این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد ۳۱، شماره ۴، صفحات ۳۵-۶۲
عنوان فارسی تحلیل رویکرد‌های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی در برآورد محدوده جریان مطلوب زیست‌محیطی رودخانه زاینده‌رود
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: تخصیص جریان زیست‌محیطی رودخانه‌ها یک عامل نادیده گرفته شده در مدیریت پایدار منابع آب در ایران و ضرورتی انکارناپذیر برای حفظ اکوسیستم‌های موجود در حوضه‌های آبریز کشور و همچنین جلوگیری از نابودی تالاب‌ها و رودخانه‌های منتهی به دریاچه‌ها می‌باشد. در کشور نیاز به تحقیقات متعدد به منظور استفاده از روش‌های نوین، پیشرو و دقیق در راستای ارزیابی جریان زیست‌محیطی و تعیین میزان اعتبار به‌کارگیری آن برای رودخانه‌های داخل کشور به ویژه برای رودخانه‌های دارای گونه‌های با ارزش بیولوژیکی بالا می‌باشد. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی جریان زیست‌محیطی به روش محدوده تغییرپذیری زاینده‌رود و مقایسه آن با روش‌های هیدرولوژیکی تنانت، آرکانزاس و روش هیدرولیکی محیط خیس شده می‌باشد تا بهترین روش ارزیابی جریان زیست‌محیطی در رودخانه زاینده‌رود مشخص و پیشنهاد گردد.
مواد و روش‌ها: در تحقیق حاضر، ارزیابی جریان زیست‌محیطی رودخانه زاینده‌رود با استفاده از روش محدوده تغییرپذیری انجام شد و با روش‌های تنانت، آرکانزاس و محیط خیس شده با الگوریتم شیب منحنی مقایسه گردید. محدوده مطالعاتی حدفاصل سد زاینده‌رود تا تالاب گاوخونی تعیین گردید و در مسیر خود به 3 بازه تقسیم شد که شامل 8 ایستگاه هیدرومتری در طول رودخانه زاینده‌رود می‌باشد. سری آماری جریان مورد استفاده در تحقیق حاضر از ابتدای سال تاسیس ایستگاه‌های هیدرومتری تا آخرین سالی که داده‌ها موجود بودند یعنی سال 1397در نظر گرفته شده است و مقادیر دبی متوسط روزانه برای کلیه ایستگاه‌های هیدرومتری موجود در رودخانه زاینده‌رود از اداره آب منطقه‌ای اصفهان جمع‌آوری شده است. داده‌های جریان در این تحقیق برای هر ایستگاه از سال تاسیس آن تا آخرین سالی که داده‌های جریان موجود بود طبیعی‌سازی شد و در محاسبات لحاظ گردید.
یافته‌ها: بر اساس ارزیابی نتایج، جریان زیست‌محیطی برآورد شده به ترتیب در روش محیط خیس شده 70%، آرکانزاس 60%، محدوده تغییرپذیری 49% و تنانت 26% میانگین جریان سالانه رودخانه می‌باشد. روش تنانت عملا درصد کمی از جریان رودخانه را برای نیاز زیست‌محیطی رودخانه در نظر می‌گیرد و قطعا کافی نیست. روش‌های محیط خیس شده و آرکانزاس نیز از نظر تئوری درصدهای مطمئنی برای نیاز زیست‌محیطی رودخانه پیشنهاد می‌دهند اما از نظر اجرایی و با توجه به تخصیص عادلانه آب بین همه ذینفعان تقریبا این دو روش قابل انجام نیستند. روش محدوده تغییرپذیری برنامه بهتری ارائه می‌دهد و درصد جریان نسبتا معقولانه‌تر و قابل اجراتری نسبت به سایر روش‌ها پیشنهاد داده است که باید مدنظر مدیران و کارشناسان جهت تخصیص حقابه زیست‌محیطی قرار گیرد.
نتیجه گیری: مقادیر پیشنهادی جریان زیست‌محیطی به روش‌های انجام شده در این تحقیق بخصوص روش محدوده تغییرپذیری، قادر به حفاظت از رژیم طبیعی جریان برای نگهداری از ارزش‎های اکولوژیکی رودخانه و استفرار شرایط مطلوب برای زیستن گونه‌های آبزی می‌باشد. بنابراین، روش‌های مذکور با توجه به مزایا و معایبی که دارند و متناسب با شرایط هر پروژه، می‌توانند در امور مدیریتی و برنامه‌های اجرایی مهندسان و متخصصان اکوهیدرولیکی استفاده گردند و به برآورد یک محدوده جریان زیست‌محیطی مطلوب برای رودخانه‌ی زاینده‌رود و مدنظر قرار دادن آن‌ در طرح‌ها و پروژه‌های ساماندهی و احیای رودخانه کمک کند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله اکوهیدرولیک،مطلوبیت زیستگاه،رویکرد هیدرولوژیکی،رویکرد هیدرولیکی،نرم‌افزار IHA،
عنوان انگلیسی Analysis of Hydrological and Hydraulic Approaches in Suitable Environmental Flow Range Estimation of Zayandehroud River
چکیده انگلیسی مقاله Background and objectives: Environmental flow allocation of rivers is an overlooked factor in the sustainable water resources management in Iran and an undeniable necessity to preserve the ecosystems in the country's watersheds and also to prevent the destruction of wetlands and rivers leading to lakes. In Iran, there is a need for many researches in order to use new, advanced and accurate methods in order to environmental flow evaluation and determine the validity of its use for rivers inside the country, especially for rivers with high biological value species. The objective of this research is environmental flow evaluation of the Zayandehroud River using the RVA method and compare it with the hydrological methods of Tennant, Arkansas and the hydraulic method of the wetted perimeter in order to determine and suggest the best environmental flow evaluation method in different areas of the Zayandehroud River.
Materials and methods: In the present research, the environmental flow evaluation of Zayandehroud river was done using the RVA method and compared with the methods of Tennant, Arkansas and wetted Perimeter with the curve slope algorithm. The study area between Zayandehroud Dam and Gavkhouni Wetland was determined and divided into 3 parts, which includes 8 hydrometric stations along Zayandehroud River. The flow statistical series used in this research is considered from the beginning of the establishment year of hydrometric stations to the last year when data were available, i.e. 2018, and the mean daily flow values for all existing hydrometric stations in Zayandehroud River were collected from Isfahan Regional Water Department. The flow data in this research was normalized for each station from the year of its establishment to the last year when the flow data was available and included in the calculations.

Results: Based on evaluation of the results, the estimated environmental flow in the hydraulic method is 70%, Arkansas 60%, RVA 49% and Tennant 26% of the mean annual flow. Tennant's method practically considers a small percentage of the river flow for the river environmental flow and it is definitely not enough. The methods of wetted perimeter and Arkansas also theoretically suggest reliable percentages for the river environmental flow, but in terms of implementation and considering the water fair allocation among all stakeholders, these two methods are almost impossible to do. The RVA method provides a better plan and has suggested a relatively more reasonable and feasible flow percentage than other methods, which should be considered by managers and experts for the allocation of environmental flow.
Conclusion: The suggested values of environmental flow with the methods carried out in this research, especially the RVA method, for each area of river, are able to protect the flow natural regime to maintain the river ecological values and provide favorable conditions for aquatic species to live. Therefore, the mentioned methods can be used in the management affairs and executive programs of ecohydraulic engineers and specialists according to their advantages and disadvantages and according to the conditions of each project. Also, the results of this research help to estimate a suitable environmental flow range for the Zayandehroud river and consider it in the river restoration projects.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله اکوهیدرولیک,مطلوبیت زیستگاه,رویکرد هیدرولوژیکی,رویکرد هیدرولیکی,نرم‌افزار IHA
نویسندگان مقاله یوسف رجبی زاده دارزینی |
بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

کورش قادری |
دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

محبوبه حاجی اسماعیلی |
دانشجوی فوق دکتری، گروه علوم محیطی و زیستی، دانشگاه کارلستاد، سوئد

محمد مهدی ملک پور شهرکی |
بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

نشانی اینترنتی https://jwsc.gau.ac.ir/article_7223_f278475b19bb5d60072233c027890860.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات