مقدمه: مطالعات فراوانی به بررسی فرایندهای زیستی و عوامل شخصیتی زیرساز اعتیاد پرداخته­اند. با این حال، شناخت مکانیسم­های میانجی موثر بین این عوامل و پدیده اعتیاد ضروری به نظر می­رسد. در این راستا مطالعه حاضر با هدف بررسی مدل­یابی گرایش به مصرف مواد براساس سیستم­های مغزی رفتاری و نادیده­انگاری پاداش تاخیری با میانجی­گری ذهن­آگاهی انجام شد.
روش­ کار: پژوهش حاضر مطالعه­ای مقطعی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این مطالعه را تمامی افراد بالای 14 سال شهر تهران تشکیل دادند. از میان جامعه آماری، 390 نفر به شیوه نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش عبارت بودند از: پرسشنامه آمادگی به اعتیاد در ایرانیان، پرسشنامه سیستم بازداری/ فعال­ساز رفتار، پرسشنامه انتخاب پولی و مقیاس ذهن­آگاهی، توجه و هشیاری. برای تحلیل داده‌ها از همبستگی پیرسون، مدل‌یابی معادلات ساختاری و از نرافزار SPSS وAMOS  استفاده شد.
یافته ­ها: یافته­‌ها حاکی از برازش مدل مورد نظر بود. نتایج به دست آمده حاکی از تاثیر غیرمستقیم نادیده انگاری پاداش تاخیری (05/0>p، 52/0- =b) و سیستم فعال­ساز رفتاری (05/0>p، 39/0- =b)  بر گرایش فعالانه به مصرف مواد از طریق ذهن‏آگاهی بود. همچنین نتایج نشان از تاثیر غیرمستقیم نادیده انگاری پاداش تاخیری (05/0>p، 61/0- =b) و سیستم فعال­ساز رفتاری (05/0>p، 36/0=b) بر گرایش منفعلانه به مصرف مواد از طریق ذهن­آگاهی بود. به­علاوه نتایج نشان داد که متغیرهای پژوهش در مجموع 79 درصد از واریانس گرایش فعالانه به مصرف مواد و 65 درصد از واریانس گرایش منفعلانه به مصرف مواد را تبیین کردند.
نتیجه­ گیری: نتایج مطالعه حاضر بیانگر آن است که سیستم فعال­ساز رفتاری و نادیده انگاری پاداش تاخیری به شیوه مستقیم و غیرمستقیم از طریق ذهن­آگاهی، می­توانند در پیش­بینی گرایش به مصرف مواد نقش مهمی داشته باشند. بنابراین یافته­های این پژوهش حاکی از اهمیت مولفه ذهن­آگاهی به­عنوان یک مفهوم بالینی در مداخلات پیشگیرانه و درمانی مرتبط با سیستم­ فعال­سازی رفتاری و نادیده­انگاری پاداش تاخیری در افرادی است که گرایش به مصرف مواد دارند.