این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
ادیان و عرفان، جلد ۵۷، شماره ۲، صفحات ۵۷۵-۵۹۷
عنوان فارسی دیدگاه ابن‌عربی دربارۀ نظریۀ کسب در مسئلۀ جبر و اختیار‌
چکیده فارسی مقاله مسئله جبر و اختیار یکی از قدیمی‌ترین مسائل در میان اندیشمندان اسلامی است که می‌توان آن را از مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل معرفتی انگاشت. از دیرباز اندیشمندان مسلمان پیرامون این مسئله نظراتی عرضه کرده‌اند که به نظرات جبر، کسب، تفویض و امر بین الامرین خلاصه می‌شود. در این میان، دیدگاه محیی‌الدین ابن‌عربی به عنوان ارباب اهل معرفت امری مهم است. ما در این پژوهش به دنبال این خواهیم بود که آیا نظر ابن‌عربی با نظریۀ کسب یکسان است؟ به عبارت دیگر، آیا نظر عرفا با اشاعره در مسئله جبر و اختیار یکی است؟با روش تحلیلی توصیفی و با جمع‌آوری و بررسی آثار ابن‌عربی، به این نکته می‌رسیم که مبنای عرفانی وحدت شخصیه وجود ابن‌عربی، مسئله جبر و اختیار را سالبه به انتفاء موضوع می‌کند؛ با این حال می‌توان جبر و اختیار را در فضای عرفانی نیز میان وجود خدا و مظاهر او تبیین کرد. همچنین محیی‌الدین بر اساس مبنای عرفانی اعیان ثابته، معتقد است عین ثابتۀ انسان در صقع ربوبی، اقتضای اراده و اختیار داشته و در عالم خلقی به صورت مرید و مختار بروز می‌کند. از این‌رو با آنکه شیخ اکبر، فاعل را منحصر در حضرت حق می‌داند، اما صدور فعل را از جریان انسانِ مرید محقق می‌بیند. انسان است که مختارانه فعل را انجام می‌دهد و خداست که فعل را ایجاد می‌کند.همین دو مبنای عرفانی سبب شده‌است که با قاطعیت بگوییم ابن‌عربی قائل به نظریۀ کسب اشاعره نیست. از سویی او برخلاف اشاعره که قائل به وجود خدا و وجود انسان و وجودهای متعدد موجوداتند، قائل است که یک وجود کران تا کران هستی را پر کرده‌است. از سوی دیگر، برخلاف اشاعره و قائلان نظریۀ کسب که اراده را از نظام انسانی حذف کرده و نسبت به فعل، انسان را کاسب می‌دانند، ابن‌عربی اراده را در متن حقیقت انسانی پیاده می‌کند و مریدبودن انسان را منقوش در عین ثابته‌اش می‌داند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله جبر و اختیار،کسب،کلام اشعری،وحدت وجود،اعیان ثابته،ابن‌عربی،عرفان اسلامی،
عنوان انگلیسی Ibn Arabi’s Perspective on the Theory of Kasb in the Issue of Predestination and Free Will
چکیده انگلیسی مقاله The issue of predestination and free will is one of the most challenging and complex epistemological questions. Muslim scholars have long debated this matter, presenting various perspectives that have been categorized into four main views: determinism (jabr), acquisition (kasb), delegation (tajwid), and the doctrine of amr bayn al-amrain (a position between the two extremes). Among these perspectives, the view of Muḥyī al-Dīn Ibn ʿArabī, as a prominent figure in Islamic mysticism, holds significant importance. This study seeks to determine whether Ibn ʿArabī’s position aligns with the theory of kasb. In other words, does the mystical perspective on predestination and free will correspond to the Ash‘arite interpretation? Using a descriptive-analytical method and by examining Ibn Arabi’s works, this study concludes that his mystical principle of the Unity of Being (wahdat al-wujud) renders the issue of predestination and free will meaningless due to the negation of the subject itself. However, it is still possible to interpret predestination and free will within a mystical framework, considering the relationship between God’s existence and its manifestations. Moreover, based on the mystical doctrine of aʿyan thābita (immutable archetypes), Ibn Arabi asserts that the immutable archetype of a human being, in its divine realm (suqʿ al-rububi), inherently possesses will and volition. This potentiality manifests in the created world as a willing and choosing agent. Therefore, while Ibn Arabi regards God as the ultimate agent (fāʿil), he also acknowledges the realisation of actions through the human agent, who wills them freely. In this view, humans perform acts voluntarily while God actualises them. These two mystical foundations lead to the conclusion that Ibn Arabi does not subscribe to the Ash‘arite theory of kasb. Unlike the Ash‘arites, who uphold the independent existence of God, humans, and multiple entities, Ibn Arabi maintains that only one existence encompasses all of reality. Furthermore, in contrast to the Ash‘arite doctrine of kasb, which denies human agency and restricts human participation to the mere acquisition of actions, Ibn Arabi embeds volition within the very essence of human reality, asserting that will (irādah) is inscribed in the immutable archetype of each individual
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله جبر و اختیار,کسب,کلام اشعری,وحدت وجود,اعیان ثابته,ابن‌عربی,عرفان اسلامی
نویسندگان مقاله محمد جواد رستمی |
دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، قم، ایران.

حسن ابراهیمی |
دانشیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

نشانی اینترنتی https://jrm.ut.ac.ir/article_101269_edd22d631135748116b459922ee187fb.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات