این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
باغ نظر، جلد ۲۲، شماره ۱۴۵، صفحات ۶۷-۷۸
عنوان فارسی گونه‌شناسی فضاهای نیمه‌باز در خانه‌های تاریخی اردکان (بررسی تطبیقی دوره‌های صفویه و قاجاریه)
چکیده فارسی مقاله بیان مسئله: معماری بومی در هر منطقه در پاسخ به نیاز مخاطبان و در هماهنگی با شرایط اقلیم، جغرافیا و فرهنگ آن جامعه شکل می‌گیرد. اردکان یکی از شهرهای تاریخی ایران است که واجد ویژگی‌های معماری خاص در پاسخ به شرایط بومی بوده است. وجود حیاط مرکزی در هم‌نشینی مناسب با فضاهای نیمه‌باز و بسته از ویژگی‌های معماری این منطقه در هماهنگی با شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقۀ کویری است. فضاهای نیمه‌باز یکی از فضاهای مهم در معماری این منطقه است که هویت خانه‌های تاریخی به‌واسطۀ آن معنا می‌یابد. با توجه به اهمیت فضاهای نیمه‌باز در خانه‌های تاریخی اردکان، تاکنون پژوهش مستقلی در خصوص شناسایی این فضاها و گونه‌شناسی آنها جهت به‌کارگیری در معماری معاصر این منطقه انجام نشده است.
هدف پژوهش: هدف این مقاله گونه‌شناسی فضاهای نیمه‌باز در خانه‌های تاریخی اردکان در گذار از دورۀ صفویه به دورۀ قاجاریه است. 
روش پژوهش: روش انجام پژوهش در این مقاله از نظر ماهیت و تحلیل داده، توصیفی – تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به دو صورت میدانی و اسنادی بوده است. حجم نمونۀ انتخابی به‌عنوان نمونه مورد مطالعۀ شش خانه از دورۀ صفوی و شش خانه از دورۀ قاجاری بوده که علت گزینش این تعداد براساس نوع دسترسی، امکان بازدید و پژوهش میدانی، تأیید کارشناسان میراث، تغییر و تحول کمتر و حفظ اصالت در نظر گرفته شده است. بنابراین روش نمونه‌گیری هدفمند بوده است و در نهایت داده‌ها به روش کیفی تحلیل شدند. 
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد فضاهای نیمه‌باز در این خانه‌ها در سه گونه، فضاهای نیمه‌باز زیستی (تالار)، فضاهای نیمه‌باز زیستی- حرکتی با عمق کم (ایوان) و فضاهای نیمه‌باز حرکتی شناسایی شدند. هریک از گونه‌های فضایی در درون خود واجد گونه‌های فرعی بوده است. تحلیل‌های انجام‌شده بیان‌گر آن است که در گذار این دو دوره سطح حیاط کاهش و سطح فضاهای نیمه‌باز افزایش یافته است. ازسویی فضاهای نیمه‌باز در این خانه‌ها، فضاهای نیمه‌باز زیستی است که تقریباً پنج درصد از فضای خانه‌های صفوی و تقریباً شش درصد از سطح خانه‌های قاجار را به خود اختصاص داده و این در حالی است که هویت اصلی خانه‌های اردکان به‌واسطۀ این‌گونه از فضاهای نیمه‌باز معنا می‌یابد. 
کلیدواژه‌های فارسی مقاله خانه‌های تاریخی،فضاهای نیمه‌باز،صفویه،قاجاریه،اردکان،
عنوان انگلیسی A Typology of Semi-Open Spaces in the Historical Houses of Ardakan (A Comparative Study of the Safavid and Qajar Periods)
چکیده انگلیسی مقاله Problem statement: Vernacular architecture in each region takes shape in response to the needs of its users and in harmony with the climate, geography, and culture of that society. Ardakan is one of Iran’s historical cities, and distinctive architectural features were developed in response to local conditions. The presence of a central courtyard in appropriate conjunction with semi-open and enclosed spaces is one of the architectural characteristics of this region, in alignment with the climatic and geographical conditions of the desert area. Semi-open spaces are among the important elements in the architecture of this region and the identity of these historical houses. Despite the significance of semi-open spaces in the historical houses of Ardakan, no independent research has yet been conducted to identify and classify these spaces for potential use in the contemporary architecture of the region.
Research objective: The aim of this article is to conduct a typological study of semi-open spaces in the historical houses of Ardakan during the transition from the Safavid to the Qajar period
Research method: The methodology of this study is descriptive-analytical, and data analysis was conducted with data collected through both fieldwork and documentary research. The sample included six houses from the Safavid period and six houses from the Qajar period, which were purposively selected based on factors such as accessibility, the possibility of on-site visits and field research, validation by heritage experts, minimal alterations, and preservation of authenticity. The data were ultimately analyzed qualitatively.
Conclusion: The findings of the study reveal that semi-open spaces in these houses fall into three main types: semi-open living spaces (talar), semi-open living–passage spaces with shallow depth (iwan), and passage-oriented semi-open spaces. Each of these spatial types includes subcategories within itself. The analysis indicates that, throughout the two periods, the courtyard area decreased while the area allocated to semi-open spaces increased. Among the semi-open spaces, the semi-open living spaces occupy approximately 5% of the total area in Safavid houses and about 6% in Qajar houses. Despite their relatively small size, these semi-open spaces play a crucial role in defining the identity of Ardakan’s historical houses.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله خانه‌های تاریخی,فضاهای نیمه‌باز,صفویه,قاجاریه,اردکان
نویسندگان مقاله سمیه امیدواری |
دانشیار، گروه معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

جواد آقاجانی |
استادیار، گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

حمید احراری |
کارشناس معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

نشانی اینترنتی https://www.bagh-sj.com/article_221755_028a560b93030cd3798f22aa2713867b.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات