این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
سامانه سطوح آبگیر باران، جلد ۱۲، شماره ۴، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی شناسایی راهبردهای مناسب مدیریت حوزه آبخیز بازه حوض با استفاده از SWOT
چکیده فارسی مقاله اولین گام در مدیریت جامع حوزه آبخیز، توجه به عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی (نقاط فرصت و تهدید) سامانه و ارائه راهبردها بر اساس تحلیل آنها می‌باشد. تحقیق حاضر با هدف تعیین برنامه‌های مدیریت حوزه آبخیز بازه حوض مشهد طرح‌ریزی شده است. به‌منظور نیل به اهداف تحقیق حاضر، ابتدا ماتریس SWOT و جداول شناسایی شاخص‌های راهبردی عوامل درونی و بیرونی تشکیل شد. پس از بررسی گزارش‌ها، بازدید از منطقه و جلسه طوفان فکری با متخصصین، شش نقطه ضعف و شش نقطه قوت به‌عنوان مهم‌ترین عوامل داخلی شناسایی شدند. همچنین شش نقطه تهدید و شش نقطه فرصت در ماتریس SWOT به‌عنوان مهم‌ترین عوامل خارجی انتخاب شدند. در ادامه به‌منظور تکمیل ماتریس SWOT از 12 کارشناس آشنا با منطقه و 25 نفر از شورای روستاهای موجود در منطقه (3 الی 4 نفر از هر روستا و به‌صورت تصادفی) نظرخواهی شد. در این رابطه تعیین امتیاز عوامل با استفاده از پرسشنامه طیف لیکرت و تعیین اوزان نسبی عوامل هر یک از عوامل با بکارگیری تکنیک تحلیل سلسله‌مراتبی مد نظر قرار گرفت. نتایج حاصل از نظرسنجی 37 نفر از خبرگان، کارشناسان و ساکنین حوزه آبخیز بازه حوض در رابطه با نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای پیش روی مدیریت جامع آبخیز از پرسشنامه­ها استخراج شد. نتایج نشان داد "مراتع و توسعه محصولات فرعی آن" با وزن 34/0، "درآمد کم آبخیزنشینان در مقایسه با مناطق شهری" با وزن 37/0، "تسهیلات دولتی کم‌بهره برای اشتغال روستایی" با وزن 38/0 و "بخشی نگری و تعدد در مراکز تصمیم‌گیری حوضه" با وزن 35/0 به‌ترتیب مهم‌ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در حوضه بازه حوض می‌باشند. در نهایت نتایج نشان داد که برآیند امتیاز عوامل داخلی و خارجی به‌ترتیب 19/0- و 31/0 می‌باشد که دلالت بر برتری ضعف‌ها و فرصت‌ها نسبت به قوت‌ها و تهدیدها دارد. بنابراین راهبرد محافظه کارانه (WO) در این حوضه باید مد نظر قرار گیرد. در این راستا برنامه‌های احیا مراتع با مشارکت مردم، اقدامات مهار سیل در بالادست قنوات و آموزش و ترویج الگوی کشت، باتوجه به نقاط ضعف حوضه و فرصت‌های پیش رو پیشنهاد می‌شود.
 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله آبخیزداری مشارکتی، حفاظت خاک، مسائل اقتصادی-اجتماعی، راهبرد محافظه کارانه
عنوان انگلیسی Identification of Appropriate Watershed Management Strategy using SWOT in Bazeh-Hovz watershed
چکیده انگلیسی مقاله Abstract The first step in the integrated watershed managment is determining and formulating management strategies. In this regard, one of the most common methods is the use of the SWOT matrix, which evaluates the internal factors (strengths and weaknesses) and external factors (opportunities and threats) of the system. In recent years, the use of SWOT for the purpose of collaborative planning and the use of stakeholders' opinions, experiences and knowledge in the management of watersheds has attracted the attention of researchers. However, the environmental, economic and social differences cause each watershed to have unique conditions in terms of strengths and weaknesses and even opportunities and threats. In this regard, the current research with the aim of developing a strategic document in the watershed area of ​​Mashhad basin with a comprehensive and systemic approach can partially solve the research gaps in this field and reduce the management, ecosystem and livelihood problems of this watersheds.
Materials and Methods The present research was conducted in the Baze-Hoze watershed with an area of ​​112.7 km2, located in the southwestern part of Mashhad city, iran. In order to achieve the goals of the present research, first, SWOT matrix and tables for identifying strategic indicators of internal and external factors were formed. After reviewing the reports, field survey and brainstorming with experts, six weak points and six strong points were identified as internal factors. Also, six threats and six opportunities were selected as external factors in the SWOT matrix. In the following, determining the scores of the factors using the Likert questionnaire and determining the relative weights of each factor was considered using the hierarchical analysis technique (AHP). Finally, by multiplying the weight by the score of each item, its importance was determined, and strategies were determined based on the importance of various items of internal and external factors.
Results and Discussion The results of the survey of 37 experts, experts and users of the watershed area of ​​the basin in relation to the strengths, weaknesses, opportunities and threats facing the comprehensive management of the watershed were extracted from the questionnaires. The results showed "pastures and the development of its by-products" with a weight of 0.34, "low income of watershed residents compared to urban areas" with a weight of 0.37, "underutilized government facilities for rural employment" with a weight of 0.38 and "sectoralism" and multiplicity in decision-making centers of the basin" with a weight of 0.35 are the most important strengths, weaknesses, opportunities and threats in the basin. Finally, the results showed that the score of internal and external factors is -0.19 and 0.31, respectively, which indicates the superiority of weaknesses and opportunities over strengths and threats. Therefore, the WO (conservative) strategy in this basin should be considered. In this case, watershed management should be aimed at improving the internal weaknesses by exploiting the opportunities in the environment. In this regard, strategies for the restoration of pastures with the participation of the people, flood control measures upstream of the canals, and education and promotion of the cultivation pattern are suggested according to the weak points of the basin and the opportunities ahead.
Conclusion In this regard, the participation of local communities in watershed management and decision-making in the implementation of biological and mechanical measures should be considered in comprehensive watershed management strategies. Therefore, the strategies of reviving the pastures with the participation of the people, flood control measures upstream of the canals, and education and promotion of the cultivation pattern are suggested according to the weak points of the basin and the opportunities ahead.

 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Collaborative watershed management, socio-economic issues, conservative strategy
نویسندگان مقاله حمزه نور | Hamzeh Noor


جمال مصفائی | Jamal Mosaffaie


علی دسترنج | Ali Dastranj


نشانی اینترنتی http://jircsa.ir/browse.php?a_code=A-10-2287-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده عمومی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات