این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، جلد ۲۲، شماره ۲، صفحات ۳۵۷-۳۶۲
عنوان فارسی شواهد اولیه مبنی بر خسارت پروانه Papilio machaon روی گیاه دارویی مُشگَک Ducrosia anethifolia در جنوب ایران
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: گیاه دارویی مشگک با نام علمی Ducrosia anethifolia متعلق به خانواده چتریان (Apiaceae) است. مناطق پراکنش این گیاه در جنوب ایران به‌ویژه استان فارس است. این گیاه علاوه بر مصرف غذایی، به عنوان گیاه دارویی در طب سنتی نیز استفاده می‌شود. اسانس این گیاه اثرهای کشندگی قابل توجهی روی حشرات کامل برخی آفات خرما داشته است. تاکنون هیچ‌گونه گزارشی از فعالیت و خسارت آفات روی این گیاه منتشر نشده است. از آنجا که در یک مطالعه در جنوب استان فارس فعالیت گسترده لارو­های یک حشره روی گیاه مذکور مشاهده شد، بنابراین در این گزارش، این حشره شناسایی و اطلاعات مرتبط با آن بررسی می‌شود.
مواد و روش­ها: طی مطالعاتی روی گیاه دارویی مشگک در اسفند و فروردین 1399 و نیز سال­های پس از آن در منطقه خور لارستان فارس (335 کیلومتری شیراز، جنوب‌شرقی استان فارس)، لاروهایی به‌طور گسترده در حال تغذیه از برگ­های جوان، نوک ساقه­ها و غنچه­های گل گیاه مشگک مشاهده و جمع­آوری شد. لاروهای این حشره در سنین مختلف از روی گیاه جمع­آوری و پرورش داده شدند. پس از خروج حشره بالغ، اقدام به مطالعه و شناسایی آن شد.
نتایج و یافته­ها: حشره بالغ با نام علمی Papilio machaon Linnaeus  متعلق به خانواده Papilionidae از راسته Lepidoptera شناسایی شد. لاروهای مذکور از نسل اول حشره بوده که از اسفندماه در منطقه لارستان فعال شدند. نسل دوم حشره روی گیاه در تابستان گرم منطقه مشاهده نشد. براساس مشاهدات در بهار و مصادف با نسل اول حشره، 30 تا 40 درصد گیاهان منطقه به‌ویژه در صبح زود یا عصر آلوده به لارو مذکور بودند. یادآوری می‌شود که این گیاه در منطقه به‌صورت پراکنده وجود دارد. این حشره در سال­های متوالی روی گیاه مذکور مشاهده شد. در برخی مناطق که دسترسی محلی وجود نداشت و گیاهان چندساله شده و ریشه صخیمی داشتند، آلودگی  به لارو حشره بیشتر مشاهده شد. پراکنش این گونه از آمریکای شمالی تا اروپا، شمال آفریقا و تقریباً تمام آسیا گزارش شده است. در ایران تقریباً در تمام مناطق کشور، ازجمله استان فارس (شیراز و کازرون) گزارش شده است. این حشره از جلگه­های کنار دریا تا ارتفاعات بالای 3600 متر دیده می­شود. میزبان آن گیاهان خانواده چتریان (Apiaceae) و نیز مرکبات (Rutaceae) هستند. لاروها با استتار از خود دفاع می­کنند، به­طوری‌که لاروهای جوان شبیه مدفوع پرنده به نظر رسیده و لاروهای مسن­تر رنگ­هایی شبیه گیاه میزبان دارند. لارو برخی زیرگونه­های این پروانه برای پرندگان بدمزه است و از تغذیه آن خودداری می‌کنند. این مسئله نیز می­تواند نوعی سازوکار دفاعی دیگر باشد. شفیره این حشره برای 2 سال یا بیشتر می­تواند در حالت خواب بسر ببرد. بالغ‌ها از شهد گیاهان تغذیه می­کنند. با توجه به گزارش برخی زنبورها به عنوان پارازیتوئید این گونه، پیشنهاد می‌شود که وجود دشمنان طبیعی آن در منطقه بررسی گردد.
نتیجه­گیری: گیاه دارویی مشگک در منطقه لارستان فارس به دلیل برداشت بی‌رویه و تغییر اقلیم، در معرض تهدید می­باشد. مردم محلی این گیاه را در مرحله رشد رویشی برداشت می­نمایند و بیشتر گیاهان در رویشگاه‌های طبیعی این منطقه به مرحله گلدهی نمی­رسند. زادآوری گیاه مشگک در طبیعت با بذر انجام می­شود، با توجه به اینکه پروانه P. machaon از غنچه­های گل و گل‌آذین قبل از باز شدن گل تغذیه می­کند، گلدهی و تولید بذر گیاه مشکگ توسط لارو این حشره آسیب می‌بیند و کاهش تولید بذر، منجر به کاهش زادآوری و بقای گیاه مشگک در طبیعت می‌شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله گزارش جدید،پروانه،بالپولکداران،فارس،Papilionidae،
عنوان انگلیسی The first report of damage caused by an insect pest (Papilio machaon) on ‘Moshgak’ medicinal herb (Ducrosia anethifolia) in Iran
چکیده انگلیسی مقاله Background and objectives: Ducrosia anethifolia (commonly known as ‘Moshgak’) is a medicinal plant belonging to the family Apiaceae. It is distributed in the southern regions of Iran, particularly in Fars province. This plant is traditionally used for both culinary and medicinal purposes. Its essential oil has shown significant insecticidal activity against certain date palm pests. Additionally, it possesses antioxidant, antibacterial, anti-inflammatory, and memory-enhancing properties. To date, no reports have documented insect pest activity or damage on this plant. However, during a study in the southern regions of Fars province, extensive larval activity of an insect species was observed on D. anethifolia. This report aims to identify the insect species and examine its biological characteristics.
Methodology: Field studies were conducted in March and April 2021, and continued in the following years, in the natural habitats of D. anethifolia in the Khor region (335 km southeast of Shiraz, Fars province). Larvae were observed feeding extensively on the young leaves, stem tips, and flower buds of the plant. These larvae were collected at different developmental stages and reared in the laboratory until they reached adulthood. The adult insects were then identified.
Results: The adult insect was identified as Papilio machaon Linnaeus (Lepidoptera: Papilionidae). The larvae belonged to the first generation, which became active in Larestan from March onwards. No signs of a second generation were observed during the region’s hot summer. In spring, when the first generation was active, 30–40% of the plants were infested, particularly in the early morning or evening. It is important to note that this plant is naturally distributed in a sparse pattern. The insect was consistently observed on D. anethifolia over multiple years. In certain remote areas where perennial plants with thick roots were present, larval infestations were more frequent. Papilio machaon is widely distributed across North America, Europe, North Africa, and most of Asia. In Iran, it has been reported from nearly all regions, including Fars province (Shiraz and Kazerun). This butterfly can be found from sea level to altitudes above 3,600 meters. Its host plants belong to the families Apiaceae and Rutaceae. The larvae employ camouflage as a defense mechanism: young larvae resemble bird droppings, while older larvae exhibit coloration similar to their host plants. Some subspecies of P. machaon are unpalatable to birds, serving as an additional defensive strategy. The adults feed on nectar. Certain wasp species have been reported as parasitoids of this butterfly, suggesting that future studies should investigate the presence of natural enemies in the region.
Conclusion: The D. anethifolia population in Larestan, Fars province, faces threats due to overharvesting and climate change. Local communities harvest this plant during its vegetative growth phase, preventing many individuals from reaching the flowering stage. In nature, the plant primarily propagates through seeds. Given that P. machaon larvae feed on the immature and unopened flower buds, this insect may negatively impact the reproductive success of D. anethifolia by reducing seed production, ultimately threatening the plant’s natural regeneration and survival.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله گزارش جدید,پروانه,بالپولکداران,فارس,Papilionidae
نویسندگان مقاله مهدی اسفندیاری |
نویسنده مسئول، استاد، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران پست‌الکترونیک: esfandiari@scu.ac.ir

مختار حیدری |
دانشیار، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

نشانی اینترنتی https://ijfrpr.areeo.ac.ir/article_133148_2fd826b0cccdc648ca54bb2ba907b82b.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات