این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های دانش زمین، جلد ۱۵، شماره ۴، صفحات ۱۲۶-۱۵۴
عنوان فارسی مطالعه توان گذردهی گسل‌ها به عنوان معبر انتقال آلاینده‌های زیست محیطی بروش‌های ژئوفیزیکی
چکیده فارسی مقاله مقدمه با توجه به اهمیت موضوع آلودگی و پیامدهای نامطلوب بر اکوسیستم و زندگی مردم، مطالعه تغییرات کمی و کیفی منابع آب و خاک و سنگ و کشف علل آن جهت ارائه راهکارهای پیشگیرانه تعیین کننده می‌باشد. عوامل متعددی در آلایندگی منابع آب و خاک تاثیر دارند که در این ارتباط نقش گسل­ها به عنوان مسیر و کانالی برای انتقال آلودگی حایز اهمیت است و کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش ضمن بررسی عوامل یاد شده به طور خاص نقش گسل­ها به عنوان معبری برای انتقال آلاینده مورد توجه قرار می­گیرد. در این خصوص زمین­ شناسی زیست محیطی معدن شهید شکوری در شرق اهر (شمال غرب ایران) به عنوان مطالعه موردی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مواد و روش­ها در این مطالعه ابتدا با گردآوری داده­های زمین­شناسی و تکتونیک منطقه محدوده­های گسلی با روش­های مطالعات ژئوفیزیکی مورد کاوش قرار می­گیرند تا انتقال پذیری گسل­ها ارزیابی گردد. تهیه نقشه­ها و برش­های پربند ژئوفیزیکی و سپس تهیه و پردازش نقشه­ها و شبه مقطع­ها امکان شناسایی محدوده­های با پتانسیل ذخیره سیال و نفوذپذیر و دارای قابلیت برای انتقال سیالات را در مقایسه با نتایج آنالیزهای سنجش از دور فراهم می­سازد. به طور خلاصه باید گفت روند مطالعات به این ترتیب است که ابتدا مبادرت به تهیه لایه­های اطلاعاتی شامل شبکه هیدروگرافی، عناصر تکتونیکی، خطواره­ها و ... با استفاده از نقشه­های توپوگرافی، زمین­شناسی، بررسی عکس­های هوایی و پردازش تصاویر ماهواره­ای شده. سپس لایه­های اطلاعاتی مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. در نتیجه ارتباط بین خطواره­ها، عناصر تکتونیکی و نوتکتونیکی، شبکه هیدروگرافی و شیب توپوگرافی با منابع آب موجود در منطقه مورد مطالعه، بررسی شده تا مناطق گسلی بالقوه دارای پتانسیل انتقال سیالات شناسایی شود. به­طور کلی با در نظر گرفتن اینکه اغلب آبخوان­های مرتبط با سازندهای سخت تحت کنترل تکتونیک (tectonic control) بوده و در ارتباط با خطواره­های گسلی شکل گرفته و توسعه می­یابند از این رو مراحل زیر در اکتشافات ژئوفیزیکی دنبال شده است: 1) شناسایی گسل­ها در صحرا و بررسی خصوصیات صحرایی آنها 2) طراحی آزمایش­های ژئوفیزیکی بر اساس اطلاعات بدست آمده از تلفیق روش­های مختلف یاد شده 3) اجرای سونداژهای ژئوفیزیک و اجرای سونداژهای شاهد 4) تهیه مقاطع VES و سپس تهیه برش­های شبه مقطع (pseudo) ژئوالکتریک و استفاده از داده­های بدست آمده 5) بررسی میزان درزه­داری واحدها و گسل­ها 6) بررسی نتایج و تحلیل و شناسایی نفوذپذیری گسل­ها و تحلیل آنها نتایج و بحث مقایسه برش­ها برای طول فرستنده­های مختلف نشان داد که در بخش­های شمال، و میانی منطقه مورد مطالعه مقاومت­ها عمدتا خیلی کم و به کمتر از 30 اهم متر می­رسد و مقایسه این مقاومت­ها با مقادیر مشابه در سونداژهای ژئوالکتریک مختلف نیز دلالت بر این دارد که مقاومت­های مذکور در محدوده مطالعاتی به سنگ­های هوازده به رس مربوط هستند. بدلیل وجود همین واحدهای رس­دار پدیده هم ارزی نیز در محدوده مورد مطالعه وجود دارد. رس نفوذپذیری ناچیز و و یا ناتراوا است. هم چنین گسل­های این بخش­ها نیز عمدتا زون خرد شده رسی و ناترا وا دارند و هسته گسلی شان نیز چنین خصوصیاتی دارد. بررسی نتایج کاوش­های تحت الارضی نشان داده است که در بقیه بخش­ها نیزمحدوده مطالعاتی از واحدهای ناتراوا یا بسیار کم تراوای آذرین تشکیل شده است و اغلب گسل­های فراوانی که در منطقه وجود دارد (بجز چند مورد که نتایج آنها ذکر شده) نیز زون­های گسلی ناتراوا ویا بسیار کم تراوایی دارند. در بخش­های جنوب شرق، غرب و جنوب منطقه مورد مطالعه مقاومت­ها بیشتر هستند و به 60 تا 80 اهم متر می­رسد و مقایسه این مقاومت­ها با مقادیر مشابه در سونداژهای ژئوالکتریک مختلف نیز دلالت بر این دارد که مقاومت­های مذکور در محدوده مطالعاتی به سنگ­های آذرین و آذرآواری کم تا ناتراوا که در محدوده مطالعاتی به­طور گسترده وجود دارند مربوط هستند. نتیجه­گیری بررسی و مقایسه نقشه­های هم مقاومت ویژه ظاهری نشان می­دهد که گسل­های دارای پتانسیل انتقال­پذیری سیال در محدوده شمال شرق روستای زای لیک و بخش شمال غرب (خارج از محدوده ثبتی شرکت - محل سونداژ 7) در منطقه وجود دارد.  جهت پی جویی دقیق­تر محدوده­های دارای چنین پتانسیل هایی، برش­های شبه مقطع و برش­های هم مقاومت ویژه ظاهری مورد مقایسه قرار گرفته­اند. به این ترتیب گسل­های دارای پتانسیل انتقال­پذیری اکتشاف شده در محدوده سونداژهای 7 و 16 در ارتباط با برخی بخش­های آبرفتی و نیز زون­های گسلی است که به­طور محلی باعث خرد شدگی و افزایش نفوذپذیری و شکل­گیری آبخوان گسلی در این محدوده­ها گردیده است، مرتبط هستند. در نهایت با توجه به خصوصیات نفوذپذیری بدست آمده موقعیت سونداژهای مذکور به عنوان مواردی که ریسک انتقال آلودگی دارند معرفی شده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله پتانسیل گذردهی،انتقال،زیست محیطی،آلاینده‌ها،ژئوفیزیک،
عنوان انگلیسی Study of the potential of permeability of faults as a canal for transport of the environmental pollutants, by geophysical methods
چکیده انگلیسی مقاله Introduction Importance of pollution and adverse consequences on ecosystems and people's lives, the study of quantitative and qualitative changes in water, soil and rock resources and discovering its causes is crucial to provide preventive solutions. Numerous factors affect the pollution of water and soil resources, in this regard, the role of faults as a route and channel for the transmission of pollution is important and less attention has been paid. In this study, while examining the mentioned factors, in particular, the role of faults as a conduit for pollution transfer is considered. In this regard, the environmental geology of Shahid Shakouri mine in East Ahar (North West Iran) will be studied as a case study. Materials and Methods In this study, by collecting geological and tectonic data of the region, fault zones are explored by geophysical studies to evaluate the transferability of faults. Preparation of geophysical Iso-maps and sections and then preparation and processing of maps and Pseudo-sections make it possible to identify areas with fluid storage potential and investigate permeable and capable of transferring fluids in comparison with the results of remote sensing analyzes. In summary, the study process is as follows: first, the preparation of information layers, including hydrographic network, tectonic elements, lines, etc., using topographic maps, geology, aerial photography and satellite image processing have done. The information layers are then analyzed. As a result, the relationship between lineation, tectonic and non-tectonic elements, hydrographic network and topographic slope with water resources in the study area has been investigated to identify more crushed fault zones with fluid transfer potential. The following steps have been followed in geophysical explorations: 1. Identification of faults in the field and study of their field characteristics 2. Design of geophysical experiments based on information obtained from a combination of different methods 3. Execution of geophysical soundings and execution of control soundings 4. Preparation of VES sections and then preparation of pseudo-geoelectric sections and use of the obtained data 5. Investigation of joints and faults 6. Study the results and analyze and identify the permeability of faults and their analysis. Results and Discussion The result of remote sensing studies with satellite data and images, it help to possible identifying faults and in cases where the mentioned faults in the hard formation are composed of thick and permeable fragmented fault zones. In fact, erosion performance along the many faults in the region has formed a network of valleys and waterways that play the role of surface discharge and have no penetration depth and are not a continuous fracture network. Comparison of sections for different transmitter lengths showed that in the northern and middle parts of the study area, the resistivity are mostly very low and less than 30 ohm meters, and the comparison of these resistivity with similar values ​​in different geoelectric soundage locations also indicates that the mentioned resistivity in the study area are related to weathered rocks to clay. Due to the existence of these clay units, there is an equivalence phenomenon in the study area. Clay has little or no permeability. Also, the faults of these sections are mainly caused by the crushed zone of clay and impermeable units, and their fault cores also have such characteristics. Examination of the results of underground excavations has shown that in other sections, the study area is composed of impermeable or very low permeable igneous units and most of the many faults in the area (except for a few cases whose results are mentioned) are impermeable fault zones or they have very low permeability. In the southeastern, western and southern parts of the study area, the resistivity are higher and reach 60 to 80 ohm meters. Are related to impermeablity, which are widely available in the study area. Conclusion Conclusions Examination and comparison of apparent specific resistivity maps show that there are faults with fluid transmittance potential in the northeastern part of Zaylik village and the northwestern part (outside the company registration area - location of sounding 7) in the region. For more accurate tracing of boundaries with such potentials, quasi-cross-sectional cross-sections and apparent specific resistivity cross-sections have been compared. Thus, the faults with the transmittance potential explored in the range of 7 and 16 soundings are related to some alluvial sections as well as fault zones that have locally caused fragmentation and increased permeability and the formation of fault aquifers in these areas. Finally, according to the obtained permeability properties, the position of the mentioned catheterization has been introduced as cases that have a risk of contamination transmission.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله پتانسیل گذردهی,انتقال,زیست محیطی,آلاینده‌ها,ژئوفیزیک
نویسندگان مقاله بهزاد زمانی قره چمنی |
گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

نشانی اینترنتی https://esrj.sbu.ac.ir/article_102963_a1e2bb5a9b16812d723b74f6ca6df7b9.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات