این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران، جلد ۱۴، شماره ۲، صفحات ۲۱۹-۲۳۷
عنوان فارسی تجارب ترک دسته‌جمعی روستا در ایران؛ با تأکید بر دورۀ قاجار
چکیده فارسی مقاله مقالۀ حاضر تجربۀ «ترک دسته‌جمعی روستا» در ایران دورۀ قاجار را به روایت اسناد و مدارک تاریخی تشریح می‌کند. روستاییان در ایران در طول تاریخ، همواره در معرض تهدیدهای مختلف طبیعی و انسانی بوده‌اند که بسته به اقتضائات و شرایط و زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، راه‌حل‌هایی برای مواجهه با آن‌ها برگزیده‌اند. یکی از پدیده‌های گزارش‌شده در روستاها که به‌ویژه سیاحان اروپایی به‌کرات از آن سخن گفته‌اند، ترک دسته‌جمعی روستا بوده که درنهایت، به تخریب و ویرانه‌شدن روستاها انجامیده است. در این مقاله، زمینه‌های زیست‌محیطی، فرهنگی و سیاسی و عوامل اثرگذار بر این موضوع بررسی می‌شود.
تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به‌ویژه سفرنامه‌های سیاحان اروپایی در دورۀ قاجار، به روش اسنادی-تاریخی انجام شده است.
اسناد و مطالعات تاریخی نشان می‌دهد شیوه‌های واکنش جامعۀ روستایی ایران در مواجهه با زیاده‌خواهی‌ها و تعدی‌های تاریخی دستگاه حاکم (مانند خراج‌ها، مالیات‌ها، سوروسات‌ها و پیشکش‌ها)، از پنهان‌کاری و چانه‌زنی تا فرار و حتی ترک دسته‌جمعی روستا، در نوسان بوده است.
در کنار عوامل و مخاطرات طبیعی و برخی عوامل انسان‌ساز، اقدامات و اجحاف‌های صورت‌گرفته از سوی حکومت‌ها موجب مهاجرت و فرار دسته‌جمعی روستاییان از آبادی خود شده یا آن‌ها را به زندگی مبتنی بر کوچ وادار کرده است. سهولت دسترسی به آبادی جدید و آشنایی و انس با فرهنگ چادرنشینی، دشواری این مهاجرت‌ها را برای آنان قابل‌تحمل می‌کرده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله استثمار دولتی،ترک روستا،خراج و مالیات،دورۀ قاجار،مهاجرت،
عنوان انگلیسی Village Exodus as a Social Response: A Historical Inquiry into Patterns and Perceptions of Collective Abandonment in 19th-Century Iran
چکیده انگلیسی مقاله The present article delineates the historical narrative of “rural exodus” in 19th-century Iran, as chronicled in primary historical sources. Iranian agrarian communities have historically faced a spectrum of natural and human-induced adversities, and they have developed adaptive strategies that are influenced by sociocultural, economic, and contextual exigencies. The mass desertion of villages, which ultimately led to their disintegration into dereliction, was a recurring phenomenon that was particularly evident in European travel accounts. This inquiry interrogates the ecological, sociopolitical, and cultural frameworks that undergird this dynamic, as well as the catalytic forces that drive it.
The investigation adopts a historico-documentary approach, anchored in archival research and critical analysis of European travel narratives contemporaneous to the Qajar dynasty.
In order to combat systemic exploitation by ruling powers, which was manifested in arbitrary taxes, tributes, and coercive exactions, Iranian rural societies alternated between strategies of evasion, bargaining, and outright flight, including collective desertion of villages, as evidenced by archival evidence and historical analyses.
Beyond natural calamities and human-induced challenges, the exploitative policies and excesses of governance have historically compelled rural populations to engage in mass displacement or nomadic subsistence. The perceived adversity of such migrations was mitigated by the deep-rooted cultural resonance with pastoral traditions and the relative simplicity of relocating to new habitats.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله استثمار دولتی,ترک روستا,خراج و مالیات,دورۀ قاجار,مهاجرت
نویسندگان مقاله موسی عنبری |
گروه مطالعات توسعه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

حسنا اسماعیل بیگی |
گروه توسعه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران

نشانی اینترنتی https://jisr.ut.ac.ir/article_101674_20616e88c87d7b513d16d328c7b38fb2.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات