این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
جنگل ایران، جلد ۱۶، شماره ۴، صفحات ۵۳۱-۵۵۴
عنوان فارسی ارزیابی و پهنه‌بندی مکانی خطر آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع با کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیارۀ مبتنی بر GIS در زاگرس میانی
چکیده فارسی مقاله مقدمه: افزایش فراوانی و شدت آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع موضوعی بسیار نگران‌کننده است. آتش‌سوزی جنگل و مرتع فاجعۀ طبیعی یا انسانی رایجی است که اثر زیادی بر ساختار پوشش گیاهی، ذخیرۀ کربن بوم‌سازگان، فون و فلور، چشم‌انداز جنگل و هجوم گونه‌های گیاهی بیگانه دارد. ارزیابی دقیق خطر آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع و پهنه‌بندی آن می‌تواند اهمیت کاربردی زیادی در پیشگیری از آتش‌سوزی و کاهش خسارات آن در زمینۀ مدیریت مؤثر محیط زیست داشته باشد. هدف این پژوهش، ارزیابی خطر آتش‌سوزی جنگلها و مراتع و پهنه‌بندی آن با تلفیق فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی گروهی و روش نسبت فراوانی در محیط سامانۀ اطلاعات جغرافیایی است. مواد و روش‌ها: این پژوهش در بخشی از ناحیۀ رویشی زاگرس میانی واقع در منطقۀ اورامانات (استان کرمانشاه)، به‌دلیل آتش‌سوزی‌های متعدد سالیان اخیر و به‌منظور شناسایی و اولویت‌بندی دقیق عوامل مؤثر بر آتش‌سوزی و تهیۀ نقشۀ خطر آتش‌سوزی انجام گرفت. معیارهای تأثیرگذار بر وقوع آتش‌سوزی جنگل و مرتع براساس نظر کارشناسان و مرور منابع شناسایی شد. درمجموع چهار معیار و دوازده زیرمعیار شامل معیار زیرساختی (فاصله از جاده، فاصله از مناطق مسکونی)، معیار بوم‌شناختی (متوسط بارندگی سالیانه، متوسط دمای ماهیانه، تراکم پوشش جنگلی، تراکم پوشش مرتعی)، معیار اقتصادی- اجتماعی (کاربری/ پوشش زمین، تراکم جمعیت) و معیار فیزیوگرافی (ارتفاع، شیب، جهت شیب و فاصله از رودخانه‌ها) با کاربرد فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی گروهی و مقایسۀ زوجی توسط 13 نفر از کارشناسان و محققان (خبرگان) مرتبط با آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع، ارزیابی و وزن‌دهی شد. اهمیت نسبی طبقات مختلف زیرمعیارها نیز با استفاده روش نسبت فراوانی محاسبه شد. در نهایت نقشۀ پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی با روش ترکیب خطی وزنی نقشه‌های رقومی زیرمعیارها در محیط GIS در پنج ردۀ خطر (خیلی کم تا خیلی زیاد) به ‌دست آمد. راستی‌آزمایی نتایج از طریق همپوشانی با آتش‌سوزی‌های رخ‌داده در منطقۀ پژوهش در فاصله سال‌های 1402-1395 انجام گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که معیار اقتصادی- اجتماعی با وزن 473/0 و زیرمعیار کاربری اراضی با وزن 252/0 بیشترین اهمیت را به خود اختصاص داده‌اند و مهم‌ترین معیار و زیرمعیار مؤثر بر وقوع آتش‌سوزی بوم‌سازگان‌های جنگلی شناخته شدند. نقشۀ پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی نشان داد که حدود 52 درصد منطقۀ پژوهش در طبقۀ خطر زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است. همچنین براساس نتایج حاصل از روی‌هم‌گذاری نقشۀ مناطق آتش‌سوزی واقعی و نقشۀ پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی، 41/94 درصد سطح مناطق آتش‌سوزی واقعی در مناطق با خطر زیاد و بسیار زیاد آتش‌سوزی واقع شده است که می‌تواند بیانگر ارزیابی دقیق و صحت زیاد نقشۀ پهنه‌بندی نهایی باشد. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی، این پژوهش اهمیت تهیۀ نقشۀ مناطق سوخته‌شده و پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی را برجسته کرد و چارچوب جدیدی برای شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مختلف مؤثر بر آتش‌سوزی در مناطق جنگلی حساس به آتش‌سوزی اورامانات (استان کرمانشاه) ارائه داد که می‌تواند در زمینۀ اقدامات پیشگیری و کنترلی اولویت‌بندی‌شده برای جلوگیری از تخریب جنگل و مرتع در آینده مؤثر واقع شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله خطر آتش‌سوزی جنگل،فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی گروهی،منطقۀ اورامانات،نسبت فراوانی،
عنوان انگلیسی Wildfire Risk Assessment and Spatial Zoning in Forests and Rangelands using GIS-Based Multi-criteria Decision-Making Techniques in Central Zagros
چکیده انگلیسی مقاله Introduction: The increasing frequency and intensity of fire in forests and rangelands is a very worrying issue. Forest and rangeland fire is a common natural or human disaster that has a great impact on the vegetation structure, ecosystem carbon storage, fauna and flora, forest landscape, and invasion of introduced plant species. Accurate assessment of forests and rangelands fire risk and its zoning can be of great practical importance in preventing fire and reducing its damages in line with efficient environmental management. The purpose of this research is to evaluate the risk of forests and rangelands fire and its zoning by integration of Group Analysis Hierarchical Process (G-AHP) and Frequency Ratio (FR) method within Geographic Information System. Material and Methods: This research was carried out in a part of the middle Zagros located in Oramanat region (Kermanshah province), due to numerous fires in recent years and in order to accurately identify and prioritize factors affecting fire and prepare a fire risk map. The criteria influencing the occurrence of forest and rangeland fires were identified based on the opinion of experts and literature review. In total, 4 criteria and 12 sub-criteria including infrastructure (Distance to roads, Distance to settlements), ecological (Average annual precipitation, Average monthly temperature, Forest cover density, Range cover density), socio-economic (Land use/land cover, Population density) and physiographic (Slope, Aspect, Elevation, Distance to Rivers) criteria were evaluated and weighted using G-AHP and pairwise comparison by 13 researchers (experts) related to forest and rangeland fires. The relative importance of different classes of sub-criteria maps was also calculated using the FR method. Finally, the fire risk zoning map was obtained using Weighted Linear Combination (WLC) method in the GIS environment in five risk classes (Very Low to Very High). The validation of the results was performed by overlaying the zoning map with the fires that happened in the study area in 2016-2024. Results: The results showed that the socio-economic criteria with a weight of 0.473 and the sub-criteria of land use/land cover with a weight of 0.252 were assigned the highest importance and were recognized as the most important criteria and sub-criteria effective on the occurrence of fire in forest ecosystems. The fire risk zoning map showed that about 52 percent of the study area is in the High and Very High risk class. Additionally, based on the results, by overlaying the real fire map and the fire risk zoning map, 94.41 percent of the fire patches area are located in areas with high fire risk, which can indicate the accurate assessment and high accuracy of the zoning map. Conclusion: In general, this study highlighted the mapping importance of burned areas and fire risk zoning and provided a new framework for identifying and prioritizing different factors affecting fire in the fire-sensitive forest areas of Oramanat (Kermanshah province) that can be effective in line with prioritized prevention and control operation to prevent forest and renageland degradation in the future.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله خطر آتش‌سوزی جنگل,فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی گروهی,منطقۀ اورامانات,نسبت فراوانی
نویسندگان مقاله سهراب مرادی |
استادیار گروه توسعۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

ناصر احمدی ثانی |
دانشیار دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران

نشانی اینترنتی https://www.ijf-isaforestry.ir/article_207697_ff95e67e74cdb1ec2e6c822a7ef3077c.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات