این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
متن پژوهی ادبی، جلد ۲۹، شماره ۱۰۳، صفحات ۱۹-۲۹
عنوان فارسی باکیخانوف، آخوندزاده و فضای ادبی تفلیس
چکیده فارسی مقاله عباس‌قلی آقا باکیخانوف (1794–1847) و میرزا فتحعلی آخوندزاده (1812–1878)، هر دو از طبقه‌ای یکسان در جامعه برخاسته بودند، در نظام اداری دولت روسیه نقش‌های مشابهی ایفا می‌کردند و دغدغه‌هایی مشترک در عرصۀ ادبیات داشتند؛ چنان‌که حضور آنان در یک محفل ادبی در تفلیس گواه روشنی بر این هم‌دلی فکری است. هر دو در پی اصلاح و نوسازی جوامع آذری و ایرانی بودند، اما در همین مسیر اختلاف دیدگاه‌هایی بنیادین میان‌شان پدید آمد. آنان نه تنها دربارۀ ماهیت این دگرگونی اختلاف نظر داشتند، بلکه بر سر سرعت این تحولات نیز دیدگاه‌های متفاوتی ارائه می‌دادند. آخوندزاده خواهان تحولی سریع و بنیادین بود؛ او آرمان جامعه‌ای بومی، سکولار و مدرن را در سر می‌پروراند که با الهام از روسیۀ در حال مدرن‌شدن‌ شکل می‌گرفت. در مقابل، باکیخانوف بر تحولاتی تدریجی تأکید داشت و بر حفظ عناصر اصیل و ارزشمند فرهنگ سنتی، از جمله شکلی نوین از اسلام و آموزش زبان فارسی، پافشاری می‌کرد. این دو متفکر همچنین در رویکردهای عملی خود به اصلاحات تفاوت داشتند. آخوندزاده با بهره‌گیری از توان ادبی‌اش، در قالب نمایشنامه‌ها و نثرهای انتقادی، مخاطب خود را طبقۀ تحصیل‌کرده قرار داد و کوشید با ترسیم عقب‌ماندگی‌ها، لزوم سکولارشدن و گرایش به اروپا را گوشزد کند. اما باکیخانوف که گرایش‌هایی صوفی‌مشرب داشت، اصلاح جامعۀ آذری را در مسیری دقیق‌تر و با هدف‌گذاری مشخص‌تری دنبال می‌کرد. هرچند هیچ‌یک از آن دو در دوران حیات خود به آرمان‌های اصلاح‌طلبانۀ خویش دست نیافتند، اما اندیشه‌ها و آثارشان بر جریان‌ تجددخواهی در ایران و آذربایجان تأثیرگذار بود. 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله باکیخانوف،آخوندزاده،محفل ادبی تفلیس،تاریخ‌نگاری فارسی،تجدد،
عنوان انگلیسی Bākikhānov and Akhundzādeh and the Literary Milieu of Tiflis
چکیده انگلیسی مقاله Abbās Quli Aqā Bākikhānov (1794-1847) and Mirzā FatḥʾAli Akhundzādeh (1812-78) both came from the same socio-economic class, performed the same professional function in Russian government service, and shared literary interests as shown by their membership of the same literary club in Tiflis. They also aimed at reforming and modernizing the Azeri and Iranian societies. However, it was also on this very subject that their differences became apparent. Not only did they disagree on what the nature of that change had to be, but they also diverged about the pace of change. Whereas Akhundzādeh wanted to travel in the fast lane to bring about modern and secular indigenous societies that were modeled after a modernizing Russia, Bākikhānov argued for traveling the slower lane, preserving what he considered was good and worthwhile of his traditional native cultures, which also included a modernized form of Islam and the teaching of Persian. The two men also differed in their approach to how to help bring about the desired changes. Akhundzādeh used his literary talent to mainly address the educated class by showing them in his plays and prose how backward their society was and, by implication, how necessary it was to secularize and Europeanize. Bākikhānov, being more of a Sufi-bent Muslim, wanted to reach Azeri society in a much more targeted way. Neither man was successful in their objective during their lifetime, although their works had a lasting influence on Azeri and Iranian reformers.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله باکیخانوف,آخوندزاده,محفل ادبی تفلیس,تاریخ‌نگاری فارسی,تجدد
نویسندگان مقاله حسن جوادی |
استاد بازنشسته، دانشگاه برکلی کالیفرنیا، آمریکا؛

نشانی اینترنتی https://ltr.atu.ac.ir/article_18774_264337f165bf8a0f269182aa36005747.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات