این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
حفاظت زیست بوم گیاهان، جلد ۱۲، شماره ۲۴، صفحات ۲۰۳-۲۴۷
عنوان فارسی مطالعه‌ اتنوبوتانی-فلوریستیک مبتنی بر باورهای سنتی عمیق زنان در زنجان در باب کاربردهای بومی گیاهان دارویی و تقویتی
چکیده فارسی مقاله کاربرد گیاهان دارویی بومی به‌صورت سنتی برای مقاصد درمانی پیشینه‌ای طولانی در استان زنجان دارد. گیاهان منابع بالقوه‌ای از مواد موثره دارویی و طبیعی هستند و تاثیرات قابل‌توجهی در درمان یا پیشگیری از انواع بیماری‌ها دارند. با توجه به استفاده‌های گسترده سنتی درمانی در این منطقه از گیاهان، مطالعه حاضر به‌منظور دست‌یابی به دانش بومی زنان در مورد گیاهان دارویی منطقه و اثرات درمانی آن‌ها انجام گرفته است. پس از جمع‌آوری، پرس و شناسایی علمی گیاهان منطقه، مطالعه‌ای کیفی-پرسشنامه‌ای به‌همراه مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بر روی جامعه آماری متشکل از 90 زن در سه بخش شهرستان زنجان در طی سال‌های 1402-1401 انجام گرفت و اطلاعات سنتی و بومی مصاحبه‌شوندگان گردآوری شد. به‌منظور بررسی و قیاس اهمیت دارویی گونه‌های گیاهی مورد مطالعه، ضریب فراوانی نسبی استناد (RFC) برای تمامی گونه‌ها محاسبه شد. نتایج حاصل از این تحقیق، نشانگر استفاده از 193 گونه گیاهی متعلق به 47 خانواده است. بزرگترین خانواده‌های گیاهی شامل کاسنیان با 32 گونه، نعنائیان با 21 گونه، چتریان با 18 گونه، گل‌سرخیان با 15 گونه و باقلائیان و کلمیان هر کدام با 12 گونه گیاهی بودند. گونه‌های بولاغ اوتی، چای کوهی، آویشن و پنیرک بیشترین میزان ضریب RFC (1) را دارا بودند. مهم‌ترین اندام‌های مورد استفاده گیاهان دارویی، گل، برگ، بذر، میوه و اندام‌های هوایی بوده و شیوه‌های مصرف آن‌ها به اشکال جوشانده و دم‌کرده، خام و تازه‌خوری، عصاره، پخته شده و ضماد بوده است. مهم‌ترین موارد دارویی و درمانی ذکر شده از سوی مصاحبه‌شوندگان در این پژوهش عبارتند‌از: مسکن ناراحتی‌ها و اختلالات گوارشی، مقوی دستگاه هاضمه، کاربردهای ضدعفونی‌کننده و ضدکرم، درمان بیماری‌های کبدی و تقویت‌کننده آن، درمان اختلالات تنفسی، مسکن درد و ضداسپاسم، معالجه ناراحتی‌های پوستی، تقویت‌کننده دستگاه ایمنی و مقوی عمومی بدن، کاربردهای ضدسرطان و ضدالتهاب، درمان اختلالات زنان و درمان ناراحتی‌های قلبی-عروقی. یافته‌های حاصل از این تحقیق نشان‌دهنده تنوع بالای گیاهان دارویی بومی در شهرستان زنجان و جایگاه ویژه طب سنتی در باورهای زنان در این منطقه از کشور بوده و لزوم حفاظت از این ذخیره‌گاه ارزشمند زیستی را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله اتنوبوتانی، فلوریستیک، طب سنتی، گیاهان دارویی، زنان، زنجان
عنوان انگلیسی An ethnobotanical-floristic study based on the deep traditional beliefs of women in Zanjan about the local uses of medicinal and tonic plants
چکیده انگلیسی مقاله The traditional use of indigenous medicinal plants for therapeutic purposes has a long history in Zanjan province. Plants are potential sources of medicinal and natural active substances and have significant effects in the treatment or prevention of various diseases. Considering the extensive traditional uses of plants in this region, the present study was conducted in order to obtain the local knowledge of women about the medicinal plants of the region and their therapeutic effects. After collecting, pressing and scientific identification of the plants of the region, a qualitative-questionnaire study was conducted with a semi-structured interview on a statistical population consisting of 90 women in three parts of Zanjan city during the years 2022-2023 and traditional and local information of the interviewees were collected. In order to investigate and compare the medicinal importance of the studied plant species, the relative frequency of citation (RFC) was calculated for all species. The results of this research indicate the use of 193 plant species belonging to 47 families. The largest plant families included Asteraceae with 32 species, Lamiaceae with 21 species, Apiaceae with 18 species, Rosaceae with 15 species, and Fabaceae and Brassicaceae with 12 plant species each one. Bolag Oti, mountain tea, thyme and panirak had the highest RFC coefficient (1). The most important organs used in medicinal plants are flowers, leaves, seeds, fruits and aerial parts, and their consumption methods are boiled and brewed, raw and fresh, extracts, cooked and poultices. The most important medicinal and therapeutic cases mentioned by the interviewees in this research are: pain reliever for digestive disorders and tonic for the digestive system, antiseptic and anthelmintic applications, treatment of liver diseases and liver tonic, treatment of respiratory disorders, pain reliever and antispasmodic applications, treatment of skin discomforts, strengthening of the immune system and general tonic of the body, anti-cancer and anti-inflammatory applications, treatment of women's disorders and treatment of cardiovascular disorders. The findings of this research show the high diversity of native medicinal plants in Zanjan city and the special place of traditional medicine in the beliefs of women in this region of the country, and it makes the need to protect this valuable biological reserve even more obvious.
 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Ethnobotany, Floristic, Traditional medicine, Medicinal plants, Women, Zanjan
نویسندگان مقاله مهناز وفادار | Mahnaz Vafadar
University of Zanjan
دانشگاه زنجان

زهره طغرانگار | Zohreh Toghranegar
University of Zanjan
دانشگاه زنجان

نشانی اینترنتی http://pec.gonbad.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-839-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات