظر گرفته شد. تعاریف، یادداشت‌های دامنه، و دیگر یادداشت‌ها و اطلاعات به توضیحات تبدیل شد. روابط سلسله‌مراتبی ، به عنوان روابط سلسله مراتبی عام در هستی‌نگاری در نظر گرفته شد و از طریق اصل زیرکلاسی نمایش داده شدند. روابط وابسته که نشان‌دهنده روابط غیرسلسله‌مراتبی است توسط پژوهشگر به صورت دقیق به روابط‌معنایی بین دو مفهوم هستی‌نگاری تعیین گردید. ابزار به کار رفته برای رسمی‌سازی، استخراج ساختار مفهومی و رمزگذاری و ساخت هستی‌نگاری، نرم‌افزار پروتژه ویرایش 5.5.0 می‌باشد. طی فرایند ساخت این هستی‌نگاری، خروجی‌های نرم‌افزار مورد ارزیابی متخصصان حوزه قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که هستی‌نگاری کودکان و نوجوانان در سیزده کلاس اصلی تشکیل‌ شده و در آن چهار نوع ویژگی تفسیری به‌کا‌ر رفته است. این هستی‌نگاری شامل 44 نوع ویژگی شیء و 20 نوع ویژگی داده و 305 نمونه است. روایی صوری و محتوایی ساختار مفهومی این هستی‌نگاری را متخصصان حوزه کودکان و نوجوانان با استفاده از فن دلفی تأیید کردند. در مرحله ارزیابی هستی‌نگاری برای رد یا تأیید صحت کار و اعتبار هستی‌نگاری، ضریب کاپای فلیس به‌کار رفت و از آنجا که در پنج مؤلفه پژوهش ضریب کاپای فلیس عددی نزدیک به یک به‌دست آمد، این موضوع بیانگر توافق بیشتر میان ارزیابان و نشان‌دهنده این است که هستی‌نگاری از پایایی مطلوبی برخوردار است.
نتیجه گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان بیان کرد که اصطلاحنامه و سرعنوان‌های موضوعی کودکان از ابزارهای مناسب جهت گردآوری مفاهیم و اصطلاحات هستی‌نگاری است. همچنین هستی‌نگاری کودکان و نوجوانان می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای مفید و کارآمد بازنمون دانش در این حوزه باشد. این ابزار ضروری می‌تواند مبنایی برای گسترش و توسعه اصطلاحات و مفاهیم آتی این حوزه باشد و با به‌کارگیری این هستی‌نگاری در نظام‌های دانش بنیان می‌توان به بهبود نظام‌های بازیابی، فرایندهای خودکار استدلال، طراحی نظام‌های هوشمند و مهندسی دانش در حوزه کودکان و نوجوانان یاری رساند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله هستی‌نگاری کودکان و نوجوانان،اصطلاح‌نامه اصکا،سرعنوان های موضوعی کودکان،روش‌شناسی مث‌آنتولوژی،واژگان کنترل شده،مهندسی مجدد،
عنوان انگلیسی Ontography design for Children and Young Adults as a knowledge representation tool: relying on re-engineering methodology
چکیده انگلیسی مقاله Purpose: The aim of the current research is to identify and draw the existing relationships between the concepts in the field of children and young adults and the design of the ontology using knowledge representation tools.
Method: In this research, the conceptual design of the ontology was done using the Methontology method, and based on the steps of this methodology, its taxonomy structure was adapted from Dewey's decimal classification, and to extract the dictionary of words, the entries of the ASKA thesaurus (Thesaurus of Kanoon-e Parvaresh-e Fekri Koodakan va Nojavanan) and children's subject headings have been used ISO 25964 standard was used in order to re-engineer the thesaurus and subject headings and turn them into the ontology. All thesaurus concepts and subject heading were considered as ontology classes and thesaurus terms as class labels. Definitions, domain notes, and other notes and information became descriptions. Hierarchical relations were considered as general hierarchical relations in ontology and were represented by subclass principle. Dependent relationships that indicate non-hierarchical relationships were defined by the researcher as semantic relationships between two concepts of ontology. The tool used for formalization, extracting the conceptual structure and coding and creating the ontology is Protégé software version 5.5.0. During the process of creating this ontology, the software outputs were evaluated by experts in the field. After identifying the basic concepts and the relationships between them, a conceptual structure was presented based on the findings of the previous two stages with an ontological approach.
Findings: The results show that the ontology of children and young adults in thirteen main classes is formed and four types of Annotation Propeties are used in it. This ontology includes 44 types of Object Properties and 20 types of data Properties and 305 examples. The formal and content validity of the conceptual structure of this ontology was confirmed by experts in the field of children and adolescents using the Delphi technique. In the ontology evaluation stage, in order to reject or confirm the authenticity of the work and the validity of the ontology, Felice's Kappa coefficient was used, and since in five components Felice's Kappa coefficient was obtained as a number close to one. This shows a greater agreement between the evaluators and shows that ontology has good reliability.
Conclusion: According to the findings of the research, it can be stated that children's thesaurus and subject headings are suitable tools for collecting ontological concepts and terms. Also, the ontology of children and young adults can be one of the useful and efficient tools of knowledge representation in this field. This essential tool can be a basis for the expansion and development of future terms and concepts of this field, and by using this ontology in knowledge-based systems, it is possible to improve retrieval systems, automatic reasoning processes, designing intelligent systems and knowledge engineering in the field of children and young adults.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله هستی‌نگاری کودکان و نوجوانان,اصطلاح‌نامة اصکا,سرعنوان های موضوعی کودکان,روش‌شناسی مث‌آنتولوژی,واژگان کنترل شده,مهندسی مجدد
نویسندگان مقاله آزیتا مالمیر |
کارشناس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

افشین موسوی چلک |
دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

ثریا ضیایی |
دانشیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه پی ام نور، ایران

فائزه دلقندی |
استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

نشانی اینترنتی https://jipm.irandoc.ac.ir/article_709182_1402f3d0f32eeb34c83e6fa5bebc2782.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات