این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مسکن و محیط روستا، جلد ۴۴، شماره ۱۹۰، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی ارزیابی آسیب‌پذیری مناطق شهری در برابر سیلاب با استفاده از GIS و مدل AHP مطالعه موردی: شهر قزوین
چکیده فارسی مقاله هدف:
با توسعه روزافزون جوامع انسانی و پیچیدگی روابط درونی و بیرونی آن‌ها، مدیریت و برنامه‌ریزی به‌منظور کاهش سوانح و اثرات آن‌ها بر سکونتگاه‌های انسانی، به مسئله‌ای ضروری تبدیل شده است. با توجه به افزایش خطرپذیری سکونتگاه‌های شهری در برابر سوانح و نقش حیاتی سیلاب‌ها در اکوسیستم‌های طبیعی، این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری ناشی از سیلاب و ارزیابی میزان آسیب‌پذیری مناطق مختلف شهر قزوین با تهیه نقشه پهنه‌بندی انجام شده است.
روش پژوهش:
این پژوهش ماهیت کاربردی-توسعه‌ای دارد و از نظر روش توصیفی-تحلیلی می‌باشد. در گام نخست، شاخص‌های مؤثر بر آسیب‌پذیری ناشی از سیلاب از طریق مرور منابع علمی معتبر استخراج شدند. سپس، دو معیار اصلی آسیب‌پذیری و در معرض خطر بودن، همراه با زیرمعیارهای مرتبط با هر کدام، شناسایی و تحلیل شدند. برای وزن‌دهی به این معیارها و زیرمعیارها، از روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) استفاده شد سپس داده‌های مربوطه در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) پردازش شدند. با تلفیق لایه‌های اطلاعاتی و اعمال وزن‌های به‌دست‌آمده، نقشه‌های پهنه‌بندی خطر سیلاب برای شهر قزوین تهیه شد. خروجی نهایی این فرایند، نقشه پهنه‌بندی خطر سیلاب برای شهر قزوین و شناسایی مناطق پرخطر و ارائه راهکارهای مدیریتی برای کاهش آسیب‌پذیری بود.
یافته‌ها:
دستاورد این مقاله شناسایی مجموعه‌ای از متغیرها برای ارزیابی آسیب‌پذیری ناشی از سیلاب و نحوه تأثیر آنها است. بررسی این متغیرها نشان داد که مناطق جنوبی و غربی شهر قزوین در صورت وقوع سیلاب بیشترین آسیب‌پذیری را دارند و درصد قابل‌توجهی از مساحت شهر در دسته‌بندی آسیب‌پذیری بالا قرار می‌گیرد. این یافته‌ها بیانگر نیاز مبرم به برنامه‌ریزی جامع و استفاده از فناوری‌های نوین برای مدیریت خطرات سیلاب است. فناوری‌های نوین مورد نظر شامل سیستم‌های پیش‌بینی هواشناسی پیشرفته، سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی برای پهنه‌بندی دقیق، سنجش از دور برای نظارت بر مناطق سیل‌خیز، پهپادها برای ارزیابی خسارات، فناوری‌های ارتباطی برای اطلاع‌رسانی به موقع، و الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای پیش‌بینی دقیق‌تر سیلاب هستند. این فناوری‌ها به‌طور مؤثر در برنامه‌ریزی جامع برای مدیریت سیلاب و کاهش آسیب‌پذیری مناطق در معرض خطر کمک می‌کنند.
نتیجه‌گیری:
با توجه به قرارگیری شهر قزوین در اراضی دشتی و تأثیر رواناب‌های ناشی از بارش، بررسی آسیب‌پذیری و مدیریت مخاطرات سیلاب ضروری است. در این پژوهش برای کاهش خسارات، پیشنهادهایی مانند کاهش تراکم در حریم رودخانه‌ها، نوسازی بافت‌های فرسوده، افزایش نفوذپذیری معابر، مکان‌یابی مناسب کاربری‌های حساس و... ارائه شده است. این اقدامات می‌توانند خسارات مالی و جانی ناشی از سیلاب را به‌طور چشمگیری کاهش دهند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله آسیب‌پذیری، خطرپذیری، سیلاب، سیستم اطلاعات جغرافیایی
عنوان انگلیسی Assessment of Urban Areas' Vulnerability to Flooding Using GIS and AHP Model Case Study: Qazvin City
چکیده انگلیسی مقاله Objective:
With the rapid expansion of human communities and the increasing complexity of internal and external relationships, managing and planning to mitigate disasters and their impacts on human settlements has become an essential issue. Given the increasing vulnerability of urban settlements to natural hazards and the critical role of floods in natural ecosystems, this study aims to identify the factors influencing flood vulnerability and assess the vulnerability levels of different areas in Qazvin City through flood hazard zoning maps.
Research Methodology:
This study is applied-developmental in nature and employs a descriptive-analytical approach. In the first step, key indicators affecting flood vulnerability were extracted through a comprehensive review of scientific sources. Then, two primary criteria—vulnerability and exposure—along with their relevant sub-criteria were identified and analyzed. The Analytic Hierarchy Process (AHP) was employed to assign weights to these criteria and sub-criteria, and the relevant data were processed within the Geographic Information System (GIS) environment. By integrating the information layers and applying the derived weights, flood hazard zoning maps for Qazvin City were generated. The final output of this process was a flood hazard zoning map for Qazvin City, enabling the identification of high-risk areas and the proposal of management strategies to reduce vulnerability.
Findings:
The study identifies a set of variables for assessing flood vulnerability and their impacts. The analysis revealed that the southern and western regions of Qazvin are the most vulnerable to flooding, with a significant portion of the city's area classified as highly vulnerable. These findings highlight the urgent need for comprehensive planning and the adoption of advanced technologies for flood risk management. The suggested technologies include advanced meteorological forecasting systems, GIS-based flood hazard mapping, remote sensing for flood-prone area monitoring, drones for damage assessment, communication technologies for timely alerts, and machine learning algorithms for more accurate flood prediction. The integration of these technologies can significantly enhance flood management and reduce the vulnerability of at-risk areas.
Conclusion:
Given Qazvin’s location in a lowland area and the influence of runoff from precipitation, assessing flood vulnerability and implementing effective flood risk management is crucial. To mitigate flood damage, this study recommends strategies such as reducing urban density in river buffer zones, renovating deteriorated urban fabrics, enhancing street permeability, and optimizing the location of critical land uses. Implementing these measures can significantly reduce the financial and human losses caused by floods.
 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Vulnerability, Risk Exposure, Flood, Geographic Information System (GIS)
نویسندگان مقاله سحر دانیالی | sahar Danyali
Natural Disaster Research Institute, Tehran
پژوهشکده سوانح طبیعی

نشانی اینترنتی http://jhre.ir/browse.php?a_code=A-10-5667-1&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات