این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
علوم زمین، جلد ۱۵، شماره ۶۰، صفحات ۱۴۲-۱۶۵
عنوان فارسی کانه‌زایی طلا در پهنه‌های برشی شکل‌پذیر و شکنای کانسار چاه‌باغ، منطقه معدنی موته، پهنه سنندج- سیرجان
چکیده فارسی مقاله کانسار طلای چاه­‌باغ در بخش مرکزی پهنه سنندج- سیرجان و در 60 کیلومتری جنوب­ باختری دلیجان، در منطقه معدنی موته قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون­یافته در منطقه که در حد رخساره شیست­ سبز-آمفیبولیت زیرین دگرگون شده­‌اند، شامل مجموعه‌­ای از سنگهای آتشفشانی اسیدی و آتشفشانی- رسوبی دگرگون­ شده و دگرشکل با امتداد عمومی شمال­ خاوری- جنوب ­باختری هستند که توده‌­های نفوذی بازی (دایک و سیل) در آنها نفوذ کرده‌اند. سن این واحدها به دونین و حتی قدیمی­‌تر نسبت داده شده است. توالیهای سنگی رخنمون­ یافته در منطقه، تحت تأثیر فازهای متعدد و شدید دگرشکلی، نظم و ترتیب اولیه خود را از دست داده و ساختارها و فابریکهای متفاوتی را به وجود آورده‌­اند. مهم­ترین دگرشکلی و ساختار اصلی منطقه تحت تأثیر پهنه برشی شکل‌­پذیر از نوع معکوس با مؤلفه راست‌گرد و روند ساختاری WNW (N280-290º) حاصل شده است. آثار این دگرشکلی به صورت میلونیتی­‌شدن سنگها، گسترش برگوارگی غالب میلونیتی، خطواره کششی نافذ، چینهای جناغی و ... در سنگها تظاهر نموده است.  کانه­‌زایی طلا در پهنه‌­های برشی شکل‌­پذیر و شکنا رخ داده است. بیشترین تمرکز کانه­‌زایی طلا در پهنه‌­ای به درازای یک کیلومتر و پهنای متوسط تا 60 متر، در امتداد شمال­ خاوری-جنوب ­باختری (N40-50E)، در پهنه برشی شکل‌­پذیر دیده می­‌شود. این تیپ کانه‌­زایی که برای اولین ­بار در چاه‌­باغ معرفی می‌­شود، ژئومتری عدسی­ شکل و شیبی به سمت شمال­ باختری (N60-80W) دارد. نتایج حاصل از نمونه­‌های برداشت­ شده از بخشهای سیلیسی­ شده این پهنه، میزان طلا را بین 13/2-1/8 گرم در تن نشان داده است. دگرشکلی در این پهنه به صورت پروتومیلونیت، میلونیت و اولترامیلونیت می­‌باشد. کانه‌­زایی تیپ شکنا، در امتداد گسلهای عادی با روند N40W و شیب مایل به سمت شمال­ خاوری رخ داده است. این تیپ کانه‌زایی شامل پهنه­‌های سیلیسی- سولفیدی طلادار است. پهنه اصلی سیلیسی- سولفیدی طلادار چاه‌­باغ 100 متر درازا و 5-3 متر ضخامت داشته و دارای راستای عمومی N35W می­‌باشد. نتایج حاصل از نمونه­‌های برداشت­‌شده از این پهنه سیلیسی- سولفیدی، میزان طلا را تا 1/82 گرم در تن نشان داده است. واحدهای سنگی دربرگیرنده این پهنه‌­ها به طور عمده سنگهای آتشفشانی اسیدی و آتشفشانی- رسوبی دگرگونی (متاریولیت و فلسیک­شیست) کاملاً دگرشکل می‌­باشند. واحدهای فوق در پهنه‌­های برشی تحت تأثیر دگرسانی قرار گرفته‌­اند. شدت و نوع دگرسانی در واحدهای مختلف، متفاوت است. از مهم‌­ترین دگرسانیها می­‌توان به دگرسانی سریسیتی، کائولینیتی، اپیدوتی، تورمالینی، سیلیسی و سولفیدی اشاره کرد. دگرسانیهای سیلیسی و سولفیدی بیشترین گسترش را در بخشهای داخلی پهنه­‌های برشی داشته و منطبق بر پهنه‌­های کانه‌دار هستند. بررسیهای انجام‌­شده نشان­ دهنده ارتباط مکانی و زمانی دگرسانی با دگرشکلی است. از نظر مکانی، این ارتباط توسط انطباق پهنه‌­بندی دگرسانی و دگرشکلی مشخص می­‌شود. از سوی دیگر، فضاهای خالی که طی دگرشکلی شکل‌­پذیر و فرایند میلونیتی ­شدن به وجود آمده و کاملاً   هم­روند با برگوارگی است و نیز ریزشکستگیهای موجود در پورفیروکلاستها که در حین جریان کاتاکلاستیک بلورها ایجاد شده‌­اند، هر دو توسط کوارتزها و پیــریتهای مرحله گرمابی به طور هم­زمان پر شده‌­اند، بیانگر همبستگی زمانی دگرسانی و دگرشکلی می‌­باشد. نکته جالب این که، تغییرات عیار طلا با دگرشکلی و دگرسانی ارتباط نزدیک دارد. به طوری که عیارهای بالای طلا به بخشهای سیلیسی و سولفیدی­ شده به شدت دگرشکل (میلونیتی و اولترامیلونیتی) و پهنه‌های سیلیسی- سولفیدی طلاداری که در بخشهای داخلی پهنه­‌های دگرسانی قرار گرفته‌­اند، تعلق دارند. کانی‌شناسی ماده معدنی بسیار ساده بوده و در نوع شکل­‌پذیر شامل پیریت و کلکوپیریت و در نوع شکنا شامل پیریت، آرسنوپیریت و کلکوپیریت است. هیدروکسیدهای آهن و دیگر محصولات هوازده، این سولفیدها را در پهنه­‌های دگرسانی همراهی می‌کنند. بر اساس مطالعات میکروسکوپی، کوارتز مهم‌­ترین کانی سنگ­ساز در کانسار چاه‌­باغ است و به صورت سه نسل، به ترتیب کوارتز پیش از دگرشکلی، کوارتز مرحله اول گرمابی و کوارتز گرمابی همراه با سولفید (مرحله تأخیری) مشاهده می­‌شود. بر اساس این مطالعات و بر مبنای روابط بافتی، کانیهای سولفید­ی را می‌توان به دو نسل تفکیک کرد: سولفیدهای نسل اول شامل پیریت، آرسنوپیریت و کلکوپیریت، درشت­‌دانه و شکل‌­دار بوده و به صورت دانه‌­های مجزا یا در امتداد سطوح ضعف (مانند شکستگیها یا مرز دانه‌­ها) کوارتزهای نسل دوم و کوارتزهای پیش از دگرشکلی دیده می­‌شوند. سولفیدهای نسل دوم با پیریت و کلکوپیریت ریزدانه و بی­‌شکل مشخص شده و به صورت دانه‌­پراکنده و بدون هیچ­گونه نشانه دگرشکلی، در سنگهای دگرسان­ شده مشاهده می‌­شوند. بر اساس مطالعات میکروسکوپی نمونه‌­های تهیه­‌شده از بخشهای پرعیار، طلا به صورت آزاد، چه درون باطله سیلیسی و چه در حاشیه کانیـهای سولفیدی دگرسان ­شده، مشاهده نگردید. اما تجزیه الکترون­ میکروپروب و میکروسکوپ الکترونی نمونه‌ها نشان‌­دهنده حضور طلا به صورت درگیر در شبکه کانیهای سولفیدی است. بر اساس این مطالعات، طلا با هر دو فاز پیریت و کلکوپیریت مشاهده می­‌شود. همچنین این مطالعات بیانگر حضور نقره به صورت درگیر در شبکه کانیهای سولفیدی و به شکل آزاد در باطله سیلیسی است. مطالعه نمونه‌های برداشت­‌شده در راستای مقاطع لیتوژئوشیمیایی عمود بر روند پهنه‌­های کانه­‌دار نشان­ می‌­دهد که در بین عناصر اصلی، سیلیسیم و هم­روند با آن تیتانیم، گوگرد و آهن و در بین عناصر فرعی، آرسنیک، مولیبدن، تنگستن و کروم، در بخشهای به شدت دگرشکل و دگرسان­‌شده، همراه با افزایش طلا افزایش می­‌یابند. بر اساس این مطالعات، در بین عناصر REE، عناصر خاکی کمیاب سبک (به جز Eu) در نمونه‌­های به شدت سیلیسی و سولفیدی­ شده دارای عیارهای بالای طلا، غنی­‌شدگی نشان می­‌دهند. مطالعات انجام ­شده در مقیاسهای مختلف، عوامل کنترل ­کننده تمرکز کانه­‌زایی در کانسار چاه‌­باغ را پهنه‌­های برشی (شکل‌­پذیر و شکنا) و دگرسانی (سیلیسی و سولفیدی) نشان می­‌دهد. نتایج این مطالعات و همچنین مقایسه ویژگیهای اصلی کانسار چاه‌­باغ با کانسارهای طلای تیپ کوهزایی حاکی از آن است که کانسار چاه‌­باغ از نظر ویژگیهای زمین­‌شناسی و کانه‌­زایی، بیشترین شباهت را  با این تیپ از کانسارهای طلا دارد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله کانه‌زایی طلا،پهنه‌های ‌برشی شکل‌پذیر و شکنا،میلونیت،دگرشکلی،دگرسانی،چاه‌باغ،موته،
عنوان انگلیسی Gold Mineralization in Chah-Bagh Ductile-Brittle Shear Zones, Muteh Mining District, Sanandaj-Sirjan Zone
چکیده انگلیسی مقاله Chah-Bagh gold deposit is located in central part of Sanandaj-Sirjan zone, 60 km southwest of Delidjan, in Muteh mining district. Rock units exposing in the area underwent greenschist to lower amphibolite metamorphism. They consist of NW-SE trending deformed and metamorphosed volcano-sedimentary and acidic volcanic rocks. These units, thought to be of Devonian or pre-Devonian age have been intruded by basic sills and dikes.
The rock units are characterized by several phases of intense deformation that lead to the generation of different fabrics and structures. The most important structure in the area is caused by WNW (N280-N290) trending inverse dextral ductile shear zone. Mylonitization, extension of mylonitic foliation, penetrative stretching lineation, chevron folds, and etc. are generated by ductile deformation in the area.
Gold mineralization occurs in ductile and brittle shear zones. The maximum gold concentration occurs along 1 km long, 60 meters wide NW-SE trending (N40-50E) ductile shear zone. Ductile gold mineralization, reported for the first time in Chah- Bagh, has NW (N60-80W) dipping lenticular shape. Samples taken from silicified parts of this zone contain 1.8-13.2 ppm gold. Deformation in this zone occurs as protomylonite, mylonite and ultramylonite. Brittle mineralization, including gold-bearing siliceous-sulfidic zones, occurs along N40W tending, NE dipping normal faults. The main gold-bearing siliceous sulfidic zone in Chah-Bagh is 100 meters long and 3-5 meters wide with N35W general trend. Geochemical analysis of samples taken from this sulfide-siliceous zone indicates near 1.82 ppm of gold grades. The rock units hosting the above-mentioned shear zones consist mainly of intensely deformed meta-acidic volcanic and volcano-sedimentary rocks (metarhyolite and felsic schist). These rock units have experienced different types of alteration with various intensities. The most important ones are sericitization, kaolinitization, epidotization, tourmalinization, silicification and solfidization. Silicified and sulfide alteration observed in the inner parts of alteration zones coincide with the ore-bearing zones.
Studies suggest temporal and spatial relation between alteration and deformation. Spatial relations are interpreted by overlapping alteration and deformation zones. Hydrothermal quartz and pyrites filled foliation parallel open spaces (generated during ductile deformation and mylonitization) and also micro-fractures of porphyroclasts (with grain cataclastic flow origin) simultaneously. These facts reflect temporal correlation between deformation and alteration. High gold contents are related to silicified highly-deformed mylonitic and ultramylonitic units and also sulfide-bearing zones coinciding with the inner parts of alteration zones. Simple ore-mineral assemblages include pyrite and chalcopyrite in ductile shear zone and pyrite, arsenopyrite and chalcopyrite in brittle ones. Iron hydroxides and other weathering products accompany these sulfide minerals in the alteration zones. Based on microscopic studies, quartz, the main rock-forming mineral in Chah-Bagh deposit, is considered to be of three generations: pre-deformation quartz, first stage hydrothermal quartz and hydrothermal quartz accompanied by sulfide (late stage), respectively. Based on microscopic structural and textural studies, sulfide minerals can be divided into two different generations. The first generation consists of euhedral and coarse grain pyrite, arsenopyrite and chalcopyrite occurring in the form of segregated grains or along weak surfaces (such as fractures and grain boundaries) of second stage and pre-deformation quartz grains. The second generation of sulfides is characterized by undeformed disseminated fine grain anhedral pyrite and chalcopyrite in altered rocks. In elevated gold-bearing samples, gold cannot be observed in siliceous gangue and altered sulfide mineral margins, however, electron microprobe analysis indicates invisible gold within the sulfide minerals. Based on these studies, gold has been observed with both pyrite and chalcopyrite phases. Silver exists as invisible within sulfide minerals and in the form of native one within siliceous gangue.
Lithogeochemical survey perpendicular to ore-bearing zones shows positive correlation between silica, titanium, sulfur, iron, arsenic, molybdenum, tungsten and chromium and high-grade zones are accompanied by deformation and alteration. Light rare earth elements (LREE except Eu) are enriched in sulfidized and silicified parts with elevated gold contents.
Controlling parameters for mineral concentration in Chah-Bagh deposit are shear zones (ductile and brittle) and alteration (silicification and sulfidization). Comparing Chah-Bagh main characteristics with orogenic gold deposits, Chah-Bagh has the most similarities with orogenic gold mineralization therefore it is considered to be of this type.
 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله کانه‌زایی طلا,پهنه‌های ‌برشی شکل‌پذیر و شکنا,میلونیت,دگرشکلی,دگرسانی,چاه‌باغ,موته
نویسندگان مقاله حسین کوهستانی |
گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

ابراهیم راستاد |
گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

نعمت الله رشیدنژاد عمران |
گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

محمد محجل |
گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

نشانی اینترنتی http://www.gsjournal.ir/article_209246_638cc936b9afceefbbcc6b2d755fcdd4.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات